Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ, APEC lo ngại bị tan rã
Bảo tàng Quốc gia nơi diễn ra Diễn đàn APEC 2016, từ 19-20/11/2016, tại thủ đô Lima, Peru.REUTERS/Guadalupe Pardo
Chính sách bảo hộ của Donald Trump trong nhiệm kỳ bốn năm tổng thống Mỹ sắp tới, nguy cơ hiệp định TPP bị khai tử, hoài nghi ngày càng lớn vào tự do mậu dịch và chính sách toàn cầu hóa, tham vọng của Trung Quốc áp đặt luật chơi trên bàn cờ thương mại là những mối đe dọa bao phủ lên hội nghị Diễn Đàn APEC lần thứ 24 mở ra tại Peru trong hai ngày 19 và 20/11/2016.
Kể từ ngày 18/11/2016, các lãnh đạo 21 thành viên Diễn Đàn Hợp Tác Kinh Tế Châu Á-Thái Bình Dương tập hợp về Lima, thủ đô Peru dự thượng đỉnh lần thứ 24 và chia tay với tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama.
Dù vậy, mọi chú ý đang dồn về phía nhà tỷ phú Donald Trump, tổng thống thứ 45 trong tương lai của nước Mỹ, cho dù ông Trump đang đóng đô trong tháp ngà ở New York để chuẩn bị thành lập ê-kíp lãnh đạo.
Diễn Đàn Hợp Tác Kinh Tế Châu Á-Thái Bình Dương APEC được thành lập tháng 11/1989 với mục đích thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tự do hóa các luồng trao đổi mậu dịch và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại, đầu tư. Từ 12 thành viên ban đầu, nay tổ chức này quy tụ 21 quốc gia, bao gồm 40% dân số toàn cầu và bảo đảm 60% tổng trao đổi mậu dịch của thế giới.
Nhưng tương lai của APEC đi về đâu sau khi ông Donald Trump đắc cử tổng thống Hoa Kỳ ?
Dư âm từ thắng lợi của Donald Trump
Trong suốt thời kỳ vận động tranh cử, nhà tỷ phú New York, đại diện cho đảng Cộng Hòa không ngừng tuyên bố lập trường bảo hộ. Ông đã liên tục tấn công hiệp định tự do mậu dịch mà Washington đã đạt được với các đối tác trong vùng Thái Bình Dương qua Hiệp Định Tự Do Mậu Dịch Xuyên Thái Bình Dương. Cũng ông Trump đòi xét lại hiệp định tự do thương mại giữa Mỹ với Canada và Mêhicô đã hiện hành từ năm 1994.
Theo phân tích của chuyên gia kinh tế Rajiv Biswas, đặc trách khu vực Châu Á Thái Bình Dương của cơ quan tư vấn tài chính Mỹ IHS, “thắng lợi của ông Donald Trump có khuynh hướng định hình lại mối quan hệ kinh tế giữa Hoa Kỳ với các đối tác trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương”. Một nhà quan sát khác thuộc cơ quan nghiên cứu độc lập có trụ sở tại Luân Đôn, Capital Economics, bi quan hơn khi cho rằng “một trong những tác động trực tiếp sau khi ông Trump đắc cử tổng thống Hoa Kỳ là ít có khả năng hiệp định TPP có hiệu lực”.
Giáo sư Robert Lawrence, giảng dậy tại đại học Harvard chờ đợi, với Donald Trump ở Nhà Trắng, cả chính sách tự do mậu dịch của thế giới sẽ phải đối mặt với những “chuyển biến” lớn : chẳng những Mỹ sẽ không còn đóng vai trò đầu tàu trong tiến trình hội nhập kinh tế mà Hoa Kỳ dưới thời đại Donald Trump mà còn làm “thay đổi trật tự trên bàn cờ thương mại quốc tế”. Bởi vì trong một thế giới toàn cầu hóa và mở rộng, nếu như nền kinh tế số 1 của thế giới là Mỹ áp dụng chính sách bảo hộ, thương mại và đầu tư ở khắp mọi nơi đều sẽ bị chựng lại.
