zaterdag 8 juni 2019

Họa sĩ Pháp Paul Cézanne: Từ tài năng bị "hắt hủi" đến "cha đẻ của mỹ thuật hiện đại" Pháp

Paul Cézanne: Từ tài năng bị "hắt hủi" đến "cha đẻ của mỹ thuật hiện đại" Pháp

Paul Cézanne: Từ tài năng bị
 
Chân dung tự họa Paul Cézanne (khoảng 1880-1881) trưng bày tại The National Gallery, Anh.CC/National Gallery

    Giống như Van Gogh (1853-1890), Paul Cézanne (1839-1906) không sống được nhờ nghề vẽ tranh. Nếu như Van Gogh được em trai Théodore thường xuyên gửi tiền, Paul Cézanne được người cha giầu có, chủ xưởng sản xuất mũ, sau làm chủ ngân hàng, chu cấp cho đến cuối đời.

    Lận đận đời tư, cô đơn tìm chỗ đứng trong hội họa
    Được mệnh danh sau này là « cha đẻ của mỹ thuật hiện đại », nhưng con đường sự nghiệp của Paul Cézanne gặp đầy trắc trở. Không được chính thức học vẽ do bị cha cấm, Cézanne theo học các lớp buổi tối miễn phí. Năm 1861, khi tròn 22 tuổi, lần đầu tiên ông được cha cho phép lên Paris. Cézanne đã lui tới xưởng vẽ mang tên Académie Suisse, trên đảo Cité, để quan sát, học hỏi kinh nghiệm với hy vọng thi đỗ trường Mỹ Thuật danh tiếng.
    Thất bại ! Ông trở về làm việc trong ngân hàng của cha được một năm, nhưng cuối cùng quyết định trở lại Paris theo đuổi hội họa. Nhờ lui tới xưởng vẽ Académie Suisse, Paul Cézanne biết Pissaro và Guillaumin. Sau đó, nhờ bạn học cũ Emile Zola, người trở thành nhà văn và nhà báo nổi tiếng của Pháp, Paul Cézanne làm quen với Bazille, Renoir, Monet, Sisley và Manet.
    Cézanne vẽ phong cảnh những vùng nông thôn nổi tiếng trong giới họa sĩ trường phái Ấn tượng nằm quanh Paris, từ Pontoise đến Auvers-sur-Oise hay La Roche-Guyon. Ở vùng Provence miền nam, Cézanne lấy cảm hứng từ khu mỏ Bibémus, đồi Lauves, khu Jas de Bouffan nơi cha mẹ ông có một cơ ngơi lớn, ngọn núi Sainte-Victoire hay vùng Estaque nhìn ra vịnh Marseille.
    Bà Fabienne Morucci, phụ trách khai thác các khu di tích liên quan đến Cézanne, kể lại với RFI Tiếng Việt rằng Cézanne vẽ người dân Aix mà ông gặp hàng ngày và Hortense, người mẫu mà họa sĩ gặp ở Paris và chính thức trở thành vợ ông sau gần 16 năm sống chung, khi ông không còn tình cảm :
    « Dù ông vẽ một vài bức chân dung vợ, nhưng người ta có cảm giác người phụ nữ trong tranh cứng nhắc, khuôn mặt rất ít cảm xúc. Cézanne cũng có một vài bức tự họa nhưng cũng không có nhiều biểu cảm trên khuôn mặt. Tác phẩm của ông thiên về mầu sắc, thiên nhiên, hình dạng hơn là những khuôn mặt.
    Về mối quan hệ với vợ ông, thật sự là rất phức tạp !Cézanne giấu kín cha về mối quan hệ với Hortense. Mãi sau này, vài năm trước khi cha qua đời, ông nói rằng ông có vợ và một cậu con trai. Nhưng thực ra, Cézanne sống rất ít với vợ con vì ông luôn đi đi về về giữa Paris và Aix. Ông rất yêu con trai nhưng mối quan hệ giữa Cézanne và vợ luôn phức tạp ».
