Nhìn lại di sản nhiệm kỳ tổng thống Obama
Nhìn lại di sản nhiệm kỳ tổng thống Obama
- 8 tháng 1 2017
Bản quyền hình ảnh Getty Images
Đã gần đến lúc khép lại trang cuối cùng của 8 năm tại vị ở Nhà Trắng của ông Barack Obama. Trước khi ông chuyển đến chỗ ở mới ở khu dân cư Kalorama giàu có của thủ đô Washington, hãy cùng nhìn lại những gì mà ông đã cố gắng thực hiện - và thành quả của các nỗ lực đó.
Mặc dù có các mức điểm cho mỗi phần, những đánh giá này không phản ánh sự khôn ngoan trong những hành động, mà là nhận xét về kết quả ông Obama đạt được trong việc triển khai chương trình nghị sự của mình trong suốt hai nhiệm kỳ Tổng thống.Khi một người theo khuynh hướng cấp tiến đánh giá cao các chính sách môi trường của Obama, một cử tri bảo thủ nhiều khả năng sẽ phản ứng theo cách ngược lại. Bất chấp điều đó, có một sự thật không thể chối cãi là ông đã đạt được khá nhiều thành tựu trong 8 năm nắm quyền.
Một số thành quả của ông Obama, hoặc vì không rõ rệt hoặc không phải là một kết quả trực tiếp sẽ không được xét đến.
Mặc dù Nhà Trắng đã được phủ bảy sắc cầu vồng vào đêm mà hôn nhân đồng giới được công nhận là hợp pháp trên toàn lãnh thổ Hoa Kỳ, nó đến từ một phán quyết của Tòa án Tối cao chứ không phải từ một quyết định của Tổng thống. Và trong khi ông Obama thường xuyên có những bài diễn thuyết lay động lòng người về vấn đề quan hệ sắc tộc, đặc biệt là sau vụ xả súng ở một nhà thờ cho người da đen ở bang South Carolina, không có nhiều những chính sách đi kèm các phát ngôn.
Mặc dù vậy, vẫn còn rất nhiều thứ để đánh giá về ông Obama. Chúng ta sẽ lướt qua tám mảng chính - cùng với những nhận định về khả năng của Tổng thống tương lai Trump trong việc xóa bỏ những thành tựu mà ông Obama đã đạt được.
Hệ thống y tế
Mặc dù vậy, do một trở ngại phút chót ở Thượng viện trước khi được thông qua lần chót, đạo luật đồ sộ này đã trở thành một chiếc bánh nướng dở, khiến cho việc thực thi chúng gặp nhiều khó khăn. Trang web hỗ trợ cho việc mua bán các gói bảo hiểm y tế của chính phủ liên bang, hầu như không hoạt động trong nhiều tháng kể từ ngày ra mắt, là một sai lầm chính trị nghiêm trọng và vô cùng rõ ràng.
Trước sự ngạc nhiên của các đảng viên Dân chủ, chính quyền nhiều bang nằm dưới quyền kiểm soát của đảng Cộng hòa đã quyết định không mở rộng diện hỗ trợ của chương trình bảo hiểm y tế Medicaid đến cho người nghèo. Gần đây hơn, giá các gói bảo hiểm trên thị trường đã tăng lên đáng kể ở một vài bang - và sẽ tác động tiêu cực lên những người Mỹ có thu nhập thấp sống dựa vào trợ cấp chính phủ.
Tuy vậy phần lớn bộ luật vẫn có kết quả như dự định. Tỷ lệ người Mỹ không có bảo hiểm y tế đã tụt từ 15.7% năm 2011 xuống 9.1% năm 2015. Hơn 8.8 triệu người Mỹ đã đăng ký các gói bảo hiểm qua hệ thống quản lý bởi chính phủ liên bang trong cùng kỳ - một con số cao kỷ lục. Các công ty không còn có thể từ chối bán bảo hiểm cho các cá nhân đang mang bệnh, và không có giới hạn cho các khoản chi bảo hiểm.
Mặc dù có những khiếm khuyết, việc thông qua Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (Affordable Care Act), theo lời Phó Tổng thống Joe Biden, là một sự kiện lớn.