Ý thức được những mối đe dọa đối với các hoạt động của ngành xuất nhập khẩu trên toàn cầu, tổng thư ký APEC Eduard Pedrosa báo trước, mọi người chờ đợi, Diễn đàn APEC thứ 24 sẽ đưa ra một tuyên bố “mạnh mẽ” để bảo vệ tự do mậu dịch, nhất là cho tới nay, “chưa có bằng chứng cụ thể và rõ rệt nào chứng minh được là các luồng giao thương là nguyên nhân cướp đi công ăn việc làm tại một số quốc gia”.
Trung Quốc chờ đợi thời cơ
Phải đợi đến ngày 20/01/2016 Donald Trump mới nhậm chức. Từ nay tới đó có thể là một khoảng thời gian được Trung Quốc tận dụng để chuẩn bị sẵn một số nước cờ. Như ghi nhận của kinh tế gia Biswas, cơ quan tư vấn IHS, chính quyền Trump còn đang trong giai đoạn hình thành, toàn cảnh kinh tế của khu vực Châu Á-Thái Bình Dương lại thay đổi rất nhanh, Trung Quốc có thể tận dụng cơ hội này để đóng vai trò đầu tàu, lấp vào chỗ trống của Mỹ.
Bắc Kinh bị gạt ra ngoài hiệp định tự do mậu dịch TPP, một sáng kiến của Washington để làm đối trọng với Trung Quốc. Giờ đây là thời điểm thuận lợi để Bắc Kinh lôi kéo các đồng minh của Mỹ về phía mình, đẩy mạnh dự án Hiệp Định Đối Tác Kinh Tế Toàn Diện Khu Vực RCEP mà trong đó không có Hoa Kỳ.
Nói cách khách, nếu TPP của tổng thống Barack Obama bị khai tử, thì không có gì ngăn cản ông Tập Cận Bình thay thế thỏa thuận đó bằng hiệp định RCEP. Chưa gì mà nước Úc, qua phát biểu của bộ trưởng Thương Mại Steven Ciobo đã tuyên bố “đề nghị của Bắc Kinh là một ý kiến thú vị”.
Như ghi nhận của một người trong cuộc đang có mặt tại Lima dự Diễn đàn APEC lần thứ 24, nếu TPP thất bại thì đây sẽ là một “thắng lợi lớn” đối với Bắc Kinh cả về phương diện chính trị lẫn kinh tế.
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20161118-donald-trump-dac-cu-tong-thong-my-apec-lo-ngai-bi-tan-ra
Một bộ phận dân Mỹ chống hiệp định TPP tại Philadelphia, Pennsylvania, ngày 25/07/2016.REUTERS/Carlos Barria
Dù vậy, mọi chú ý đang dồn về phía nhà tỷ phú Donald Trump, tổng thống thứ 45 trong tương lai của nước Mỹ, cho dù ông Trump đang đóng đô trong tháp ngà ở New York để chuẩn bị thành lập ê-kíp lãnh đạo.
Diễn Đàn Hợp Tác Kinh Tế Châu Á-Thái Bình Dương APEC được thành lập tháng 11/1989 với mục đích thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tự do hóa các luồng trao đổi mậu dịch và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại, đầu tư. Từ 12 thành viên ban đầu, nay tổ chức này quy tụ 21 quốc gia, bao gồm 40% dân số toàn cầu và bảo đảm 60% tổng trao đổi mậu dịch của thế giới.
Nhưng tương lai của APEC đi về đâu sau khi ông Donald Trump đắc cử tổng thống Hoa Kỳ ?
Dư âm từ thắng lợi của Donald Trump
Trong suốt thời kỳ vận động tranh cử, nhà tỷ phú New York, đại diện cho đảng Cộng Hòa không ngừng tuyên bố lập trường bảo hộ. Ông đã liên tục tấn công hiệp định tự do mậu dịch mà Washington đã đạt được với các đối tác trong vùng Thái Bình Dương qua Hiệp Định Tự Do Mậu Dịch Xuyên Thái Bình Dương. Cũng ông Trump đòi xét lại hiệp định tự do thương mại giữa Mỹ với Canada và Mêhicô đã hiện hành từ năm 1994.
