'Bên Thắng Cuộc' là sách gây biến đổi
Cập nhật: 11:28 GMT - thứ
sáu, 22 tháng 2, 2013
Nhiều sự kiện tại Nam Việt Nam sau 1975 vẫn còn cần
thêm ánh sáng lịch sử
Huy Đức đã mô tả cuốn sách của mình như một "lịch sử thực sự
của Việt Nam", tác phẩm đã giành được nhiều khen ngợi từ các nhà sử học cho rằng
đây là một "cuốn sách trung thực" đem lại những hiểu biết mới mẻ mà không một
học giả nào quan tâm tới Việt Nam trong thời kỳ thống nhất có thể bỏ qua.
Trước khi đánh giá cuốn “Bên Thắng Cuộc” của Huy Đức, tôi xin lưu ý rằng tôi
thuộc bên "thua cuộc," gia đình tôi vượt biên bằng thuyền vào cuối năm 1981, và
tôi vẫn còn có người thân ở Việt Nam bị đối xử như là những công dân "hạng hai"
vì họ là bên đứng sai trong cuộc chiến.Lý do tôi làm như vậy vì kinh nghiệm của miền Nam Việt Nam đã và đang tiếp tụ bị “xuyên tạc” dưới thể chế Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Tại Mỹ, lịch sử của Nam Việt Nam (Việt Nam Cộng Hòa) đã chịu thiệt thòi vì sự nhấn mạnh quá áp đảo về chủ đề "bài học" từ "kinh nghiệm của Mỹ trong chiến tranh”.
Hơn nữa, nhiều học giả người Mỹ gốc Việt của thế hệ chúng tôi đang chuyển đổi mục tiêu chính của các nghiên cứu Hoa Kỳ về Việt Nam vượt qua tiếp cận "nỗi ám ảnh chống cộng" của thế hệ cũ đối với cuộc chiến này.
"Câu hỏi khi đó sẽ là liệu cái mới của các ông Bùi Tín và Huy Đức có đi xa hơn việc chỉ được coi là đóng góp của "người bên trong hệ thống" hầu dĩ củng cố những gì mà "những người bên ngoài" đã biết về phe thắng cuộc"
TS Lê Sỹ Long
Liên quan đến nỗi thất vọng này là khi các tác phẩm liên kết với bên thắng cuộc được công bố, cho dù như của Bùi Tín và Huy Đức, đã không có sự đánh giá lại các công trình giá trị được viết bởi những người không phải là Cộng sản Việt Nam từng sống và trải nghiệm trong giai đoạn trước và sau 1975.
Chẳng hạn, Bùi Tín lập luận rằng sự thịnh vượng và ổn định thực sự cho Việt Nam chỉ có thể đến từ một nền dân chủ và Huy Đức kêu gọi các lãnh đạo hiện nay học hỏi (hoặc thừa nhận) các "sai lầm" của Đảng trong giai đoạn giải phóng, là những gì đang tạo nên cốt lõi của hệ tư tưởng và khát vọng của bên những người Việt Nam phi cộng sản.
Câu hỏi khi đó sẽ là liệu cái mới của các ông Bùi Tín và Huy Đức có đi xa hơn việc chỉ được coi là đóng góp của "người bên trong hệ thống" nhằm bổ sung cho những gì mà "những người bên ngoài" đã biết về phe thắng cuộc.
Và cũng không rõ liệu ông Bùi Tín và ông Huy Đức có thể có một tác động trong cuộc tranh luận về cách lãnh đạo có trách nhiệm - tức là giới chức không việc gì phải sợ việc nhìn nhận, ghi nhận và trình bày các sự kiện vì lợi ích chung- khi sách của họ phải xuất bản ở Paris và Boston.
‘Công dân làm báo'
Các nhân vật nước ngoài có liên quan tới cuộc chiến
Việt Nam đã tái hiện trong sách
Trong nỗ lực để đánh giá khách quan cuốn sách của Huy Đức, tôi quyết định xem xét câu chuyện kể của tác giả thông qua lăng kính của một nhà báo công dân, trong đó Huy Đức nhấn mạnh rằng ông đang đưa ra sự thật, từ đó, xem xét xem công dân làm báo có thể tác động ra sao đến các lĩnh vực lịch sử và chính trị. Điều này có nghĩa là với sự xuất hiện của một xã hội dân sự chính trị và công nghệ trực tuyến toàn cầu, công dân làm báo ở Việt Nam đã truyền cảm hứng cho mọi người thảo luận và hành động trong kết nối với các hoạt động chính trị - xã hội.
Trong những năm gần đây, các chủ đề đã được nhiều công dân bàn luận trên mạng bao gồm chủ quyền quốc gia, quyền lao động, các quyền về đất đai, dân chủ, và cải thiện quản lý để làm giảm tham nhũng và quyền lực độc đoán, mặc dù lãnh đạo Đảng vẫn muốn kiểm soát và quyết định dòng chảy của dân làm báo.
Với bối cảnh trên, có lẽ những điểm mạnh và điểm yếu trong cuốn sách của Huy Đức có thể được phân tích một cách khách quan hơn. Đối với tôi, đổi mới và sự tươi mới của cuốn sách của Huy Đức đến từ khả năng vận dụng báo chí của ông để tường thuật một sự kiện chính trị mà đi kèm là các yếu tố về "tính khả tín" và "độ tin cậy", dựa vào các sự kiện lịch sử có sẵn, các phóng sự, hồi ức và các cuộc phỏng vấn.
Tránh sử dụng một số nguyên tắc báo chí cầu toàn, Huy Đức tiết lộ lý do tại sao ông viết cuốn sách và dường như ông có được sự độc lập trong suy nghĩ và cởi mở trước các chỉ trích.
Quan trọng hơn, tác phẩm của Huy Đức công khai đưa ra những quan điểm, kinh nghiệm, và sự thật vốn thiếu vắng trong những công bố công khai của chính quyền Việt Nam, như chỉ ra việc các tướng Việt Nam Cộng Hòa tuẫn tiết vì tinh thần dân tộc mà họ đặt niềm tin; nói về những kinh nghiệm của những "kẻ thua cuộc," những người phải trải qua các trại cải tạo, các chiến dịch đánh tư sản, và xóa bỏ văn hóa cũ của Sài Gòn, miêu tả cuộc đời bi thảm của nhiều thuyền nhân vượt biên, cùng với những người phụ nữ bị cướp biển hãm hiếp.
"Huy Đức có vẻ chọn lọc và sáng tạo trong việc sử dụng quá khứ để minh họa cho các mối quan tâm đương đại"
TS Lê Sỹ Long
Điều này bao gồm việc giải quyết các những tấn bị kịch hậu 1975 theo một cách thức hầu dĩ tránh được những sai lầm trong tương lai, để có thể hòa giải với phía "thua cuộc" bằng cách tìm kiếm sự thật, và để thống nhất những người Việt Nam bằng cách "ghi nhớ" Hoàng Sa và Trường Sa cùng cuộc giải phóng chế độ Pol Pot. Tuy nhiên, vì tác phẩm của Huy Đức không phải để viết sử theo nghĩa truyền thống, nó đích thị là lý do tại sao tôi nghĩ rằng cuốn sách là một sự kiện gây "xúc động" mạnh.
Bằng việc xuất bản cuốn sách trực tuyến mà không có bất kỳ một nhà xuất bản lớn nào đứng đằng sau nó, người Việt Nam có thể quyết định xem liệu tác phẩm của Huy Đức có phù hợp với quan điểm chính trị - xã hội cần có của đất nước họ hay là không.
'Ai "giải phóng" ai?'
Nếu điểm mạnh của cuốn sách của Huy Đức về đất nước Việt Nam thời kỳ thống nhất chỉ mang tính “thúc đẩy, sắp xếp lại một số điều chứ không phải là vượt hẳn qua giới tuyến,” tôi tin rằng đây cũng là điểm yếu của cuốn sách.Ví dụ, một luận điểm ngầm của tác phẩm của Huy Đức có vẻ là về "thuyết vĩ nhân", với các quan chức như Nguyễn Văn Linh, Võ Văn Kiệt, và ông Lê Đăng Doanh đã sử dụng ảnh hưởng chính trị của họ để đưa ra một con đường cải cách hầu sửa “sai” thành “đúng” trong tư duy.