Chấm điểm Tổng thống: B+
Khả năng của Trump: Đảng Cộng hòa đã tìm cách bác bỏ đạo luật nói trên kể từ thời điểm nó được ông Obama phê duyệt. Ông Trump thì thường xuyên phê phán nó như một thất bại. Và ngay lúc này, Đảng Cộng hòa đang bắt đầu chuẩn bị để xóa bỏ các cải cách này "từ gốc đến ngọn", theo lời Thủ lĩnh phe Đa số Thượng viện - ông Mitch McConnell.
Mặc dù chỉ nắm đa số mong manh ở Thượng viện, Đảng Cộng hòa vẫn có thể đạt được mục tiêu này nhờ vào quyền hạn của Tổng thống và các thủ thuật lập pháp.
Nhưng việc tạo ra một kế hoạch thay thế sẽ khó khăn hơn nhiều. Hiện tại, dường như Đảng Cộng hòa đã quyết định loại bỏ bộ luật trước cả khi xác định rõ ràng hậu quả, nhưng ông Trump đã nhắc nhở các đồng sự tại Quốc hội rằng đây là một công việc mà họ nên tiến hành thận trọng.
Môi trường
Nhưng tám năm vừa qua không phải không chứng kiến những cơ hội bị bỏ lỡ. Đầu nhiệm kỳ của mình, khi Đảng Dân chủ đang nắm đa số lớn ở Quốc hội, Hạ viện đã thông qua một dự luật đặt ra giới hạn lượng khí CO2 mà các công ty có thể thải ra (và cho phép mua bán giới hạn này giữa các công ty với nhau) để hạn chế lượng khí gây hiệu ứng nhà kính. Nhưng lúc đó Thượng viện lại đặt trọng tâm vào cải cách hệ thống y tế và tài chính, và rồi Đảng Dân chủ đã mất đa số trước khi dự luật được thông qua.
Đó có thể là cơ hội tốt nhất mà Đảng Dân chủ có được trong việc thông qua một đạo luật môi trường toàn diện trong nhiều năm.
Chấm điểm Tổng thống: A-
Khả năng của Trump: Đóng góp của Hoa Kỳ vào Hiệp định Paris vẫn còn khá mơ hồ, khi mà Tổng thống đắc cử Trump đã hứa sẽ rút khỏi bản Hiệp định. Mặc dù việc quá trình rút lui được dự kiến sẽ kéo dài đến bốn năm, có tin rằng đội ngũ của Trump đang tìm cách tăng tốc tiến trình này.
Trong khi đó, những thành tựu khác của Tổng thống Obama sẽ khó bị đảo ngược hơn. Những thay đổi trong các quy định về môi trường sẽ phải trải qua một quy trình phê duyệt kéo dài và chắc chắn sẽ dính vào rất nhiều vụ kiện từ các nhóm vận động bảo vệ môi trường. Quốc hội có thể can thiệp để tăng tốc quy trình, nhưng Đảng Dân chủ có đủ số ghế ở Thượng viện để ngăn chặn điều này nếu họ đồng tâm hiệp lực.
Thương mại
Nhưng TPP đã bị vứt vào sọt rác trước cả khi được Quốc hội Mỹ để mắt tới, bởi sự chống đối của một liên minh giữa phe cực tả của Đảng Dân chủ và những người theo chủ nghĩa dân tộc về kinh tế đang ngày càng có quyền lực nhờ sự nổi lên của Trump.
Hiệp định TPP là gì?
TTIP, vẫn còn đang trong giai đoạn đàm phán và sẽ làm giảm các rào cản thương mại giữa Mỹ và EU, đang bị làm ngơ bởi các chính khách ở cả hai bờ Đại Tây Dương.
Chính quyền Obama đã thành công trong việc ký hiệp định thương mại tự do với Panama, Colombia và Hàn Quốc, nhưng những thành công đó là quá nhỏ bé so với quy mô và tầm vóc của những thất bại mang tính khu vực kia.