    • Chân dung Madame Cézanne (khoảng 1855-1887). Bảo tàng Granet, Aix-en-Provence.
      RFI / Tiếng Việt
    • Chân dung Zola (1862-1864). Bảo tàng Granet, Aix-en-Provence.
      RFI / Tiếng Việt
    • Assiette de pêches (Đĩa đào, khoảng 1879-1880) trong Thannhauser Collection, triển lãm tại Château de Caumont, tháng 05/2019.
      RFI / Tiếng Việt
    • Fiasque verre et poterie (Chai thủy tinh và đồ gốm, khoảng 1877), trong Thannhauser Collection, triển lãm tại Château de Caumont, tháng 05/2019.
      RFI / Tiếng Việt
    • Les Baigneuses (Những cô gái đang tắm, khoảng 1890). Bảo tàng Granet, Aix-en-Provence.
      RFI / Tiếng Việt
    • Vue prise du Jas de Bouffan (Quang cảnh nhìn từ Jas de Bouffan, 1875-1876). Bảo tàng Granet, Aix-en-Provence.
      RFI / Tiếng Việt
    Khi Cézanne quyết định về sống hẳn ở Aix-en-Provence, hai mẹ con ở lại Paris vì Hortense không hợp với gia đình nhà chồng. Ngay cả khi ở Aix, Cézanne để vợ và con trai sống trong căn hộ ở trung tâm, còn ông vẫn sống với gia đình ở Jas de Bouffan. Vì vậy, khi Cézanne qua đời, vợ con ông không có ở bên. Họ chỉ xuống Aix-en-Provence lo hậu sự, rồi trở về Paris, không màng đến xưởng vẽ.
    Lý do chính khiến Cézanne quyết định về Aix ở ẩn, vui với thiên nhiên là vì tranh của ông liên tục bị từ chối ở các Phòng trưng bày hội họa và điêu khắc ở Paris (Salon Officiel). Và nếu được nhận, tranh của ông chưa đủ sức hút công chúng và giới phê bình.
    « Cũng vì quá thất vọng sau mỗi lần tham gia triển lãm ở Paris mà không được biết đến, nên 5 năm cuối đời, Cézanne quyết định ở lại hẳn Aix-en-Provence. Và đây là điều mang ý nghĩa quan trọng cho nơi ở cuối cùng của Cézanne. Cuối cùng ông được sống trọn vẹn ở Aix-en-Provence, nơi mà ông yêu thích, nơi ông có thể tự do làm việc với thiên nhiên. Cézanne chỉ di chuyển giữa ngôi nhà mà ông cho xây vào năm 1898 đến ngọn núi Saint-Victoire, cách Aix-en-Provence chừng 5 km. Với ông, đây thực sự là một chốn yên bình ».
    Thất bại ở Paris, nhưng nhờ Ambroise Vollard, cuối cùng một số tác phẩm của Cézanne đã được giới thiệu rộng rãi với công chúng. Năm 1895, nhà buôn tranh trẻ tổ chức triển lãm riêng đầu tiên cho họa sĩ vùng Provence gồm khoảng 150 tác phẩm.
    « Phải nói là nhờ vào những nhà sưu tầm tranh, như Ambroise Vollard, những người công nhận phong cách của Cézanne. Nhưng đúng là Cézanne cũng hủy rất nhiều tác phẩm vì quá thất vọng do tranh của ông không được công chúng quan tâm trong các cuộc triển lãm ở Paris. Nhờ những nhà sưu tập này mà những tác phẩm còn sót lại của Cézanne được giữ gìn ».
