Núi nợ chính phủ lủng túi ngân sách
Nghe hoặc Tải xuống 
Ảnh minh họa chụp ở Hà Nội trước đây.
AFP
AFP Những số liệu thống kê ở Việt Nam trong thời gian dài nhảy múa ngoạn mục và thông thường khi phải báo cáo Quốc hội, chính phủ đưa ra những con số tuy không hẳn là đẹp, nhưng luôn nằm trong giới hạn qui định và ngưỡng an toàn.
Ngân sách luôn luôn thâm thủng và bội chi
Giới quan sát cho rằng Việt Nam đang có xu hướng tiến tới gần sự thật hơn, về mặt số liệu kinh tế tài chính đã bắt đầu có những con số bớt màu hồng. Ngày 20/4/2016 báo điện tử Thời báo Kinh tế Saigon đưa tin sớm về một số nội dung Báo cáo kinh tế vĩ mô quí I năm 2016 của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương. Theo đó, nghĩa vụ trả nợ công năm 2015 của chính phủ lên tới 418.400 tỷ đồng chiếm tỷ lệ 29,9% tổng thu ngân sách nhà nước.Tỷ lệ trả nợ gần 30% tổng thu ngân sách, vượt quá xa ngưỡng an toàn 25% theo qui định và đến sớm hơn ba năm, so với dự báo của chính phủ cũ đưa ra vào tháng 3/2016 vừa qua. Lúc đó Bộ trưởng tài chính Đinh Tiến Dũng báo cáo Quốc hội, phải đến năm 2018 -2019 nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của chính phủ mới tăng lên tới mức 30% tổng thu ngân sách.
Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế ở Hà Nội nhận định:
Theo Báo cáo của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, nghĩa vụ trả nợ 2015 lên tới 418.000 tỷ đồng. Từ đó cảnh báo cho thấy vấn đề nợ công rất là lớn và nếu không có biện pháp xử lý tốt trong những năm tới, thì chắc chắn sẽ dẫn tới chỗ vỡ nợ…“Theo Báo cáo của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, nghĩa vụ trả nợ 2015 lên tới 418.000 tỷ đồng. Từ đó cảnh báo cho thấy vấn đề nợ công rất là lớn và nếu không có biện pháp xử lý tốt trong những năm tới, thì chắc chắn sẽ dẫn tới chỗ vỡ nợ…”
-TS Ngô Trí Long
Theo PGS-TS Ngô Trí Long, thực chất ngân sách luôn luôn thâm thủng và bội chi. Trong năm 2015 Quốc hội cho phép bội chi 5%, nhưng đã lên tới 6,1% và có thể hình dung một cách đơn giản. Ông nói:
“Làm không đủ ăn, chi luôn luôn lớn hơn thu, có nghĩa là bản thân không có khả năng tự trang trải chi tiêu của mình thì đừng nói tới vấn đề trả nợ. Nghĩa vụ trả nợ 418.000 tỷ đồng là con số rất lớn, cho nên đây là sự báo động đối với vấn đề nợ công, đồng thời là cảnh báo đối với kỷ luật tài chính ngân sách, cũng như cách làm ăn của các cấp quản lý chi tiêu ngân sách hiện nay.”
Về mặt chính thức Việt Nam nhìn nhận mức bội chi ngân sách 6,1%. Tuy vậy đánh giá từ nguồn khả tín khác cho thấy con số còn cao hơn nhiều. SaigonTimes Online trích số liệu của IMF Quỹ Tiền tệ Quốc tế, trong báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới, IMF tính toán năm 2015 thâm hụt ngân sách của Việt Nam lên tới 6,9%. Còn nợ công đến năm 2020 sẽ ở mức 68% GDP vượt trần nợ qui định là 65%.
Báo cáo kinh tế vĩ mô Quý I năm 2016 của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương cho rằng, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của chính phủ tăng rất nhanh là vì, trong giai đoạn 2010-2012, Chính phủ thiếu tiền nên đã vay nợ ngắn hạn rất nhiều, chủ yếu bằng trái phiếu chính phủ kỳ hạn 1-2 năm.