Chấm điểm Tổng thống: D-
Khả năng của Trump: Ông Trump có thể và sẽ kết liễu bất cứ hy vọng nào Tổng thống Obama có trong việc để lại một di sản lâu dài về thương mại thông qua TPP và TTIP. Hơn thế nữa, Tổng thống mới còn sẵn sàng lật lại di sản của các đời Tổng thống trước, khi ông đã hứa sẽ tái đàm phán Hiệp định Thương mại Tự Do Bắc Mỹ (NAFTA) - được hoàn thiện dưới thời Tổng thống Bill Clinton - hoặc thậm chí rút lui hoàn toàn khỏi hiệp định này.
Lời hứa của Trump về việc áp đặt các mức thuế nhập khẩu hà khắc với một số hàng hóa ngoại nhập cũng sẽ đi ngược lại các cam kết của Hoa Kỳ với Tổ chức Thương mại Thế giới, có thể gây xói mòn nền móng của định chế thương mại toàn cầu này.
Nền kinh tế
Tám năm sau, bức tranh kinh tế mang màu sắc ổn định và tăng trưởng vừa phải, mặc dù người chỉ trích sẽ nói rằng mọi thứ có thể tốt đẹp hơn (và những cử tri thuộc nhóm công nhân bỏ phiếu cho Trump từ các bang thiên về công nghiệp dường như đồng ý với điều này).
Về mặt chính sách, ông Obama đã sớm đưa ra một gói kích cầu lớn và một đạo luật cải cách tài chính trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Chính quyền của ông đã giám sát một chương trình hỗ trợ đã cứu General Motors khỏi một cuộc phá sản có thể đã tàn phá nền công nghiệp ô tô Mỹ.
Chương trình Tái cho vay Hợp túi tiền cho Nhà ở, được tiến hành bởi Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang, đã giúp hàng triệu người mua nhà ở Mỹ tránh khỏi cảnh bị tịch thu nhà và giảm bớt gánh nặng từ các khoản vay mua nhà lãi suất cao.
Tổng thống đã thương lượng được một thỏa thuận giúp xóa bỏ rất nhiều khoản miễn giảm thuế dưới thời Tổng thống George W Bush để đổi lấy việc ngừng tăng chi tiêu trong ngân sách liên bang. Ông cũng thường xuyên kêu gọi tăng mức lương tối thiểu trên toàn quốc, nhưng không nhận được bất cứ sự ủng hộ nào từ phía Quốc hội nằm trong tay Đảng Cộng hòa.
Mặc dù thị trường chứng khoán đang đạt đến những đỉnh mới, thu nhập bình quân hộ gia đình vào năm 2015 vẫn còn thấp hơn mức năm 2007. Tuy thế, nếu xét đến hoàn cảnh mà ông Obama bắt đầu nhiệm kỳ Tổng thống của mình, thì có lẽ tình trạng của nền kinh tế hiện lại là di sản lớn nhất của ông.
Chấm điểm Tổng thống: A
Khả năng của Trump: Đảng Cộng hòa cắt giảm thuế khi nắm quyền là điều hiển nhiên như mặt trời mọc đằng Đông vậy. Các cải cách về thuế, nhiều khả năng bao gồm việc quay trở lại mức thuế dưới thời Tổng thống Bush cùng với nhiều thay đổi quan trọng khác, có vẻ như chắc chắn sẽ được thông qua. Đạo luật cải cách tài chính của ông Obama cũng dễ bị làm yếu đi bởi chúng là đối tượng thường được ông Trump nhắm tới trong khi phàn nàn về các quy định của luật.
Mặc dù phe bảo thủ thích chỉ trích các nỗ lực của ông Obama trong việc giúp đỡ các công ty Mỹ là "chọn ra người thắng và kẻ thua", các bằng chứng ban đầu (Carrier, Ford Motors, v.v.) cho thấy đó là một truyền thống mà ông Trump nhiều khả năng sẽ tiếp tục, mặc dù có thể với điều kiện ngặt nghèo với những công ty không làm ông vừa ý.
Quan hệ quốc tế
Ông Obama cũng hoàn thành một lời hứa chủ chốt trong giai đoạn vận động tranh cử của mình khi rút quân lực Mỹ khỏi Iraq và Afghanistan.