Theo phân tích của chuyên gia kinh tế Rajiv Biswas, đặc trách khu vực Châu Á Thái Bình Dương của cơ quan tư vấn tài chính Mỹ IHS, “thắng lợi của ông Donald Trump có khuynh hướng định hình lại mối quan hệ kinh tế giữa Hoa Kỳ với các đối tác trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương”. Một nhà quan sát khác thuộc cơ quan nghiên cứu độc lập có trụ sở tại Luân Đôn, Capital Economics, bi quan hơn khi cho rằng “một trong những tác động trực tiếp sau khi ông Trump đắc cử tổng thống Hoa Kỳ là ít có khả năng hiệp định TPP có hiệu lực”.
Giáo sư Robert Lawrence, giảng dậy tại đại học Harvard chờ đợi, với Donald Trump ở Nhà Trắng, cả chính sách tự do mậu dịch của thế giới sẽ phải đối mặt với những “chuyển biến” lớn : chẳng những Mỹ sẽ không còn đóng vai trò đầu tàu trong tiến trình hội nhập kinh tế mà Hoa Kỳ dưới thời đại Donald Trump mà còn làm “thay đổi trật tự trên bàn cờ thương mại quốc tế”. Bởi vì trong một thế giới toàn cầu hóa và mở rộng, nếu như nền kinh tế số 1 của thế giới là Mỹ áp dụng chính sách bảo hộ, thương mại và đầu tư ở khắp mọi nơi đều sẽ bị chựng lại.
Ý thức được những mối đe dọa đối với các hoạt động của ngành xuất nhập khẩu trên toàn cầu, tổng thư ký APEC Eduard Pedrosa báo trước, mọi người chờ đợi, Diễn đàn APEC thứ 24 sẽ đưa ra một tuyên bố “mạnh mẽ” để bảo vệ tự do mậu dịch, nhất là cho tới nay, “chưa có bằng chứng cụ thể và rõ rệt nào chứng minh được là các luồng giao thương là nguyên nhân cướp đi công ăn việc làm tại một số quốc gia”.
Trung Quốc chờ đợi thời cơ
Phải đợi đến ngày 20/01/2016 Donald Trump mới nhậm chức. Từ nay tới đó có thể là một khoảng thời gian được Trung Quốc tận dụng để chuẩn bị sẵn một số nước cờ. Như ghi nhận của kinh tế gia Biswas, cơ quan tư vấn IHS, chính quyền Trump còn đang trong giai đoạn hình thành, toàn cảnh kinh tế của khu vực Châu Á-Thái Bình Dương lại thay đổi rất nhanh, Trung Quốc có thể tận dụng cơ hội này để đóng vai trò đầu tàu, lấp vào chỗ trống của Mỹ.
Bắc Kinh bị gạt ra ngoài hiệp định tự do mậu dịch TPP, một sáng kiến của Washington để làm đối trọng với Trung Quốc. Giờ đây là thời điểm thuận lợi để Bắc Kinh lôi kéo các đồng minh của Mỹ về phía mình, đẩy mạnh dự án Hiệp Định Đối Tác Kinh Tế Toàn Diện Khu Vực RCEP mà trong đó không có Hoa Kỳ.
Nói cách khách, nếu TPP của tổng thống Barack Obama bị khai tử, thì không có gì ngăn cản ông Tập Cận Bình thay thế thỏa thuận đó bằng hiệp định RCEP. Chưa gì mà nước Úc, qua phát biểu của bộ trưởng Thương Mại Steven Ciobo đã tuyên bố “đề nghị của Bắc Kinh là một ý kiến thú vị”.
Như ghi nhận của một người trong cuộc đang có mặt tại Lima dự Diễn đàn APEC lần thứ 24, nếu TPP thất bại thì đây sẽ là một “thắng lợi lớn” đối với Bắc Kinh cả về phương diện chính trị lẫn kinh tế.