Được biết, Chính phủ Việt Nam trải qua giai đoạn tiến thoái lưỡng nan trong những năm từ 2011-2013 vào lúc Tập đoàn Vinashin sụp đổ làm thất thoát 84.000 tỷ đồng tương đương hơn 4 tỷ USD theo thời giá. Trước đó Vinashin từng được chính phủ cho vay 750 triệu USD từ nguồn trái phiếu phát hành quốc tế. Ngoài ra Vinashin còn vay 600 triệu USD khác ở nước ngoài. Khi Vinashin sụp đổ mất khả năng thanh toán, Chính phủ bị kiện và đã phải loay hoay một thời gian để thoát khỏi trách nhiệm này. Trong giai đoạn u tối đó, Chính phủ Việt Nam đã ồ ạt phát hành phiếu ngắn hạn để lấy tiền trả nợ, bù đắp thâm hụt ngân sách với mức chi thường xuyên quá cao.
Rủi ro phát hành trái phiếu chính phủ
Mạng tin Dân Trí ngày 18/11/2015, trích lời ông Đinh Tiến Dũng, Bộ trưởng Tài chính vào thời điểm đó, xác nhận Việt Nam đã trải qua những giai đoạn rất khó khăn trong vấn đề huy động vốn để bù đắp bội chi và trái phiếu Chính phủ. Ông Bộ trưởng cho biết từ 2011-2013, Chính phủ đã vay 64.000 tỷ đồng, lãi suất bình quân 10,5%/năm, cao nhất chịu lãi 13,2% và thấp nhất cũng tới 8,4%. Do vậy, Chính phủ đặt ưu tiên phải nhanh chóng tái cơ cấu lại những khoản nợ phải trả đến hết quý I/2016. Vẫn theo lời ông Đinh Tiến Dũng, giai đoạn 2011-2016, tổng cộng Chính phủ Việt Nam phát hành 395.000 tỷ đồng trái phiếu chính phủ. Lượng trái phiếu này tăng gấp ba lần của giai đoạn 2006-2010, gây áp lực rất lớn lên nợ công.
Ảnh minh họa chụp tại Hà Nội hôm 16/05/2015.
Trong dịp trả lời chúng tôi, bà Phạm Chi Lan chuyên gia kinh tế ở Hà Nội, phân tích những ảnh hưởng của việc Chính phủ tận dụng việc phát hành trái phiếu ngắn hạn ở trong nước. bà nói”:
“Chính phủ cứ phải huy động vốn trong xã hội bằng cách bán trái phiếu, lấy tiền bù phần thiếu hụt ngân sách chi cho đầu tư công, thu ngân sách bị ảnh hưởng rất nhiều do tình hình kinh tế và hoạt động của doanh nghiệp. Khi phát hành trái phiếu chính phủ như vậy sẽ có những rủi ro, ví dụ huy động ngắn hạn thì nhiều khi chưa kịp làm gì đã đến thời hạn phải trả nợ rồi, lãi suất vay bằng đồng VN cũng cao hơn vay ngoại tệ ở bên ngoài. Hơn nữa khi chính phủ đứng ra vay nhiều như vậy, thì số tiền vốn cho xã hội cho các doanh nghiệp có thể tiếp cận được, sẽ lại càng khó khăn hơn. Các doanh nghiệp nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam đa số vẫn phản ánh là tiếp cận tín dụng rất khó khăn.”
Theo SaigonTimes Online Trong Báo cáo kinh tế vĩ mô quí I năm 2016 các chuyên gia của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, cơ quan hàng đầu của Chính phủ về tham vấn hoạch định chính sách, các chuyên gia cảnh báo, chính phủ vay nợ ngắn hạn nhiều, chủ yếu bằng trái phiếu kỳ hạn ngắn từ 1 tới 2 năm. Tạo ra áp lực rất lớn đối với ngân sách nhà nước, nếu phát hành trái phiếu chính phủ không đạt mục tiêu đề ra.
Trên thực tế, theo các chuyên gia, Việt Nam từng đối diện rủi ro kỳ hạn và mất khả năng thanh toán tạm thời. Do vậy Bộ Tài chính đã từng vay Ngân hàng Nhà nước 30.000 tỷ đồng và phát hành 1 tỷ USD trái phiếu riêng cho Vietcmbank trong năm 2015.