Tuy vậy, ở những chỗ khác, chính sách ngoại giao của Tổng thống sắp mãn nhiệm đã tạo ra nhiều mối quan hệ bị rạn nứt và nhiều vấn đề tiềm ẩn. Việc "tái khởi động" quan hệ Mỹ - Nga, được lên kế hoạch từ khi ông mới nhậm chức, được đáp trả bằng hành động can thiệp của Nga vào Ukraine và các cáo buộc gây rối trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.
Cuộc cách mạng Mùa xuân Ả Rập bắt đầu vào năm 2010 đã lan ra khắp khu vực Trung Đông, với đỉnh điểm là cuộc nội chiến ở Syria đã tạo nền móng cho sự trỗi dậy của Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS và một cuộc khủng hoảng tỵ nạn ghê gớm làm chấn động chính trị châu Âu.
Bắc Triều Tiên vẫn đang tiếp tục phát triển chương trình hạt nhân của họ mà không sợ hãi gì, và những kế hoạch "xoay trục về châu Á" của ông Obama cũng không làm được mấy trong việc ngăn cản tham vọng khu vực của Trung Quốc.
Tất nhiên trách nhiệm cho những bất ổn toàn cầu này không thể bị quy hết cho ông Obama, nhưng dù sao chúng vẫn để lại một dấu ấn vĩnh viễn trên bảng thành tích của ông.
Chấm điểm Tổng thống: C+
Khả năng của Trump: Ông Trump đã chỉ trích hiệp định hạt nhân với Iran, mặc dù khác với một số đảng viên Cộng hòa, ông hãy còn chưa thề sẽ từ bỏ nó hoàn toàn. Nhưng ông sẽ sớm nhận ra rằng tái đàm phán hiệp định đa phương này khó khăn hơn nhiều so với những gì ông vẫn nghĩ. Với Cuba, ông có thể dựa vào quyền hạn của Tổng thống để lật lại toàn bộ những ưu đãi ngoại giao mà ông Obama đã dành cho với quốc đảo cộng sản này, bao gồm giảm bớt lệnh cấm vận và hạn chế đi lại - mặc dù ông Trump vẫn xác nhận quan điểm của mình về vấn đề này.
Tổng thống đắc cử có vẻ cũng sẽ thích có một mối quan hệ gần gũi hơn với Israel và một nỗ lực mới trong việc cải thiện quan hệ với Nga (tái tái khởi động). Ở Syria, ông đã chỉ trích các hành động của Tổng thống Obama nhưng chưa đưa ra được một chính sách thay thế nhất quán, nên vẫn không rõ bằng cách nào - hay liệu - ông có thay đổi lộ trình ở đây không.
Tuy vậy thì một điều vẫn là chắc chắn. Ít nhất về mặt phát ngôn thì chính quyền của Trump sẽ để lại một dấu ấn khác hẳn so với chính sách ngoại giao theo xu thế quốc tế hóa của ông Obama, vốn dựa nhiều vào hợp tác và phối hợp với các đồng minh.
Tội phạm
Năm 2010 ông đã ký một đạo luật giảm thời hạn tù tối thiểu cho tội sở hữu ma túy đá - thường là người da đen - gần với hình phạt cho tội sở hữu ma túy dạng bột hơn.
Vào tháng 1 năm 2016, ông Obama đã tiến hành một loạt biện pháp hành pháp để giới hạn việc áp dụng hình phạt biệt giam trong các nhà tù liên bang và cung cấp nhiều hỗ trợ y tế hơn cho các tù nhân có vấn đề tâm thần. Ông cũng sử dụng quyền hạn của Tổng thống để giảm án cho hơn 1000 tù nhân ma túy không kèm các hành vi bạo lực khác và ủng hộ một chính sách của Bộ Tư pháp đã mang lại việc thả trước hạn 6000 tù nhân.
Mặc dù ông Obama đã ủng hộ dự luật lưỡng đảng về cải cách việc tuyên án ở Quốc hội, cuộc bầu cử Tổng thống 2016 - và những phát ngôn thể hiện quan điểm cứng rắn với tội phạm của ông Trump - được cho rằng đã làm thất bại những nỗ lực đó.