    Bạn cũ của Cézanne ngạc nhiên khám phá những tiến bộ trong nét vẽ của ông. Một số họa sĩ trẻ tìm thấy một điểm tựa, một hướng tham khảo trong phong cách của Cézanne. Danh tiếng của ông dần bay xa nhờ các triển lãm trong những năm 1898, 1899, 1904, 1905, 1906. Bà Fabienne Morucci nhận xét :
    « Về vai trò của Cézanne trong trường phái Ấn tượng, ông đóng vai trò quan trọng như Manet và Monet, là một trong những nhà sáng lập ra trường phái Ấn tượng. Nhưng ông cũng là một họa sĩ của trào lưu hiện đại, có nghĩa là ông đồng thời chuyển từ Ấn tượng sang trường phái Lập thể và tiếp nhận mọi yếu tố hiện đại trong hội họa. Và đó chính là điểm đặc biệt lớn của Cézanne. Ban đầu, ông kết hợp với các họa sĩ Ấn tượng, nhưng ông cũng tách khỏi họ rất nhanh và hướng đến phong cách riêng, chủ yếu theo Lập thể ».
    Xưởng vẽ riêng trên đồi Lauves, món quà đẹp nhất trong đời
    Ngôi nhà kiêm xưởng vẽ của Cézanne (Atelier de Cézanne) nằm trên sườn ngọn đồi Lauves, sát trung tâm thành phố Aix-en-Provence, được danh họa Pháp coi là món quà đẹp nhất trong đời. Nhưng xây được ngôi nhà, ông cũng phải nhờ vào tài sản thừa kế từ người cha. Tản bộ trong khu vườn bao quanh ngôi nhà, bà Fabienne Morucci giới thiệu :
    « Chúng ta đang ở điền trang, nơi ở cuối cùng của Paul Cézanne. Ông vẫn sống ở trung tâm thành phố Aix-en-Provence, trong một căn hộ, gần nhà thờ lớn. Tòa nhà đó vẫn tồn tại, nằm ở phố Boulegon, gần tòa thị chính.
    Trong khu vườn rộng 5.000 m2, đặc trưng của vùng Provence, đầy những cây thông, bụi nguyệt quế, một cây đoạn cổ thụ (tilleul). Khu vườn được để mọc tự nhiên, không tỉa tót theo nguyện vọng của Cézanne. Ông muốn có một khu vườn đơn giản, đúng chất vùng Provence, xanh mướt lá cây ».
    • Xưởng vẽ của Cézanne (Atelier de Cézanne), Aix-en-Provence, tháng 05/2019.
      RFI / Tiếng Việt
    • Xưởng vẽ của Cézanne (Atelier de Cézanne), Aix-en-Provence, tháng 05/2019.
      RFI / Tiếng Việt
    • Bên trong Xưởng vẽ của Cézanne (Atelier de Cézanne), Aix-en-Provence, tháng 05/2019.
      RFI / Tiếng Việt
    • Ngôi nhà của Cézanne, Aix-en-Provence, tháng 05/2019.
      RFI / Tiếng Việt
    • Bảng đăng ký giờ tham quan Xưởng vẽ của Cézanne, Aix-en-Provence, tháng 05/2019.
      RFI / Tiếng Việt
    Ngôi nhà hai tầng, không lớn lắm, được xây khá đơn giản. Tầng trệt có một phòng ngủ và kho lưu tranh. Toàn bộ tầng 1 (tầng 2 Việt Nam) được dành làm xưởng vẽ với những khung cửa sổ lớn, lấy ánh sáng từ hướng nam, và được thiết kế thông minh nhờ hệ thống cửa gấp để tránh ánh nắng gay gắt trực tiếp.
    Cứ 30 phút, một nhóm khoảng 25 khách được hướng dẫn viên đưa lên tham quan xưởng vẽ thứ 26 và cũng là cuối cùng của Paul Cézanne :
    « Cézanne sử dụng xưởng vẽ gần như cho đến hơi thở cuối cùng vì ông từng nói muốn được chết với cây cọ trong tay. Vì thế, với Cézanne, không có chuyện gác bút nghỉ hưu. Tám ngày trước khi qua đời vì viêm phổi, ông vẫn miệt mài làm việc ở xưởng vẽ.