Ở đây, vấn đề là tài liệu cho thấy các ông Nguyễn Văn Linh và Võ Văn Kiệt đã được giao nhiệm vụ và đã theo đuổi chính sách loại bỏ chủ nghĩa tư bản ở miền Nam cùng văn hóa 'tân thuộc địa của Mỹ'.
Có một mức độ đạo đức giả nhất định khi những người hăng hái nhất chứng minh lỗi lầm trong quá khứ của họ, cũng như ông Linh và ông Kiệt, và sau đó chính họ lại đòi lại sự lãnh đạo như những người cổ súy, chủ trương các cải cách "đổi mới" như một chân lý mới. Tuy nhiên, nói chung, cả hai ông Linh và Kiệt đều chỉ dám nói lên sự thật khi họ đang tìm kiếm quyền lực hoặc đã không còn nắm giữ quyền lực nữa.
Dựa trên các tác phẩm sử dụng các nguồn và lý giải trước đây đăng tải trên các báo Sài Gòn Giải Phóng, Nhân Dân và Tuổi Trẻ, điều có vẻ giống sự thật hơn được thấy là các hoạt động của những công dân không tuân thủ ở nhiều địa phương là những lý do cho một sự thay đổi trong định hướng quốc gia một cách có hệ thống.
Cuốn sách đã đề cập đến nhiề̉u nhân vật lịch sử Việt
Nam từ thời kỳ chiến tranh và hậu chiến
Như thế, tôi tin rằng các công dân Việt Nam, những người đã dám bất tuân các chính sách mà họ cho là "sai lầm" từ 1975-1986 chính là những người đã thực sự cứu quốc gia không sa chân sâu hơn nữa vào thảm họa.
Tôi không quan tâm quá nhiều về việc liệu Đảng lãnh đạo có thể thừa nhận "những lỗi lầm lịch sử,"hơn là việc đảng sẽ thừa nhận những "sai lầm"để mà không để có bất cứ điều gì xảy ra với chính họ.
'Một sự biến đổi?'
Một thiếu sót khác là khi Huy Đức kể về việc giải phóng của chế độ Pol Pot, mà không giải thích quan điểm của những người tị nạn Campuchia.Tuy nhiên, từ những gì tôi đã đọc được, người tị nạn Campuchia có vẻ nhìn nhận nghiêng hơn về quan điểm cho rằng sự can thiệp quân sự của Việt Nam tại Campuchia là một cuộc "tấn chiếm," là "cơ hội", hơn là một hành động "cứu sống nhưng hà khắc".
Đối với các học giả Mỹ gốc Campuchia, một số người đã thừa nhận rằng việc tiếp quản quân sự của Việt Nam tại Campuchia có thể được xem như là "giải phóng", chứ không phải là một "cuộc xâm lược". Tuy nhiên, đối với các học giả đó, việc "giải phóng" khỏi Khmer Đỏ đi kèm với "những di sản lịch sử" mà người Campuchia phải tiếp tục trả giá và chung sống.
Mặc dù vậy, tôi nghĩ rằng cho dù cuốn sách của Huy Đức là 'bình cũ rượu mới,' thì nó vẫn mở ra một câu hỏi.
Đó là, chính quyền sẽ có cho phép Huy Đức đi tiếp những khát vọng của ông tại Việt Nam sau khi kết thúc học bổng tại Đại học Harvard?
Đồng nghiệp của ông tại Việt Nam liệu sẽ có thể hỗ trợ để cuốn sách của ông có thể có mặt trên các giá sách ở các cửa hàng sách hay không?
Liệu các giáo viên lịch sử hay các giáo sư tiến bộ tại Việt Nam sẽ có thể sử dụng cuốn sách của Huy Đức trong lớp học của họ hay không?
Và rằng liệu công dân Việt Nam ở Việt Nam có thể bắt đầu viết blog về kinh nghiệm cá nhân hoặc kinh nghiệm của gia đình họ trong thời kỳ đất nước thống nhất hay không?
Đối với tôi, nếu một số câu trả lời là có, thì cách tiếp cận của Huy Đức kể lại về Bên Thắng Cuộc có thể được xem như là sự biến đổi.
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, đang làm việc ở C.T. Bauer College of Business, Đại học Houston, Hoa Kỳ.
Thêm về tin này
Các bài liên quan
Về cuốn 'Bên Thắng Cuộc'
Cập nhật: 00:37 GMT - thứ
tư, 12 tháng 12, 2012
Mốc thời gian quan trọng: Sài Gòn 30 tháng 4 năm
1975
Khi tin ‘giải phóng miền Nam’ lan đến một vùng
quê Hà Tĩnh, một cậu bé còn chơi với bạn ở ngoài ruộng và bọn trẻ
đã ‘buông nhau ra thôi không đánh vật’ nữa, nhưng cuộc giằng co chọn lối
đúng và sai cho cả một dân tộc hóa ra mới chỉ bắt đầu và còn chưa
kết thúc.
Với cậu bé chăn trâu ngày đó mà nay thành danh với cái tên blogger
Osin, hành trình vào đời và nghiệp làm báo cũng bắt đầu từ tháng
4/1975 khi sự ‘nhận mặt nhau’ diễn ra có triệu người vui và triệu
người buồn của hai miền Nam Bắc Việt Nam sau cuộc nội chiến quốc tế
hóa.Có phải trận chiến quân sự và ý thức hệ dù lớn lao đến đâu cũng chỉ là một cuộc cờ và trận chiến vì tâm hồn và tương lai Việt Nam vẫn chưa dứt?
Những suy luận đến từ cuốn sách chắc sẽ còn nhiều, vì chỉ trong vòng vài tuần qua, số bài bình luận về cuốn ‘Bên Thắng Cuộc’ đã xuất hiện đông đảo với đầy đủ những lời khen nhưng cũng có một số ý phê bình, đa số tôn trọng và không gay gắt.
Vì thế nên ở đây, tôi chỉ chia sẻ một số cảm quan riêng và tập trung vào những gì tôi nghĩ rằng sách đã gợi mở ra và tạo đà cho những người viết trong và ngoài nước đi tiếp.
Trước hết, cuốn sách mổ xẻ khá rành mạch, chi tiết và làm mới lại nhiều giai đoạn lịch sử, biến cố, sự kiện quan trọng trong một thời kỳ cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam từ 1975 đến Đổi Mới.
Các đoạn có giá trị nhất, nhiều tư liệu mới nhất và tổng hợp được cách nhìn của các bên nhất phải kể đến giai đoạn lực lượng cộng sản Nam và Bắc tiến vào Sài Gòn, và thời kỳ quân quản rồi thống nhất hai miền.
"Cuốn sách của tôi bắt đầu từ ngày 30-4-1975, ngày nhiều người tin là miền Bắc đã giải phóng miền Nam. Nhiều người thận trọng nhìn lại suốt hơn ba mươi năm, giật mình với cảm giác bên được giải phóng hóa ra lại là miền Bắc"
Ở các chương này, ngòi bút Huy Đức tỏa sáng trong giọng văn âm thầm, cố gắng giữ vẻ bình thản nhưng bên trong sôi sục, thậm chí có chỗ nghẹn đi vì các biến cố đau đớn cho hàng triệu người mà anh chứng kiện cận cảnh, nhất là ở trong tâm thức một người đi bộ đội về và từ Bắc vào sống trong Nam.
Qua các chương đó, người đọc dù thuộc các thế hệ sau có thể hình dung ra được khá rành mạch vì sao sự mê tín với một mô hình độc tôn đã khiến lãnh đạo Đảng cầm quyền ở Việt Nam liên tiếp sai lầm mà các di chứng vẫn còn đang là chính sách hiện hành dù đã được bớt liều nhờ tác động khách quan và sự tự ý thức.