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20161118-donald-trump-dac-cu-tong-thong-my-apec-lo-ngai-bi-tan-ra
Mỹ : Donald Trump được rảnh tay khai tử hiệp định TPP
Một bộ phận dân Mỹ chống hiệp định TPP tại Philadelphia, Pennsylvania, ngày 25/07/2016.REUTERS/Carlos Barria
Ngày 10/11/2016, lãnh đạo của cả phe đa số Cộng Hòa lẫn thiểu số Dân Chủ tại Thượng Viện Mỹ đều xác nhận rằng hiệp định tự do mậu dịch Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương, TPP, mà Mỹ đã ký kết với 11 nước khác - trong đó có Việt Nam - sẽ không được đưa ra xem xét trước ngày tổng thống Mỹ tân cử Donald Trump tuyên thệ nhậm chức vào tháng Giêng 2017.
Như vậy, quyết định của Thượng Viện Mỹ - tức là ngành lập pháp - đã có tác dụng khai tử hẳn hiệp định TPP, vì về phía hành pháp, bản thân ông Donald Trump đã từng hứa với cử tri là ông sẽ rút Hoa Kỳ ra khỏi Hiệp định TPP ngay trong ngày đầu làm tổng thống Mỹ.
Theo nhật báo Mỹ USA Today, việc Hoa Kỳ rút khỏi hiệp định TPP có tác dụng khai tử hẳn văn kiện này, kể cả khi được 11 nước còn lại phê chuẩn vì sẽ thiếu mất điều kiện hội đủ 85% trọng lượng các nền kinh tế thành viên của hiệp định.
Gs. Nguyễn Mạnh Hùng: Phá bỏ TPP còn là "phản bội lại quyền lợi chiến lược của Mỹ"
Theo phân tích của giáo sư chính trị học Nguyễn Mạnh Hùng, đại học George Mason (Hoa Kỳ), khi khai tử hiệp định TPP, ông Donald Trump đã thỏa mãn mong muốn “phá bỏ một di sản ngoại giao quan trọng của Obama”, nhưng lại “phản bội lại quyền lợi chiến lược của Mỹ”.
Trả lời phỏng vấn của RFI, giáo sư Hùng phân tích :
« Trong khi tranh cử, Trump cam kết với cử tri rằng trong ngày đầu tiên khi nhậm chức tổng thống Hoa Kỳ ông sẽ tuyên bố đòi thương thuyết lại Hiệp Ước Mậu Dịch Tự Do Bắc Mỹ NAFTA và rút khỏi Hiệp Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP.
Đây là một quyết định có hệ quả quan trọng đối với chính sách xoay trục của chính quyền Obama. Làm được việc ấy, ông Trump có cái thích thú là phá bỏ một di sản ngoại giao quan trọng của Obama, nhưng đồng thời ông Trump cũng phản bội lại quyền lợi chiến lược của Mỹ.
TPP không chỉ là một hiệp ước kinh tế mà nó còn có một ý nghĩa chiến lược quan trọng. Nó là xương sống của chính sách xoay trục của Mỹ về Á Châu. Bỏ TPP, chính sách xoay trục bị giảm rất nhiều hiệu lực.
Các nhà lãnh đạo Á Châu đều coi Mỹ là một “lực lượng ổn định” (stabilizing force) ở Á Châu Thái Bình Dương trước sự lấn lướt của Trung Quốc. Bỏ TPP, cán cân lực lượng trong vùng Á Châu Thái Bình Dương sẽ thay đổi lớn lao. Mỹ lui thì Trung Quốc tiến, Mỹ bỏ thì Trung Quốc tràn vào.
Khi các nước Á Châu mất tin tưởng ở khả năng và quyết tâm can dự của Mỹ, họ sẽ bắt buộc phải thích ứng với sự thay đổi ấy và làm suy yếu vị thế cường quốc của Mỹ ở vùng này. Chính sách của tổng thống Philippines Rodrigo Duterte là một chỉ dấu đầu tiên của tiến trình có thể xảy ra này.
Trump có quyền xé bỏ hiệp định TPP ?