Trong bài Bức tranh Ngân sách được Kinh tế Saigon Thời báo đưa lên mạng cuối tháng 1/2016, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn thuộc Chương trình Giảng dậy Kinh tế Fulbright Saigon mô tả điều gọi là hiện tượng vung tay quá trán trong chi tiêu ngân sách, đặc biệt ở cấp ngân sách địa phương, nơi được phân cấp một nửa ngân sách quốc gia, nhưng tính kỷ cương, kỷ luật tài khóa hết sức lỏng lẻo và có nhiều bất cập.
TS Tuấn đưa ra cơ cấu chi tiêu ngân sách với tỷ lệ chi thường xuyên lên đến 80% tổng chi ngân sách, phần còn lại chưa tới 20% dành cho đầu tư phát triển chưa kể chi trả nợ. Trước đây các chuyên gia khác cho rằng chi thường xuyên khoảng 70% phần còn lại để trả nợ và chi đầu tư phát triển.
Khi phát hành trái phiếu chính phủ như vậy sẽ có những rủi ro, ví dụ huy động ngắn hạn thì nhiều khi chưa kịp làm gì đã đến thời hạn phải trả nợ rồi, lãi suất vay bằng đồng VN cũng cao hơn vay ngoại tệ ở bên ngoài.Trả lời chúng tôi, PGSTS Ngô Trí Long bày tỏ sự âu lo về bài toán ngân sách của Việt Nam, khi mà phần chi thường xuyên quá nhiều với bộ máy cồng kềnh, trong khi phần chi cho đầu tư có xu hướng giảm. Chi cho đầu tư phát triển là đặc biệt quan trọng vì nó ảnh hưởng tăng trưởng nền kinh tế. Nếu như năm 2007-2008 chi đầu tư từ 31-32%, thì đến 2014-2015 chi đầu tư chỉ khoảng 16-16,5%. PGS-TS Ngô Trí Long tiếp lời:
-Bà Phạm Chi Lan
“Ở đây thấy sự cảnh báo, báo động ở chỗ chỉ số rủi ro tín dụng của Việt Nam đang ở mức cao. Theo đánh giá của cơ quan chức năng Ủy ban Giám sát tài chính hồi tháng 4/2015 thì đã lên tới 290 điểm, trong khi đó tình trạng Hy Lạp vỡ nợ là 320 điểm. Thế thì khoảng cách đến vỡ nợ như Hy Lạp là không còn xa…một vấn đề hết sức quan trọng hiện nay là chi đầu tư rất ít còn chi thường xuyên quá lớn, thực chất ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng và phát triển kinh tế… Đây là một vấn đề đáng quan ngại cho thế hệ lãnh đạo mới của Việt Nam.”
Theo lời PGS-TS Ngô Trí Long, quan ngại lớn nhất đối với Việt Nam hiện nay là vấn đề tốc độ tăng nợ công cao, bội chi ngân sách luôn luôn thâm thủng lớn và vấn đề phân hóa khoảng cách giàu nghèo rất rõ. Chính phủ tiền nhiệm cũng đã đề ra rất nhiều biện pháp như, thắt chặt chi tiêu, kỷ luật tài chính phải đảm bảo. Nhưng thực chất giữa lời nói và hành động không đi đôi với nhau. Thậm chí có những phương tiện truyền thông đưa ra những thông tin có tính chất ru ngủ, đây là vấn đề nguy hiểm.
PGS-TS Ngô Trí Long hy vọng Chính phủ mới sẽ có những biện pháp cụ thể như, xiết chặt đầu tư công, không đầu tư dàn trải, tính toán hiệu quả trong đầu tư công…Nhưng điều quan trọng nữa, theo lời ông, Chính phủ mới phải làm sao huy động được mọi nguồn lực xã hội, xã hội hóa đầu tư phát triển huy động từ các nhà đầu tư trong ngoài nước, chú ý vấn đề thẩm tra giám sát, là những yếu tố quan trọng để vượt qua tình trạng kinh tế khó khăn hiện nay.