Dòng đời trong lịch sử
Cách viết ‘sử ký’ di chuyển từ bối cảnh lịch sử chung đến hoạt động của các nhân vật chính đã dựng lại nhiều hình ảnh sống động nhờ số lượng phong phú các tư liệu nguồn mà tác giả ghi lại hoặc phỏng vấn trực tiếp với nhiều nhân chứng, người trong cuộc ở cả các cấp cao.
Cuộc đời riêng, hoạt động và suy nghĩ, tính toán cá nhân và chính trị của các ông Lê Duẩn, Võ Nguyên Giáp, Võ Văn Kiệt, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Lê Đức Thọ...được tái hiện rõ rệt.
Chuyện tình yêu, hôn nhân, gia đình vợ con họ được kể lại, ghi lại vừa đủ để phụ thêm cho các hiểu tính cách, các bước ngoặt trong đời những nhân vật này trong bối cảnh xã hội, lịch sử mà không sa đà vào chuyện riêng tư.
Chẳng hạn cuộc tình và cuộc đời làm vợ thứ nhì của ông Lê Duẩn mà bà Nguyễn Thụy Nga phải gánh chịu cho thấy một giai đoạn mà văn hóa chính trị cộng sản rất hà khắc, thậm chí tàn khốc với việc riêng của tất cả mọi người, kể cả những nhân vật cao cấp, ngược hẳn với thời kỳ tung hê, thả cửa của quan chức hiện nay.
Một cách nhìn khác xuyên qua những tư liệu quý mà Huy Đức thu lượm và tìm cách kiến giải là dòng ‘sinh hoạt quân sự’.
Ông Võ Văn Kiệt đến hội nghị sơ kết Thanh niên Xung phong
năm 1981 ở Đắc Nông
Các trận đánh, các cuộc ra quân, những vụ thảm sát, tàn phá của quân Pol Pot, quân Trung Quốc được mô tả bằng ngòi bút của người làm báo, viết phóng sự nên sống động hơn nhiều so với các cuốn tiếng Việt từ trước tới nay về cùng chủ đề mà tôi được đọc.
Các vụ ‘thâm cung bí sử’ trong chính trường Việt Nam, nhất là giới tướng lĩnh như cái chết của các tướng Nguyễn Chí Thanh thời chiến tranh, rồi những chuyện đột tử của các tướng Hoàng Văn Thái, Lê Trọng Tấn, Đinh Đức Thiện sau này cùng một âm mưu bao vây, hạ thấp tướng Võ Nguyên Giáp được mô tả thật sinh động.
Cuộc đời và các suy tư của ông Võ Văn Kiệt mà tác giả có thời gian gặp gỡ nhiều cũng được trình bày lại khá đầy đủ, cho người đọc cơ hội thấy được chân dung một nhân vật cộng sản miền Nam luôn trăn trở để càng về cuối đời lại càng về gần với tinh thần dân tộc.
Nhân chứng và tư liệu
Đã có người khác đã bình luận về phương pháp viết của Huy Đức, gồm cả phần được và phần thiếu sót nên ở đây, tôi chỉ muốn chú ý đến cách sử dụng tư liệu của tác giả để tạo dựng bối cảnh quốc tế hoặc khu vực cho phần nội dung Việt Nam của anh.
Giai đoạn viết về cuộc cách mạng dân chủ Đông Âu và Liên Xô sụp đổ không phải là phần mạnh nhất của tác giả.
Nhà báo Huy Đức và TBT Lê Khả Phiêu: bản thân tác giả
là nhân chứng của nhiều sự kiện lịch sử
Sang để 'chấn chỉnh' lãnh tụ phe cộng sản quốc tế Gorbachev về đường lối xét lại, ông Linh đã cảm lạnh, sốt và ốm (theo cả nghĩa đen và bóng?) khi gặp sự hắt hủi, coi thường của 'đồng chí đàn anh' - dấu hiệu Hà Nội bị Đông Âu bỏ rơi nên dần tìm sang ngả Trung Quốc.
Nhưng cũng vì dựa trên các trích dẫn đó là chính, nhiều lý giải về Đông Âu trong sách không theo kịp các tác phẩm xuất bản tại khu vực này hoặc sách của các tác giả Phương Tây trong 10 năm qua.
"Khi được đọc bản thảo ‘Bên Thắng Cuộc’, tôi băn khoăn không hiểu vì sao Huy Đức không đặt tựa cho sách là ‘Bên Thắng Trận’ với cả sự oai hùng, hào khí cách mạng? "
Nguyễn Giang
Các đoạn về quan hệ Trung Xô hoặc Trung Mỹ hay vai trò chỉ đạo của Moscow với Hà Nội trong nhiều thập niên cũng thiếu nhiều phần đối chiếu từ các sách mới mà giới nghiên cứu Âu Mỹ liên tiếp đưa gia thời gian qua như cuốn ‘Revolution 1989: The Fall of the Soviet Empire’ của Victor Sebestyen (2009) hay ‘Russian’s Cold War’ của Jonathan Haslam (2012).
Nói như thế không phải là để phê phán cuốn sách đầy đủ nhất từ trước tới nay về chính trị Việt Nam mà để bạn đọc Việt Nam tin tưởng rằng chủ đề ‘hệ thống cộng sản’ vẫn được giới khoa bảng quốc tế theo đuổi, cập nhật, và trong dòng sách này Bên Thắng Cuộc chắc chắn là một hồ sơ quan trọng nếu được dịch ra ngoại ngữ.
Phần trong nước, tác giả cũng sử dụng khá nhiều các văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam để ghi nhận các bước tiến và lùi trong chính sách.
Nhưng vì ở Việt Nam luôn có khoảng cách khá lớn giữa ngôn từ văn bản với chính sách áp dụng thực và kết quả cuối cùng nên cách làm này dù cần thiết cho giới cần tra cứu, lại dễ khiến bạn đọc bình thường có cảm giác bội thực của một thời phải ăn độn bo bo.
Trái lại, khi đi xa văn kiện, ngòi bút báo chí tinh tế đã giúp tác giả giải mã được chiến lược ‘pháo đài huyện’ mà các con đẻ của nó vẫn đang lãnh đạo đất nước ngày hôm nay.
Xé rào: ông Trường Chinh thăm nhà máy bột giặt Viso năm
1983
Chính cách để các nhân vật thật tái hiện trong ánh sáng mới của lịch sử và tư liệu khiến 'Bên Thắng Cuộc' không nằm vào dạng tác phẩm nghiên cứu academic mà giống ký sự hay non-fiction biographic history tựa như của Simon Sebag Montefiore trong ‘Stalin: The Court of the Red Tsa’ hay ‘Jerusalem: The Biography’.
‘Bên Thắng Cuộc’ còn nhiều phần phát hiện thú vị khác về ‘người trong cuộc’ mà tôi tin là bạn đọc sẽ đánh giá cao, và nếu những gì tác giả viết ra có gây dư luận khen chê hay tạo ra tranh luận thì cũng là điều tốt vì đã lâu người đọc tiếng Việt chưa có trong tay một bộ sách đầy đủ, chân thực và nhiều tính gợi mở như thế về đất nước họ.
Và nếu vì đọc ‘Bên Thắng Cuộc’ mà có các tác giả khác nung nấu muốn viết thêm, viết lại, viết tiếp về chủ đề Việt Nam thì hẳn cũng là một thành công ‘ý tại ngôn ngoại’ cho tác giả.
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/culture_social/2012/12/121211_ben_thang_cuoc_huy_duc.shtml
Lãnh đạo VN nên đọc 'Bên Thắng Cuộc'?
Cập nhật: 17:32 GMT - thứ
năm, 20 tháng 12, 2012
Sách Bên Thắng Cuộc gây nhiều tranh luận
Tác giả Bên Thắng Cuộc, nói ông muốn các nhà lãnh đạo
Việt Nam đọc sách để 'đưa dân tộc Việt Nam đi đúng con đường dân
chủ'.