Kiểm soát súng không phải là mối quan tâm hàng đầu của ông Obama khi mới nắm quyền, nhưng trong những tháng đầu của nhiệm kỳ thứ hai của ông - sau vụ xả súng vào trường học ở Newtown, Connectincut - ông Obama đã thúc đẩy mạnh mẽ việc siết chặt giới hạn với một số vũ khí bán tự động kiểu quân sự và việc kiểm tra lý lịch kỹ lưỡng hơn với người mua vũ khí.
Mặc dù vậy, những nỗ lực đó vấp phải sự kháng cự từ khả năng vận động hành lang mạnh mẽ của Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA), và ngoại trừ một số hành động bằng quyền hành pháp, không có chính sách mới nào được thực hiện. Vào năm 2015, ông Obama nói với BBC rằng thất bại này là điều ông cảm thấy thất vọng nhất trong vai trò Tổng thống.
Chấm điểm Tổng thống: B-
Khả năng của Trump: Với việc ông Trump thường xuyên vẽ ra một bức tranh u ám về tỷ lệ tội phạm ở Mỹ, ca thán rằng lực lượng bảo vệ pháp luật bị hạn chế quá nhiều bởi "tính đúng đắn về mặt chính trị" và đưa ra ý kiến rằng nếu tù nhân hiện được đối xử quá tốt, có thể mạnh dạn khẳng định rằng ông sẽ theo đuổi một đường hướng khác hẳn trong lĩnh vực an ninh công cộng so với ông Obama.
Dự luật cải cách việc tuyên án - bị treo suốt năm vừa qua - sẽ nằm rất thấp trong thang ưu tiên của Quốc hội hiện tại với đa số Cộng hòa, và những biện pháp hành pháp của ông Obama để hạn chế sở hữu súng nhiều khả năng sẽ bị loại bỏ.
Nhập cư
Tổng thống và các cộng sự trong Đảng Dân chủ ủng hộ, và nhiều đảng viên Cộng hòa bị đe dọa thấy việc cấp quyền cư trú vĩnh viễn cho một số lao động nhập cư không khai báo và sắp xếp lại hệ thống nhập cư Mỹ là các biện pháp cần thiết để giành được cảm tình của số cử tri Mỹ Latin đang ngày một nhiều thêm.
Một cuộc nổi loạn từ dưới lên trong Đảng Cộng hòa đã làm chệch hướng các kế hoạch đó, buộc ông Obama phải vận dụng một loạt các biện pháp hành pháp để cấp quyền lưu trú cho những người nhập cư vào Mỹ không khai báo khi còn là trẻ em và gia đình nhập cư của các công dân Mỹ và người được cư trú vĩnh viễn. (Chính sách sau cùng sau đó đã bị ngưng lại trong một cuộc chiến pháp lý kéo dài về tính hợp hiến của nó.)
Trong khi các nỗ lực đó nhận được nhiều lời khen từ các nhóm vận động ủng hộ người nhập cư và các nhóm Mỹ Latin, chính sách tăng cường trục xuất đối với những người nhập cư không khai báo khác của của chính quyền Obama đã khiến một số người đặt biệt danh cho ông là "Tổng tư lệnh trục xuất"
Từ năm 2009 đến 2015, chính quyền Obama đã trục xuất hơn 2,5 triệu người - phần lớn trong số đó bị cáo buộc phạm tội hình sự hoặc là những người mới đến.
Chấm điểm Tổng thống: B
Khả năng của Trump: Ông Trump rất có khả năng sẽ ngưng chống lại vụ kiện nhằm vào biện pháp hành pháp của ông Obama. Ông cũng có thể đơn phương trục xuất những người nhập cư đã được cấp phép lưu trú dưới thời Obama, mặc dù việc đó sẽ gây nhiều tranh cãi hơn.
Tổng thống đắc cử đã hứa sẽ trục xuất hơn ba triệu người nhập cư không khai báo hiện đang sống trên lãnh thổ Hoa Kỳ - bao gồm những du khách ở lại quá thời hạn visa của họ - mặc dù nếu xét đến những gì Obama đã làm thì đó chỉ là một sự khác biệt về quy mô chứ không phải về bản chất.