PGS-TS Ngô Trí Long nhấn mạnh tới vấn đề xác định kinh tế tư nhân là động lực hết sức quan trọng, cho dù Đảng và Nhà nước chủ trương kinh tế Nhà nước làm chủ đạo. PGS-TS Ngô Trí Long kết luận:
“Biện pháp đã đưa ra nhiêu rồi, nhưng vấn đề hành động và sự quyết tâm như thế nào là vấn đề quan trọng. Chính phủ mới cần làm sao tạo niềm tin cho công chúng và các nhà đầu tư… Nhưng vấn đề quan trọng hàng đầu là phải làm trong sạch bộ máy, chống tham nhũng một cách cương quyết và cụ thể…”
Các số liệu mới về chỉ số kinh tế được báo chí đưa ra, cho thấy Chính phủ do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lãnh đạo sẽ phải giải quyết những khó khăn quá lớn từ Chính phủ trước để lại.
Báo cáo Việt Nam 2035 do Ngân hàng Thế giới và Chính phủ Việt Nam hợp tác soạn thảo đã chỉ ra rằng, chỉ có cải cách thể chế kinh tế và chính trị mới có thể giúp Việt Nam vượt qua khó khăn và vươn lên.
Tin, bài liên quan
- Tân chính phủ: Bế tắc với những vấn nạn cũ
- Núi nợ đe dọa nền kinh tế
- Kỳ họp cuối Quốc hội khóa 13: Nhiều sự thật được bật mí
- WB dự báo GDP năm 2015 của Việt Nam lên 6%
- UB kinh tế Quốc hội: bội chi ngân sách và nợ công thách thức kinh tế VN
- Con ông cháu cha: Gánh nặng của ngân sách quốc gia?
- VN mất 4.500 tỷ đồng/năm do lãng phí đất
- Ngân hàng Thế giới giảm dự báo tăng trưởng kinh tế VN
- Tỷ lệ nợ xấu có xu hướng giảm
- Nợ công nghiêm trọng tới mức nào?
http://www.rfa.org/vietnamese/programs/ReviewOnlineDomesticPress/red-alert-for-vn-gov-maturity-debts-nn-04222016145821.html
Ngân hàng thế giới vừa cảnh báo rủi ro nợ công của Việt Nam phát sinh từ các nhân tố mới. Ý kiến các chuyên gia như thế nào về vấn đề này?
Chuyên gia Phạm Chi Lan phân tích, đối với những người mua trái phiếu chính phủ thì rõ ràng họ được lợi với lãi suất cao và ổn định. Những người mua trái phiếu đỡ rủi ro hơn là cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay. Bà Phạm Chi Lan cho rằng, việc huy động trái phiếu chính phủ có một phần gây bất lợi cho các doanh nghiệp cần vay vốn, cũng như giải thích tại sao số doanh nghiệp ngưng hoạt động vẫn tăng lên, sự phát triển của doanh nghiệp mấy năm gần đây đã bị chậm hẳn lại. Chuyên gia Phạm Chi Lan tiếp lời:
“Cách tích cực nhất nhà nước cần phải làm là phải hết sức tiết kiệm chi tiêu công, giảm bớt phần chi tiêu công thì nó mới có được tiền dành cho đầu tư. Mặt khác ngay cả đầu tư cơ sở hạ tầng thì không nhất thiết cái gì nhà nước cũng đứng ra đầu tư. Ngay cả những dự án phục vụ cho lợi ích công cộng thì dùng những hình thứ như PPP hợp tác công tư. Điều này đã bàn đến ở Việt Nam một số năm nay rồi, Ngân hàng Thế giới và một số tổ chức quốc tế cũng đã hết sức cố gắng giúp Việt Nam có thể phát triển hình thức hợp tác công tư đó trong đầu tư nhất là các dự án hạ tầng, để bớt gánh nặng đầu tư cho nhà nước.
Nhưng trên thực tế vẫn chưa tiến hành được bao nhiêu và dường như nhiều cơ quan nhà nước, nhất là các địa phương vẫn còn rất ham đầu tư công và vì vậy nhu cầu đầu tư công quá lớn và chi tiêu thường xuyên cũng vậy nó tăng lên liên tục với bộ máy cứ phình ra, hệ thống quan liêu nặng nề thêm và chi tiêu rất tốn kém cho xã hội. Nếu mà nhà nước không tự tiết giảm được chi tiêu thường xuyên của mình, không biết điều chỉnh lại đầu tư công, ít nhất như thực hiện tinh thần tái cơ cấu đầu tư công mà chính phủ đã nêu ra, thì sẽ rất khó giải quyết được bài toán này.”