Nhà báo Huy Đức viết trên trang Facebook lập ra cho cuốn sách:"Nhận ra những sai lầm để “đưa dân tộc Việt Nam đi đúng con đường dân chủ, phát triển” là mong ước của chúng ta.
"Nhưng tương lai dân tộc không thể chỉ được trông cậy vào một cuốn sách hay vào chỉ trông cậy vào các nhà lãnh đạo ở “bên thắng cuộc”.
Ý kiến này của tác giả nằm trong phần trả lời mười câu hỏi của độc giả về cuốn sách hôm 19/12.
"Sự thật không chỉ giúp chúng ta tìm ra phương thuốc đúng để chữa lành các vết thương cũ mà còn giúp những người đang nắm vận mệnh quốc gia không phạm các sai lầm mới"
Trả lời câu hỏi về chuyện ông có 'sợ' những điều không hay xảy ra với ông vì 'vi phạm các quy định của Đảng và Nhà nước,' tác giả viết:
"Tôi không nghĩ là mình nằm trong phạm vi điều chỉnh của các quy định đó. Tôi ý thức được những gì mình đang làm.
"Sự thật không chỉ giúp chúng ta tìm ra phương thuốc đúng để chữa lành các vết thương cũ mà còn giúp những người đang nắm vận mệnh quốc gia không phạm các sai lầm mới.
"Không ai muốn hứng chịu “những điều không hay” nhưng nếu cứ trú ngụ trong sự sợ hãi thì sự thật sẽ không bao giờ được nói ra bạn ạ."
Ông cũng lấy nhà văn Dương Thu Hương, tác giả của cuốn 'Đỉnh cao chói lọi', để dẫn chứng rằng người Việt Nam "có thể làm được nhiều việc từ trong nước nếu chúng ta không sợ hãi."
Ông cũng nói ông sẽ quay về Việt Nam sau khi kết thúc chương trình nghiên cứu một năm ở Đại học Harvard.
'Phi nhân, phi nghĩa'
Cuốn sách của ông Huy Đức vẫn đang tiếp tục là đề tài của nhiều bài viết và bình luận từ trong và ngoài Việt Nam.Trong bài viết đăng hồi đầu tuần, một tiến sỹ ở thành phố Hồ Chí Minh, đã kể lại câu chuyện của người tự nhận mình là 'bên thua cuộc' và viết:
"Nói thẳng thừng ra, thì chúng tôi còn sống sót đã là may, vì chúng tôi là bên thua cuộc," Tiến sỹ Vũ Thị Phương Anh viết trên Facebook.
"Những thông tin trong cuốn sách không làm tôi xúc động - vì chắc chắn các chi tiết mà tôi có thể kể ra từ kinh nghiệm cá nhân còn lâm ly và kỳ bí hơn nhiều - mà chỉ làm cho tôi thắc mắc, không biết đến bao giờ thì những người anh em thắng cuộc mới thực sự hiểu đầy đủ những người thua cuộc, và ý thức rõ những điều phi nghĩa, phi nhân mà họ đã làm đối với những người anh em kém may mắn của họ?"
Tiến sỹ Vũ Thị Phương Anh
"Không ai trong chúng tôi lại có thể ngờ có ngày những ký ức và sự kiện lịch sử ấy lại được một người từ bên thắng cuộc viết ra.
"Những dòng chữ trong cuốn sách của Huy Đức được tác giả viết bằng giọng văn rất bình thản, khách quan, chẳng thấm vào đâu so với những ký ức đầy cảm xúc của chúng tôi, những người đã thực sự phải trải nghiệm những thí nghiệm của một chế độ mới đối với những người anh em thua cuộc của họ.
"Nhưng cũng chính vì giọng văn bình thản đó mà những sự vô lý đến không thể tưởng tượng và không thể tin được của những chính sách sau ngày "giải phóng" mới càng lộ rõ.
"Những thông tin trong cuốn sách không làm tôi xúc động - vì chắc chắn các chi tiết mà tôi có thể kể ra từ kinh nghiệm cá nhân còn lâm ly và kỳ bí hơn nhiều - mà chỉ làm cho tôi thắc mắc, không biết đến bao giờ thì những người anh em thắng cuộc mới thực sự hiểu đầy đủ những người thua cuộc, và ý thức rõ những điều phi nghĩa, phi nhân mà họ đã làm đối với những người anh em kém may mắn của họ?"
Bà Phương Anh cũng nói nếu chính quyền hiện nay không "chân thành nhận lỗi, thì sẽ không bao giờ có hòa giải thực sự."
Biểu tình
Bên Thắng Cuộc nhận được nhiều lời khen ngợi và thậm chí có học giả nhận xét đây là "quyển sách hay nhất về lịch sử Việt Nam sau 1975" mà ông đọc, nhưng cũng có những tiếng nói chỉ trích.Cây bút chống Cộng tại Mỹ, Ngô Kỷ, ra lời kêu gọi biểu tình.
Lời kêu gọi này về mặt chính thức là để phản đối báo Người Việt làm theo "chỉ thị của cộng sản Việt Nam" nhưng cũng còn vì lý do báo này "tuyên truyền cho cộng sản qua quyển sách "Bên Thắng Cuộc" của tác giả Việt cộng Huy Đức được báo Người Việt ra sức quảng cáo."
Trong khi đó, từ một lập trường chính trị ngược lại, một số độc giả ủng hộ chính quyền trong nước cáo buộc tác giả là "bồi bút" và "bóp méo" lịch sử.
Cũng có người như Thiếu tá Lê Quang Liễn, người xuất hiện trong sách qua trích dẫn của nhà báo Phan Xuân Huy, nói ông Phan Xuân Huy đã nói không đúng rằng ông Liễn và nhiều lính thủy quân lục chiến của Việt Nam Cộng hòa đầu hàng.
Cuộc chiến giữa hai miền nam - bắc gây ra nhiều mất mát kể cả
trong giai đoạn hậu chiến
Vị cựu quân nhân viết tiếp: "Tôi gửi đến tác giả Huy Đức những nhận xét của tôi về phần trích dẫn trong sách và mong được hoàn chỉnh sự chính xác cũng như trách nhiệm của người viết."
Bản thân tác giả Huy Đức phản hồi rằng, bài phỏng vấn vợ ông Liễn mà ông Liễn đề cập ở đây là do ông Phan Xuân Huy thực hiện trên báo Tin Sáng tháng 9-1975 cũng như phần lớn những bài báo viết về tù cải tạo hồi tháng 9-1975, bài báo cũng là một sản phẩm tuyên truyền, tác giả trích dẫn lại như một bằng chứng lịch sử của sự tuyên truyền một chiều đó.
Sách của tác giả Huy Đức đã bán được hơn 1000 bản điện tử qua Amazon và là cuốn sách bán chạy nhất trong mục sách lịch sử về Đông Nam Á.
Cuốn sách, mặc dù chỉ in tiếng Việt, nhưng cũng thu hút sự chú ý của một số học giả nước ngoài.
Giáo sư Shawn McHale, Đại học George Washington, nhận xét: "Chưa có ai tiếp cận được với nhiều nhân vật cao cấp như Huy Đức, và lại in một cuốn sách trung thực về chủ đề này."
"Sự ấn hành tác phẩm là sự kiện lớn," ông nói.
Chia sẻ nhận định này, giáo sư Hồ Tài Huệ Tâm từ Đại học Harvard dự đoán "không ai viết về Việt Nam sau 1975 sẽ có thể bỏ qua thông tin trong cuốn sách".
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2012/12/121220_binh_luan_ve_ben_thang_cuoc.shtml
Báo VN lần đầu phê ‘Bên Thắng Cuộc’
Cập nhật: 12:44 GMT - thứ
tư, 2 tháng 1, 2013
Nhà báo Huy Đức 'là phóng viên của nhiều tờ báo lớn nên có
cơ hội tiếp cận với nhiều thông tin'
Lần đầu tiên từ khi cuốn sách ‘Bên Thắng Cuộc’
của nhà báo Huy Đức xuất bản tập một trên mạng Internet, một tờ báo
Việt Nam lên tiếng cho rằng cách nhìn của tác giả về lịch sử Việt
Nam là ‘thiên kiến’.