Đã có thời điểm ông Trump hứa trục xuất tất cả những người nhập cư bất hợp pháp vào nước Mỹ - hơn 11 triệu theo nhiều dự tính - một hành động không chỉ khác biệt so với chính sách của ông Obama mà còn với bất cứ Tổng thống Mỹ thời hiện đại nào khác.
Sức mạnh của Đảng
Năm 2009, khi ông Obama nhậm chức, Đảng Dân chủ nắm đa số lớn ở Quốc hội Mỹ và kiểm soát 29 trên 50 ghế Thống đốc. Kể từ đó, ông đã chứng kiến sức mạnh đảng của mình suy giảm một cách đều đặn. Hạ viện rơi vào tay Đảng Cộng hòa năm 2010; Thượng viện thì vào năm 2014. Đảng Dân chỉ còn nắm giữ ghế Thống đốc ở 16 bang.
Tình trạng này còn trầm trọng hơn ở bộ máy lập pháp của các bang - nơi các chính trị gia tương lai nhiều tham vọng chứng tỏ bản thân. Đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát ở 32 cơ quan lập pháp cấp bang, trong khi Đảng Dân chủ chỉ có đa số ở 12 bang (những bang còn lại mỗi đảng kiểm soát một viện).
Nếu đảng Dân chủ không cải thiện tình hình ở những bang như Pennsylvania, Ohio, Michigan, Florida hay Wisconsin vào năm 2020, những cơ quan lập pháp đó sẽ tiến hành vẽ lại địa giới của các khu vực tranh cử cho Quốc hội, điều sẽ khiến cho việc giành lại Hạ viện trở nên khó khăn cho Đảng Dân chủ thêm một thập niên nữa.
Khối cử tri ủng hộ ông Obama - cử tri trẻ và cử tri thiểu số - là đủ để ông chiến thắng kỳ bầu cử Tổng thống hai lần liền, nhưng đó là một liên minh không bền vững và không thể trông cậy trong các cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ hay các cuộc bầu cử ở cấp thấp hơn, hoặc thậm chí ngay như cho bà Hillary Clinton vào năm ngoái.
Mặc cho ông Obama có thể tự hào thế nào với những thành tựu đạt được trong 8 năm cầm quyền, nếu đảng của ông không tìm lại được chỗ đứng sau hàng loạt thất bại ở các cuộc bầu cử khác nhau, ông sẽ chẳng còn mấy di sản đáng nói đến trong tương lai không xa.
Chấm điểm Tổng thống: F
Khả năng của Trump: Trừ khi có một sự tái sắp xếp lớn về mặt chính trị ở bang California - pháo đài của phe cấp tiến - tình hình sẽ không thể tệ đi quá nhiều cho Đảng Dân chủ ở mức bang. Ngược lại, ở Quốc hội ông Trump có một cơ hội tương đối trong việc mở rộng đa số của Đảng Cộng hòa vào kỳ bầu cử năm 2018, khi Đảng Dân chủ phải bảo vệ 10 ghế ở những bang mà ông đã thắng năm vửa rồi.
Luôn có khả năng rằng Đảng Cộng hòa sẽ quá tay trong việc thực hiện chương trình tranh cử của mình. Một cuộc suy thoái kinh tế hoặc một thất bại lớn trên lĩnh vực đối ngoại có thể đánh sụt tỷ lệ ủng hộ ông Trump và mang chiến thắng đến cho cả những ứng cử viên ngựa ô của Đảng Dân chủ.
Sự bền vững của liên minh chính trị của ông Trump - tầng lớp lao động da trắng bất mãn, người theo đạo Tin Lành và các khối cử tri Cộng hòa truyền thống cũng là một dấu hỏi mở. Trong khi Đảng Cộng hòa có thể nghĩ rằng tương lai đang nằm trong tay họ, không ai có thể nói trước di sản mà ông Trump sẽ để lại sau thời gian ở Phòng Bầu dục sẽ là gì.
http://www.bbc.com/vietnamese/world-38546280
Geen opmerkingen:
Een reactie posten