    Vào khoảng giữa tháng 11/1906, khi đang vẽ dở bức Căn nhà nhỏ của gia đình Jourdan(Le Cabanon de Jourdan), hiện được trưng bày ở bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Roma, thì trời chợt đổ mưa. Ông phải thu dọn hết đồ nghề, khoác lên vai chiếc ba lô chứa đầy những tuýp mầu, bảng mầu và cọ vẽ, thêm bộ giá vẽ, rồi chống gậy về nhà. Nhưng trên đường về, do sức khỏe yếu đi từ năm 1890 vì mắc bệnh tiểu đường, ông bị ngã xuống hố. Ông nằm bất động suốt vài tiếng đồng hồ dưới cơn mưa tầm tã, sau đó mới được những người thợ tẩy đẩy xe vải đi qua phát hiện nhờ ánh chớp.
    Người ông ướt đẫm, lạnh buốt tới xương. Ông được đưa về căn hộ ở số 23 phố Boulegon, giao cho người quản gia vì Aix lúc đó không phải là thành phố lớn và hầu hết mọi người đều biết đến Cézanne. Sáng hôm sau, nghĩ rằng đã khỏe hơn, ông đi bộ từ căn hộ lên xưởng vẽ làm việc, nhưng rồi cảm thấy trong người không ổn, ông quay về nhà nghỉ ngơi. Đáng tiếc là tám ngày sau, Cézanne qua đời vì viêm phổi ở tuổi 67 ».
    Trên chiếc tủ thấp dựng sát tường, đối diện cửa vào xưởng vẽ, vẫn còn ba đồ vật được Cézanne sử dụng thường xuyên trong nhiều tác phẩm tĩnh vật : một hũ đựng quả ô liu, một hũ ngâm gừng và một chai rượu rhum Zamaica. Trong góc là những bộ áo vẽ, những chiếc mũ bê rê được treo trên móc, chiếc rương đựng dụng cụ vẽ vẫn nằm trên sàn nhà, góc bên kia là chiếc giá vẽ và chiếc thang cao tới trần mà chủ trang trại trước để lại… nhiều đồ đạc, dụng cụ của Cézanne vẫn còn nguyên.
    Bị bỏ hoang, rồi trải qua nhiều đời chủ, Xưởng vẽ Cézanne hiện do Phòng Du lịch Aix-en-Provence sở hữu và quản lý. Từ tháng 01/2019, Xưởng vẽ của Cézanne liên tục được trùng tu để có thể tiếp đón lượng khách tham quan hàng năm lên đến 80.000 người. Cũng vì cấu trúc ngôi nhà không cho phép chịu cùng một lúc trọng lượng của hơn 25 người, nên khách tham quan cần đặt hẹn trước với Xưởng vẽ.
    http://vi.rfi.fr/phap/20190607-paul-cezanne-tu-tai-nang-bi-hat-hui-den-cha-de-cua-my-thuat-hien-dai-phap
    Cùng chủ đề

    • PHÁP - TRIỂN LÃM

      Bảo tàng Orsay trưng bày tranh chân dung của Cézanne
      Để biết thêm

    • TẠP CHÍ VĂN HÓA

      70 ngày cuối đời của Van Gogh ở Auvers-sur-Oise, Pháp
      Để biết thêm

    • TẠP CHÍ VĂN HÓA

      Họa sĩ Paul Gauguin và thiên đường định mệnh Polynésie
      Để biết thêm
    Các lưu trữ
    1. 1
    2. 2
    3. 3
    4. ...
    5. trang sau >
    6. trang cuối >
      7.  
    1. 1
    2. 2
    3. 3
    4. ...
    5. trang sau >
    6. trang cuối >                 
    Gepost door op
    Labels: ,

    Geen opmerkingen:

    Een reactie posten

    Abonneren op: Reacties posten (Atom)