Bài trên trang Bấm Pháp luật TP Hồ Chí
Minh của Nguyễn Đức Hiển cũng phê phán cách viết về chiến
tranh mà “mục đích chống xâm lược giành độc lập và thống nhất nước nhà bị bỏ
qua”. Tuy tác giả Nguyễn Đức Hiển không có ý định đi sâu vào "tính chính xác của từng sự việc, từng chi tiết” nhưng cũng nêu ra các ví dụ về tù nhân chiến tranh của hai phía Nam và Bắc Việt Nam để nói sách mang tính thiên kiến.
Ai thiếu nhân văn?
Ví dụ, bài báo cho rằng “Bên thắng cuộc” đã hướng suy nghĩ của người đọc rằng chế độ mới thiếu nhân văn khi nói về điều kiện sống của những sĩ quan chế độ Sài Gòn bị đưa đi học tập.Tác giả Nguyễn Đức Hiển cũng để cụm từ ‘tù cải tạo’ vào ngoặc kép, theo ý bác bỏ định nghĩa này và cho rằng chuyện đưa hàng vạn quân nhân cán chính Việt Nam Cộng hòa vào các trại lao cải sau 1975 chỉ là chuyện đi học tập có tính “nhân văn”.
Gọi chuyện giam cầm không án nhiều năm với nhiều người chỉ là 'cái khó khăn', bài báo đặt câu hỏi về cuốn sách:
“Thật ra cái khó khăn mà những sĩ quan cao cấp đó gánh chịu chỉ bằng một phần rất nhỏ những gì mà quân và dân Việt Nam chịu đựng suốt trong hai cuộc kháng chiến, không lẽ tác giả không biết?”
"Thật ra cái khó khăn mà những sĩ quan cao cấp đó gánh chịu chỉ bằng một phần rất nhỏ những gì mà quân và dân Việt Nam chịu đựng suốt trong hai cuộc kháng chiến, không lẽ tác giả không biết?"
Nguyễn Đức Hiển
“Không nhắc đến một thực tế là đã không có người tù cải tạo nào bị tra tấn bằng vôi bột, bị đóng đinh, gí điện, bị đánh đến tàn phế... như những gì mà nhiều người trong số họ từng đối xử với đối phương của mình ở Phú Lợi, Côn Đảo, Phú Quốc, Chuồng cọp Sở thú và hàng trăm nhà tù khác khắp miền Nam,”
“Cuốn sách cũng đã không nói rằng sau khi tiếp quản, không hề có việc lê máy chém đi khắp miền Nam như chế độ cũ đã làm với cán bộ cách mạng và thân nhân trong Luật 10-1959”.
Cuốn sách vẫn tiếp tục thu hút sự chú ý của dư luận
Việt Nam
Sinh năm 1962, nhà báo Huy Đức, như chính bài báo ghi nhận "là phóng viên của nhiều tờ báo lớn như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn, Sài Gòn Tiếp Thị nên có cơ hội tiếp cận với nhiều thông tin" trong lính vực nội chính ở Việt Nam.
Ông nổi tiếng với blog bình luận chính trị - xã hội với cái tên Bấm Osin, được tạp chí Time trích trong một Bấm bài gần đây về không gian mạng ở Việt Nam.
Bài trên Pháp luật TPHCM cũng ghi nhận việc "sưu tập tư liệu" cho cuốn sách nhưng phê phán về cách đặt vấn đề của ông Huy Đức:
"Công bằng mà nói, lao động và khả năng của Huy Đức đối với việc sưu tập tư liệu cho cuốn sách là điều cần được nhìn nhận...Rất tiếc những thông tin ấy được cố ý sắp đặt để phục vụ chủ kiến của tác giả, vì vậy nó hoàn toàn không chân thật."
Cho đến đầu giờ sáng 2/1/2013 theo giờ miền Đông Hoa Kỳ, trên trang Facebook của Osin đã có trên 160 bình luận liên quan đến bài viết của tác giả Nguyễn Đức Hiển.
Có những ý kiến chia sẻ cách phê phán 'Bên Thắng Cuộc' của ông Nguyễn Đức Hiển (blogger Bố Cu Hưng) chẳng hạn như của Huong Tran:
"Nhà báo Đức Hiển đã rất thẳng thắn nói rõ quan điểm của mình. Tôi phục những người có cái nhìn tỉnh táo và có quan điểm riêng, không a dua theo số đông..."
Trong những số ý kiến phê bình lại chính tác giả Nguyễn Đức Hiển hiện chiếm nhiều hơn có các câu bình luận như của Nam Huynh gọi đây là "lối viết cao đạo, ngụy biện mang âm hưởng tuyên giáo":
"Chứng tỏ ông nhà báo này là đỉnh của đỉnh cao trí tuệ thật. Đoạn lý luận về 'Hợp tác xã và thời bao cấp' đúng là tột cùng của sự thảm hại."
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2013/01/130102_bao_vn_phe_benthangcuoc.shtml
Sử gia Dương Trung Quốc nói về 'Bên Thắng Cuộc'
Cập nhật: 09:16 GMT - thứ
sáu, 25 tháng 1, 2013
Media Player
Sử gia Dương Trung Quốc nhận xét về cuốn sách 'Bên Thắng
Cuộc' của tác giả, nhà báo Huy Đức.
Bạn cần mở JavaScript lên và cài phần mềm Flash
Player mới nhất để nghe/xem.
Sử gia Dương Trung Quốc nhận xét cuốn 'Bên Thắng Cuộc' của nhà
báo Huy Đức có những đóng góp về mặt phương pháp và tư liệu, khắc phục được hạn
chế của sử học chính thống ở Việt Nam và đóng vai trò như một 'cú hích' để những
ai quan tâm có thể nghiên cứu lịch sử đương đại của đất nước một cách 'nghiêm
túc' và 'thiện chí' hơn.
Trong khi 'đánh giá cao' cuốn sách, ông Quốc, người đang nắm giữ chức vụ Tổng
thư Ký hội Sử học Việt Nam nhấn mạnh không nên 'tuyệt đối hóa' những gì được cho
là 'sự thực lịch sử' trong cuốn sách.Theo ông đây mới chỉ là tác phẩm của 'một tác giả' về một vấn đề được nhiều người quan tâm.
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/multimedia/2013/01/130124_duongtrungquoc_winnerside.shtml
'Không tuyệt đối hóa Bên Thắng Cuộc'
Cập nhật: 09:28 GMT - thứ
sáu, 25 tháng 1, 2013
Sử gia Dương Trung Quốc nói 'Bên Thắng Cuộc' khắc phục được
điểm yếu của sử học chính thống trong nước
Sử gia Dương Trung Quốc đánh giá cao cuốn sách “Bên Thắng Cuộc”
của tác giả Huy Đức, nhưng nói ‘không nên tuyệt đối hóa sự thật’ trong sách và
cho rằng thông tin trong tác phẩm có thể ‘mới với số đông’ nhưng không hẳn ‘mới’
với giới sử học trong nước.
Trao đổi với BBC Việt ngữ hạ tuần tháng 01/2013, Tổng thư Ký hội Khoa học
Lịch sử Việt Nam cho hay ông “không ngạc nhiên” về hiệu ứng của cuốn sách.
Ông nói: “Trước hết, tôi không lấy làm ngạc nhiên về hiệu ứng của cuốn sách
trước đông đảo công chúng, không chỉ vì anh sử dụng công cụ hết sức lợi hại là
xuất bản trên mạng, khiến cho rất nhiều người có thể tiếp cận rất nhanh.”