Vấn đề là liệu Trump có làm được điều ông muốn hay không ? Câu trả lời là “có, nếu . . .”. Ở Mỹ, Hành Pháp có quyền thương lượng hiệp ước quốc tế và, trước khi Quốc Hội biểu quyết, Hành Pháp cũng có quyền đơn phương chấm dứt cam kết của mình. Ngay cả trong trường hợp đã được đưa ra để Quốc Hội phê chuẩn, Hành Pháp cũng có quyền yêu cầu Quốc Hội ngưng thảo luận việc phê chuẩn hiệp ước. Đó là trường hợp tổng thống Carter đã yêu cầu Quốc Hội ngưng phê chuẩn hiệp ước hạn chế vũ khí nguyên tử chiến lược SALT II mà chính ông ký hồi tháng 6 năm 1979 với Brezhnev, vì Nga tấn công vào Afghanistan tháng 12 năm ấy.
Nhung nếu Quốc Hội đã phê chuẩn rồi thì việc lại khác. Đó là lý do tại sao Trump tuyên bố sẽ rút khỏi TPP, nhưng chỉ đòi điều đình lại NAFTA.
Để tránh trường hợp này, trong khóa họp “vịt què” giữa thời gian Trump đắc cử cho đến thời gian ông nhậm chức, ngày 20 tháng 1 năm 2017, Quốc Hội có thể bỏ phiếu phê chuẩn TPP, tam thời trấn an các đồng minh và đối tác của Mỹ ở Á Châu, và đặt Trump vào một sự đã rồi (fait accompli).
Ở Mỹ có những nhóm lợi ích lớn ủng hộ TPP, ngoài các công ty đa quốc gia, còn có quyền lợi của quân đội và hải quân Mỹ, cộng với ý muốn ủng hộ TPP của một số lãnh đạo quan trọng của đảng Cộng Hòa mà Trump sẽ phải giảng hòa, như Chủ tich Ủy Ban Quân Vụ Thượng Viện John McCain, thượng nghị sĩ Lindsey Graham, thượng nghị sĩ Marco Rubio, thượng nghị sĩ Tez Cruz.
Với vận động hành lang mạnh mẽ của các nhóm lợi ích tư bản và quân đội, song song với vận động của các nước ủng hộ TPP, việc tạo nên một khối ủng hộ việc phê chuẩn TPP giữa các nghị sĩ Cộng Hòa và Dân Chủ không phải là việc không làm được.
Tuy nhiên, triển vọng này mới bị thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh tụ phe đa số tại Thượng Viện của đảng Cộng Hòa, tạt một gáo nước lạnh, khi ông tuyên bố Thượng Viện sẽ không cứu xét TPP trong khóa họp “vịt què.”
http://vi.rfi.fr/chau-a/20161111-my-donald-trump-duoc-ranh-tay-khai-tu-hiep-dinh-tpp
Theo nhật báo Mỹ USA Today, việc Hoa Kỳ rút khỏi hiệp định TPP có tác dụng khai tử hẳn văn kiện này, kể cả khi được 11 nước còn lại phê chuẩn vì sẽ thiếu mất điều kiện hội đủ 85% trọng lượng các nền kinh tế thành viên của hiệp định.
Gs. Nguyễn Mạnh Hùng: Phá bỏ TPP còn là "phản bội lại quyền lợi chiến lược của Mỹ"
Theo phân tích của giáo sư chính trị học Nguyễn Mạnh Hùng, đại học George Mason (Hoa Kỳ), khi khai tử hiệp định TPP, ông Donald Trump đã thỏa mãn mong muốn “phá bỏ một di sản ngoại giao quan trọng của Obama”, nhưng lại “phản bội lại quyền lợi chiến lược của Mỹ”.
Trả lời phỏng vấn của RFI, giáo sư Hùng phân tích :
« Trong khi tranh cử, Trump cam kết với cử tri rằng trong ngày đầu tiên khi nhậm chức tổng thống Hoa Kỳ ông sẽ tuyên bố đòi thương thuyết lại Hiệp Ước Mậu Dịch Tự Do Bắc Mỹ NAFTA và rút khỏi Hiệp Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP.
Đây là một quyết định có hệ quả quan trọng đối với chính sách xoay trục của chính quyền Obama. Làm được việc ấy, ông Trump có cái thích thú là phá bỏ một di sản ngoại giao quan trọng của Obama, nhưng đồng thời ông Trump cũng phản bội lại quyền lợi chiến lược của Mỹ.
TPP không chỉ là một hiệp ước kinh tế mà nó còn có một ý nghĩa chiến lược quan trọng. Nó là xương sống của chính sách xoay trục của Mỹ về Á Châu. Bỏ TPP, chính sách xoay trục bị giảm rất nhiều hiệu lực.
Các nhà lãnh đạo Á Châu đều coi Mỹ là một “lực lượng ổn định” (stabilizing force) ở Á Châu Thái Bình Dương trước sự lấn lướt của Trung Quốc. Bỏ TPP, cán cân lực lượng trong vùng Á Châu Thái Bình Dương sẽ thay đổi lớn lao. Mỹ lui thì Trung Quốc tiến, Mỹ bỏ thì Trung Quốc tràn vào.
Khi các nước Á Châu mất tin tưởng ở khả năng và quyết tâm can dự của Mỹ, họ sẽ bắt buộc phải thích ứng với sự thay đổi ấy và làm suy yếu vị thế cường quốc của Mỹ ở vùng này. Chính sách của tổng thống Philippines Rodrigo Duterte là một chỉ dấu đầu tiên của tiến trình có thể xảy ra này.
Trump có quyền xé bỏ hiệp định TPP ?
Vấn đề là liệu Trump có làm được điều ông muốn hay không ? Câu trả lời là “có, nếu . . .”. Ở Mỹ, Hành Pháp có quyền thương lượng hiệp ước quốc tế và, trước khi Quốc Hội biểu quyết, Hành Pháp cũng có quyền đơn phương chấm dứt cam kết của mình. Ngay cả trong trường hợp đã được đưa ra để Quốc Hội phê chuẩn, Hành Pháp cũng có quyền yêu cầu Quốc Hội ngưng thảo luận việc phê chuẩn hiệp ước. Đó là trường hợp tổng thống Carter đã yêu cầu Quốc Hội ngưng phê chuẩn hiệp ước hạn chế vũ khí nguyên tử chiến lược SALT II mà chính ông ký hồi tháng 6 năm 1979 với Brezhnev, vì Nga tấn công vào Afghanistan tháng 12 năm ấy.
Nhung nếu Quốc Hội đã phê chuẩn rồi thì việc lại khác. Đó là lý do tại sao Trump tuyên bố sẽ rút khỏi TPP, nhưng chỉ đòi điều đình lại NAFTA.
Để tránh trường hợp này, trong khóa họp “vịt què” giữa thời gian Trump đắc cử cho đến thời gian ông nhậm chức, ngày 20 tháng 1 năm 2017, Quốc Hội có thể bỏ phiếu phê chuẩn TPP, tam thời trấn an các đồng minh và đối tác của Mỹ ở Á Châu, và đặt Trump vào một sự đã rồi (fait accompli).
Ở Mỹ có những nhóm lợi ích lớn ủng hộ TPP, ngoài các công ty đa quốc gia, còn có quyền lợi của quân đội và hải quân Mỹ, cộng với ý muốn ủng hộ TPP của một số lãnh đạo quan trọng của đảng Cộng Hòa mà Trump sẽ phải giảng hòa, như Chủ tich Ủy Ban Quân Vụ Thượng Viện John McCain, thượng nghị sĩ Lindsey Graham, thượng nghị sĩ Marco Rubio, thượng nghị sĩ Tez Cruz.
Với vận động hành lang mạnh mẽ của các nhóm lợi ích tư bản và quân đội, song song với vận động của các nước ủng hộ TPP, việc tạo nên một khối ủng hộ việc phê chuẩn TPP giữa các nghị sĩ Cộng Hòa và Dân Chủ không phải là việc không làm được.
Tuy nhiên, triển vọng này mới bị thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh tụ phe đa số tại Thượng Viện của đảng Cộng Hòa, tạt một gáo nước lạnh, khi ông tuyên bố Thượng Viện sẽ không cứu xét TPP trong khóa họp “vịt què.”
http://vi.rfi.fr/chau-a/20161111-my-donald-trump-duoc-ranh-tay-khai-tu-hiep-dinh-tpp
Geen opmerkingen:
Een reactie posten