Ông Quốc cho rằng cuốn sách ‘hấp dẫn’ khi khắc phục được một nhược điểm của
sử học chính thống ở trong nước vốn “vô nhân xưng,” khi để xuất hiện trong tác
phẩm điều sử gia gọi là “bóng dáng con người:”
Ông nói: “Cách viết của anh đã khắc phục được một trong những nhược điểm của
các công trình sử học, nhất là ở trong nước Việt Nam, là nó có bóng dáng con
người.
“Sử học chính thống Việt Nam thường tiếp cận nguyên lý nhiều hơn, đề cập
những nguyên lý lớn, những quy luật, nhiều hơn là nói tới số phận, thân phận và
‘cái con người’ mà chúng tôi hay thường gọi là vô nhân xưng.”
Tuy vậy, sử gia nhận xét rằng cách làm này, về mặt thủ pháp, chưa hẳn là mới.
Ông nói:
“Đấy là một cái gây hấp dẫn về phương pháp, cách làm này, tôi nghĩ không phải
thật mới với thiên hạ.
Sử gia Dương Trung Quốc nói về 'Bên Thắng Cuộc'
Sử gia Dương Trung Quốc nhận xét về cuốn sách 'Bên Thắng
Cuộc' của tác giả, nhà báo Huy Đức.
Bạn cần mở JavaScript lên và cài phần mềm Flash
Player mới nhất để nghe/xem.
“Ở Việt Nam, tôi nhớ đến Đặng Phong cũng là người khai thác phương pháp này,
trên cơ sở sử dụng rất nhiều nguồn tư liệu khác nhau, trong đó có nguồn tư liệu
sống. Nhưng anh chủ yếu đề cập lịch sử kinh tế, như thế nó ít va chạm vấn đề tế
nhị hay nhạy cảm như ở Việt Nam hay nói.”
‘Sử hay báo chí?’
Ông Quốc, người cũng là Chủ biên của Tạp chí lịch sử “Xưa và nay,” cho rằng
‘Bên Thắng Cuộc’ tuy có nhiều ‘tư liệu,’ vẫn thiên về ‘báo chí’ nhiều hơn là ‘sử
học,’ và dẫn ra một quan niệm để phân biệt.
Ông nói: “Rõ ràng đối với anh Huy Đức, anh ấy đã biết khai thác (thế mạnh)
của một cây bút nhà báo. Chúng tôi cũng biết, có một quan điểm cho rằng lịch sử
đương đại, lịch sử vẫn còn tác động vào những người, nhân chứng còn sống, hoặc
là hậu duệ của họ, hoặc là những hệ lụy xã hội còn tồn tại, thì thường thuộc về
báo chí chứ không phải là các nhà sử học kinh điển. Vì thế tôi nghĩ đây là thế
mạnh của anh Huy Đức thể hiện trong cuốn sách của mình.”
Sử gia cho rằng cuốn ‘Bên Thắng Cuộc’ không chỉ khắc phục hạn chế “ngại,” “né
tránh” các chủ đề “phức tạp,” động chạm “nhạy cảm” của sử học trong nước, hay
động chạm tới một diện rộng đối tượng và nhiều lĩnh vực, chủ đề, mà còn “đáp ứng
được một nhu cầu” khi đề cập tới những vấn đề của lịch sử “chưa xa lắm.”
Ông nói: “Những vấn đề mà anh nêu lên thực ra động chạm tới rất nhiều con
người, thậm chí hàng triệu con người, nhưng dòng sử học chính thống Việt Nam
thường né tránh, ít đề cập, hoặc vì nhạy cảm, hoặc không muốn, hoặc phức tạp
v.v...
“Cho nên, đó cũng là một hạn chế của dòng sử học chính thống, vì thế nên khi
anh đáp ứng được một nhu cầu, đề cập tới những vấn đề lịch sử chưa xa lắm, tác
động tới rất nhiều con người, nhiều gia đình... thì phải nói đây là cái mảng
không phải là tò mò nữa mà người ta cảm thấy hết sức thiết thực, vì họ có thể
nhìn thấy bóng dáng của mình ở trong tất cả những biến cố, những sự kiện
ấy.”
‘Hiệu ứng quan trọng’
Cuốn 'Bên Thắng Cuộc' đề cập 30 năm Việt Nam thử nghiệm xây
dựng chủ nghĩa xã hội
Ông Quốc nhận xét ‘Bên Thắng Cuộc’ đã “phần nào giữ được khách quan” với tác
giả cố gắng “gửi gắm thiện chí” vào cuốn sách, song quan sát các phản ứng đa
chiều, ông cho rằng việc cuốn sách “chia sẻ sự thông cảm được tất cả” là rất
khó.
Đặc biệt, sử gia nhận xét “hiệu ứng quan trọng nhất” của cuốn sách nằm ở chỗ
đã “đánh thức” mọi người, trong đó có giới sử gia chuyên nghiệp và các nhà lãnh
đạo về “sự thật” và cung cách ứng xử với nó.
Ông nói: “Hiệu ứng quan trọng nhất đối với chúng tôi khi đọc cái này, nhất là
những người làm nghề như chúng tôi là lịch sử là một hiện thực không thể che đậy
được.”
Nhân dịp này, ông nêu quan điểm về lịch sử và nói: “Nó (lịch sử) có thể bị
quên lãng lúc này, hoặc bị ít quan tâm đến, nhưng chắc chắn nó vẫn tồn tại trong
ký ức, trong trải nghiệm của rất nhiều con người. Và nếu chúng ta không có một ý
thức dám nhìn thẳng vào sự thật, để nhìn nhận nó trong hoàn cảnh lịch sử cụ thể
của nó, phân tích để rút ra những bài học, bài học tốt, bài học không tốt, bài
học xấu, thì chúng ta luôn luôn có nợ với lịch sử.”
Trở lại với ‘Bên Thắng Cuộc’, sử gia nói: “Nó cũng đánh thức những người có
trách nhiệm nên nhìn vào những vấn đề rất phức tạp, rất phong phú của lịch sử
Việt Nam hiện đại, trải qua thời gian không dài, nhưng còn bề bộn những công
việc mà chưa được nhìn nhận một cách thấu đáo.”
“Cuốn sách của anh Huy Đức là một điều nhắc nhở là làm sao cho chúng ta dám
giữ được một quan điểm dũng cảm là nhìn thẳng vào sự thật và nếu mục tiêu chúng
ta mong muốn là những điều tốt đẹp thì chỉ bao giờ giải quyết được, hóa giải quá
khứ, thì chúng ta mới có thể hướng tới một mục tiêu tốt đẹp như chúng ta mong
muốn được mà thôi.”
‘Sự thực lịch sử?’
"Mục tiêu muốn tìm ra sự thật thì điều đó tôi cho là có thể có, có thể thấy được, thế nhưng bảo đấy là sự thật thì chưa hẳn. Nó có thể là một cuốn sách thôi, cuốn sách của một người viết thôi, về những vấn đề nhiều người quan tâm"
Sử gia Dương Trung Quốc
Khi được hỏi liệu các “sự thực lịch sử” được cuốn sách cung cấp, đề cập có
‘mới’ hay là không đối với giới sử học về Việt Nam, đặc biệt là giới sử học
trong nước, ông Dương Trung Quốc nói:
“Tôi muốn nói là với số đông (đại chúng), chứ với giới sử học thì chắc anh em
làm lịch sử, trên những lĩnh vực chuyên môn khác nhau, họ đều có tiếp cận cả,
nhất là cái số đông. Bởi vì sử học ngoài việc nghiên cứu còn vấn đề truyền bá,
in ấn, xuất bản nữa.
“Cho nên mới thì không hẳn là mới, cái phương pháp có thể mới một chút nhưng
tư liệu tôi thấy là không có gì mới cả, ít nhất là cá nhân tôi. Nhưng (với)
nhiều số đông thì nó là mới bởi vì các bạn trẻ, các bạn chưa bao giờ có cơ hội
để tiếp cận những vấn đề đó.”
Bình luận về những gì có thể được xem xét là “sự thực lịch sử” hay không
trong cuốn sách, sử gia cho rằng ở đây cần nhắc tới một nguyên tắc là “cố gắng
tiếp cận”, ông nói:
“Những vấn đề mà anh Huy Đức nêu lên là anh đang tiếp cận với cái đó, cố gắng
đưa ra những bằng chứng, đưa ra cách phân tích để có thể chia sẻ với mọi người,
chứ tôi không nghĩ rằng cuốn sách của anh là nói sự thật.
“Mục tiêu muốn tìm ra sự thật thì điều đó tôi cho là có thể có, có thể thấy
được, thế nhưng bảo đấy là sự thật thì chưa hẳn. Nó có thể là một cuốn sách
thôi, cuốn sách của một người viết thôi, về những vấn đề nhiều người quan
tâm.”
Ông Quốc cho rằng cuốn sách có vai trò như “một cú hích,” nhưng ông nhấn mạnh
đây mới là “một sự khởi đầu,” sử gia nói:
“Tôi cũng rất muốn là nhân cơ hội này, như cú hích, để mọi người cùng quan
tâm nghiên cứu với sự nghiêm túc, với thiện chí đối với tương lai, thì tôi nghĩ
lịch sử sẽ sáng tỏ hơn. Thế còn cuốn sách này, tôi nghĩ, nó chỉ là một sự khởi
đầu, tôi cũng đánh giá là cao.”
‘Về độ tin cậy’
Nhà báo Huy Đức đã 'đánh thức' những người có trách nhiệm về
lịch sử VN đương đại?
Khi được hỏi có chi tiết nào, “sử liệu nào” trong cuốn sách, đối với riêng sử
gia, cần phải được đặc biệt lưu ý để bàn lại về độ chính xác, chân xác và tin
cậy, ông Dương Trung Quốc nói:
“Những vấn đề anh đề cập tới rất nhạy cảm, cho nên việc tiếp cận tương đối
toàn diện các nguồn tư liệu chắc không đơn giản, còn khó khăn đằng khác.”
Sử gia cho rằng những điều mà ‘Bên Thắng Cuộc’ trình bày và cung cấp “không
dựa trên một nghiên cứu toàn diện,” nhưng theo ông việc tác giả đã “khơi ra, nêu
ra” được các vấn đề “đã là quý.”
Đề cập một trong những khía cạnh gây tranh cãi của cuốn sách là các cuộc
phỏng vấn mà cuốn sách cho hay do tác giả thực hiện, ông Quốc nhận xét:
“Nếu đi vào cụ thể, một trong những mảng mà anh Huy Đức sử dụng nhiều nhất,
mà cũng gây ấn tượng, có hiệu ứng nhiều nhất là những hồi ức và những phỏng vấn.
Chúng ta biết rằng việc sử dụng những lời phỏng vấn là rất phức tạp.
"Tôi rất tin cậy anh Huy Đức với tư cách anh ấy là một nhà báo mà tôi quen biết, nhưng mà khi đã đưa vào một cuốn sách mang tính chất lịch sử như cuốn sách này, thì sự thận trọng về việc sử dụng tư liệu, tôi cho là hết sức quan trọng, nhất là bản quyền đối với những lời trả lời phỏng vấn"
Sử gia Dương Trung Quốc
“Và đầu tiên người ta sẽ đặt một câu hỏi rất đơn giản thôi là có cuộc phỏng
vấn ấy thật không? Cái thứ hai, cuộc phỏng vấn ấy người ta có đồng ý cho công bố
không?
“Hoặc thậm chí công bố như thế có đúng không? Và không những như thế, những
người còn sống và những người hậu duệ của những người đã mất họ mới có bản quyền
đối với cái đó.
Sử gia cho rằng việc vận dụng thủ pháp dựa trên trích dẫn các lời phỏng vấn
này cần phải được “hết sức thận trọng” vì theo ông một mặt nó có thể “gây hiệu
ứng” rất cao với độc giả, nhưng mặt khác cũng đòi hỏi “một sự thẩm định.”
Ông Dương Trung Quốc nói: “Tôi rất tin cậy anh Huy Đức với tư cách anh ấy là
một nhà báo mà tôi quen biết, nhưng mà khi đã đưa vào một cuốn sách mang tính
chất lịch sử như cuốn sách này, thì sự thận trọng về việc sử dụng tư liệu, tôi
cho là hết sức quan trọng, nhất là bản quyền đối với những lời trả lời phỏng
vấn.”
Cuối cùng, trong một đánh giá có tính tổng quan ông Quốc nói: “Cho nên tôi
nghĩ rằng ở đây, chúng ta ghi nhận những nỗ lực của anh Huy Đức thôi, nhưng đừng
tuyệt đối hóa đó là sự thật. Mà quan trọng là làm cho mọi người đều quan tâm đến
nó và tiếp cận nó một cách hết sức nghiêm túc.
“Và cùng với thời gian, chúng ta sẽ tiếp cận gần nhất sự thật mà chúng ta
mong muốn, không phải với ý thức là phê phán quá khứ mà quan trọng nhất là tìm
ra những bài học tốt cho hiện tại và tương lai,” sử gia nói với BBC.
Nhà báo Bùi Tín nói về "Bên Thắng Cuộc"
Cập nhật: 19:19 GMT - thứ
bảy, 5 tháng 1, 2013
Media Player
Nhà báo Bùi Tín bình luận về cuốn sách "Bên Thắng Cuộc",
phần một, của tác giả Huy Đức.
Bạn cần mở JavaScript lên và cài phần mềm Flash
Player mới nhất để nghe/xem.
Nhà báo Bùi Tín nhận xét về cuốn sách Bên Thắng Cuộc, phần I,
công bố gần đây của tác giả Huy Đức, và cho rằng cuốn sách là một "công trình"
hiếm có, can đảm, đáng khâm phục.
Tuy nhiên ông cũng cho rằng sách còn nhiều hạn chế về quan điểm và nhầm lẫn,
sai sót khách quan về các chi tiết sự kiện và sự thực lịch sử, điều mà ông cho
rằng cần sửa chữa và có thể được khắc phục tốt hơn bởi một thế hệ có tầm nhìn và
quan điểm mới hơn về dân chủ và khách quan lịch sử.Xin mời quý vị theo dõi toàn văn cuộc trao đổi giữa BBC Việt ngữ và cựu Đại tá Bùi Tín ở mục nghe xem và bài viết giới thiệu ý kiến của ông ở mục bài viết liên quan dưới đây.
Sau 10-10, sau 30-4
Cập nhật: 17:11 GMT - thứ
bảy, 12 tháng 1, 2013
Tác giả ca ngợi và cho rằng cuốn sách là 'rất cần
đọc'
Sáng 30-4-1975, khi xe tăng bộ đội cộng sản miền Bắc ủi sập
cổng để tiến vào Dinh Độc Lập, cơ quan chính quyền cao cấp nhất của Việt Nam
Cộng hoà, chỉ ít phút sau tổng thống cuối cùng của miền Nam là Tướng Dương Văn
Minh được áp tải đến đài phát thanh đọc lệnh đầu hàng.
Trang nhất báo Nhân Dân ngày 1-5-1975 chạy hàng tít lớn: “Hoan hô Sài Gòn
giải phóng”. Ngày hôm sau báo này lại lên tít: “Miền Nam hoàn toàn giải phóng”.
Đối với lãnh đạo miền Bắc, mục tiêu “chống Mỹ cứu nước”, “giải phóng miền Nam”,
“thống nhất đất nước” của họ đã đạt được sau 20 năm.Ba mươi bảy năm sau, thiếu niên 13 tuổi ngày trước nay là nhà báo Huy Đức đã viết về ngày 30-4: “là ngày kết thúc chiến tranh Việt Nam. Ngày mà những người anh em miền Nam buông súng đầu hàng miền Bắc. Ngày chấm dứt hơn hai mươi năm “da thịt tàn nhau, vạ trong tường vách”. Nhưng, không phải cứ súng ống vất đi là sẽ có hoà bình.”
Nhận xét của Huy Đức phản ánh thực tế Việt Nam trong nhiều năm sau đó. Không những đất nước đã không có hoà bình vì phải đương đầu với hai cuộc chiến, ở phía bắc và phiá tây nam, còn trong lòng nhiều người Việt nào có được an vui. Cuộc chiến kết thúc đã kéo theo nhiều hệ lụy mà cho đến hơn một phần tư thế kỷ sau chiến tranh, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt cũng đã phải nhìn nhận rằng ngày 30-4 “triệu người vui mà cũng có triệu người buồn”.
Trong nước, người vui đã hoan hỷ kể đi kể lại câu chuyện của họ từ gần bốn mươi năm trên biết bao trang báo, thước phim, tác phẩm. Còn kẻ buồn, người bị tù đày, gia đình tan nát vì những chính sách “Bắc hoá” miền Nam, theo cách gọi của Huy Đức, đến giờ chưa có được cơ hội nói lên hay viết ra trên đất nước của họ. Những đề tài như tù cải tạo, đánh tư sản, vượt biển vượt biên vẫn còn là điều cấm kỵ đối với truyền thông trong nước.
'Một phần nỗi đau'
"Là một nhà báo có tiếng trong nước, là phóng viên của nhiều cơ quan truyền thông lớn như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Sài Gòn Tiếp Thị, nhưng ông đã rời những cơ quan này để được viết một cách độc lập và tự do hơn"
Là một nhà báo có tiếng trong nước, là phóng viên của nhiều cơ quan truyền thông lớn như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Sài Gòn Tiếp Thị, nhưng ông đã rời những cơ quan này để được viết một cách độc lập và tự do hơn. Từ đó Blog Osin Huy Đức ra đời với những nhận định sâu sắc thu hút nhiều độc giả trong nước và hải ngoại.
Trong vai trò một nhà báo, tác giả đã có nhiều gặp gỡ, phỏng vấn quan chức lãnh đạo, nhận thức tình hình, sau lại có cơ hội đến Mỹ học hỏi và nghiên cứu về những vấn đề liên quan đến Việt Nam, Bên Thắng Cuộc là đúc kết của những tư liệu và tài liệu tác giả thu thập được.
Huy Đức đặt lại chuyện gọi miền Nam được “Giải phóng” hay ngược lại chính là miền Bắc.
Việc này từ hơn hai thập niên trước cũng đã được nhà văn Dương Thu Hương đặt ra. Còn nhà báo Mỹ David Lamb từng có mặt tại miền Nam thời chiến, sau năm 1975 đã trở lại làm đại diện cho nhật báo Los Angeles Times ở Hà Nội, đã viết trong tác phẩm “Vietnam, Now” (2002) về đất nước này thời đương đại và cũng nêu câu hỏi là người miền Nam đã được miền Bắc giải phóng khỏi cái gì.
Trong Bên Thắng Cuộc tác giả ghi lại hai câu thơ dân gian: “Nam Kỳ Khởi Nghĩa tiêu Công Lý / Đồng Khởi lên rồi hết Tự Do” là cách đặt vấn đề một cách tinh tế nhất.
Nhiều điều cấm kỵ trong nước được Huy Đức ghi lại, từ giam cầm văn nghệ sĩ như chuyện tù của nhà văn Duyên Anh, những trại học tập cải tạo, đánh tư sản mại bản, càn quét văn hoá Mỹ-Ngụy, chuyện chìm tàu vượt biển ở Cát Lái, chuyện sống sót sau hành trình vượt biển của Phạm Thanh Tùng, chuyện vượt biên của con của thi sĩ Trần Dạ Từ và nhà văn Nhã Ca, chuyện học tài thi lý lịch.
Liên quan đến chính sách đối ngoại ngay sau khi cuộc chiến chấm dứt, Huy Đức đưa ra những dữ kiện, không mới, căn cứ vào hồi ký của nhà ngoại giao Trần Quang Cơ, cho thấy Việt Nam đã bỏ mất cơ hội bang giao với Hoa Kỳ vào cuối thập niên 1970 khi nhất định đòi Hoa Kỳ 3,5 tỉ đô-la bồi thường chiến tranh, cùng lúc Việt Nam liên minh với Liên Xô chống lại Trung Quốc nên đất nước lại có chiến tranh, sa lầy ở Kampuchia và gây kiệt quệ thêm cho nền kinh tế.
'Quy trách nhiệm'
"Đọc Bên Thắng Cuộc để thấy kế hoạch cai trị được Đảng Cộng sản áp dụng tại miền Nam sau ngày 30-4-1975 giống như chính sách đã được thực hiện sau ngày tiếp quản Hà Nội 10-10-1954"
Lập luận này không thuyết phục vì sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trước nay mang tính tập thể. Nếu một cá nhân có thể đưa ra những quyết định quan trọng làm thay đổi đất nước thì đã có người có thể làm như thế, chẳng hạn như Thủ tướng Võ Văn Kiệt được tác giả nói đến nhiều. Bên Thắng Cuộc ghi lại rất nhiều hoạt động của ông Kiệt từ những ngày của tháng 4-1975, mà trước nay có ít sách vở nói đến, cho đến lúc ông làm thủ tướng, đã được dư luận trong nước cho là người có đầu óc cải cách. Nhưng ông Kiệt dù có muốn cũng chỉ làm được tới đó vì tập thể lãnh đạo, tức Bộ Chính trị, không cho phép cải cách đi xa hơn nữa.
Gần đây là trường hợp Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Tuy kém khả năng lãnh đạo nhưng ông vẫn không phải từ chức hay bị mất chức vì Đảng vẫn đặt ông ở đó, như ông tự nhận. Điều này cho thấy lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam mang tính tập thể.
Đọc Bên Thắng Cuộc để thấy kế hoạch cai trị được Đảng Cộng sản áp dụng tại miền Nam sau ngày 30-4-1975 giống như chính sách đã được thực hiện sau ngày tiếp quản Hà Nội 10-10-1954. Ở miền Bắc thời đó là “cải tạo thương nghiệp”, sau ngày 30-4-1975 tại miền Nam gọi là “cải tạo tư sản mại bản”. Hai dấu mốc thời gian khó quên cho người dân Việt vì hơn nửa thể kỷ áp dụng xã hội chủ nghĩa đất nước đã không tiến nhanh, trong khi đó hàng triệu người đã trở thành nạn nhân và hệ lụy của những chính sách này còn kéo dài cho đến ngày nay.
Bên Thắng Cuộc không phải là quyển sách sử. Tác phẩm là một trong nhiều sách đã viết về cùng một giai đoạn ở Việt Nam, có thể kể: Winds and Shadows của Robert Templer; Vietnam: Rising Dragon của Bill Hayton; Cruel April, nguyên bản tiếng Pháp, của Olivier Todd; The Will of Heaven của Nguyen Ngoc Ngan; After Saigon Fell của Nguyen Long; The Refused của Barry Wain; South Wind Changing của Jade Huynh Quang Ngoc; Prisoner of Words của Le Huu Tri; Boat People: 1954, 1975-1992 của Vo M. Nghia hay Đại Học Máu của Hà Thúc Sinh, Đáy Địa Ngục của Tạ Tỵ.
Khác chăng là lý lịch của tác giả Huy Đức. Ông là nhà báo lớn lên trong môi trường xã hội chủ nghĩa, bị bưng bít thông tin nhưng đã cố gắng tìm hiểu mọi phía và can đảm viết lên một cách chuyên nghiệp và trung thực nhất bằng với khả năng của mình.
Bên Thắng Cuộc quyển I: Giải phóng là quyển sách rất cần đọc. Quyển II: Quyền bính, mới nghe tựa đã thấy lôi cuốn những ai muốn tìm hiểu về Việt Nam đương đại.
Tác giả dạy đại học cộng đồng và là một nhà báo tự do hiện sống tại vùng Vịnh San Francisco. Bài viết phản ánh quan điểm và lối hành văn riêng của tác giả.
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2013/01/130112_buivanphu_winnerside.shtml
Geen opmerkingen:
Een reactie posten