Theo Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế hiện làm việc ở Hà Nội, xu hướng nợ công tăng nhanh trong khi nguồn trả nợ rất hạn hẹp. Lạm chi ngân sách rất lớn, trong cơ cấu chi ngân sách thì chi thường xuyên chiếm hơn 70%, phần còn lại chủ yếu để trả nợ. Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long nhấn mạnh:
“Nói chung nguy cơ về nợ công không phải trong tương lai mà đã hiện hữu trước mắt rồi. Không những trước mắt phải trả mà đời con, đời cháu phải trả, không làm khác được. Với cái kiểu như hiện nay thì vài chục năm nữa cũng chưa trả hết nợ được, điều này là nhãn tiền. Thực trạng nợ công Việt Nam hiện nay nói tóm gọn là như vậy.”
Nhận định về tình trạng công nợ bi đát của khối doanh nghiệp 100% vốn nhà nước và khối nợ này có tương tác gì với tình hình nợ công của Việt nam hay không? Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nói rằng, những con số được chính nhà nước đưa ra công khai như vậy cho thấy tình hình càng khó khăn nghiêm trọng hơn ở Việt Nam. Tuy nợ của doanh nghiệp nhà nước nếu không được chính phủ bảo lãnh thì không tính vào nợ công. Nhưng trên thực tế, khi doanh nghiệp nhà nước không trả được thì trong nhiều trường hợp nhà nước phải đứng ra trả cho doanh nghiệp. Như vậy nếu cộng thêm phần đó vào thì tổng nợ công không phải nằm trong giới hạn 65% GDP như chính phủ báo cáo. Vì vậy hay có những con số lệch nhau giữa công bố của chính phủ và số liệu của một số chuyên gia hay các tổ chức nước ngoài tính toán. Chuyên gia Phạm Chi Lan nhấn mạnh:
“Rủi ro rất lớn nữa, là đối với các doanh nghiệp nhà nước như vậy rõ ràng là họ vẫn tiếp tục tình trạng hoạt động kém hiệu quả, mà chương trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước chưa thực sự giải quyết được vấn đề này. Năm nay tốc độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đã bị chậm lại đáng kể, con số 432 doanh nghiệp nhà nước mà Thủ tướng tuyên bố sẽ cổ phần hóa trong 2 năm 2014-2015 rõ ràng đã không đạt được. Vả lại con số 200 doanh nghiệp đã cổ phần hóa được vào năm ngoái thì cộng chung số vốn nhà nước nắm giữ ở các doanh nghiệp này vẫn chiếm tới 90%, như vậy tỷ lệ cổ phần hóa 10% doanh nghiệp nhà nước là rất ít. Không mang lại ý nghĩa gì bao nhiêu, đặc biệt là không giúp thay đổi được hoạt động của hệ thống doanh nghiệp nhà nước và lý giải tại sao số nợ của các doanh nghiệp nhà nước cứ tăng lên mà không giảm đi được…”
Chuyên gia Phạm Chi Lan kết luận, gánh nặng nợ của doanh nghiệp nhà nước lẫn gánh nặng nợ công đều mang lại những thách thức, những mối đe dọa rất lớn cho nền kinh tế Việt Nam.
Núi nợ đe dọa nền kinh tế
Núi nợ đe dọa nền kinh tế
Ảnh minh họa chụp tại Hà Nội hôm 16/05/2015.
AFP PHOTO / HOANG DINH NAM
Ngân hàng thế giới vừa cảnh báo rủi ro nợ công của Việt Nam phát sinh từ các nhân tố mới. Ý kiến các chuyên gia như thế nào về vấn đề này?
Vay nợ trong nước để đáp ứng chi tiêu
Trong cuộc họp báo ngày 2/12/2015 tại Hà Nội, Ngân hàng Thế giới cảnh báo tổng nợ công của Việt Nam đang nhanh chóng tiến tới mức giới hạn 65% GDP mà Quốc hội cho phép. Trong bối cảnh các nhà tài trợ đang rút dần vốn khỏi Việt Nam làm cho nguồn vốn vay ưu đãi từ nước ngoài cũng giảm theo. Chính phủ Việt Nam sẽ phải dựa chủ yếu vào vay nợ trong nước để đáp ứng chi tiêu. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới nói rõ, tài khóa của Việt Nam có thể gặp rủi ro lớn, khi Chính phủ chuyển sang vay nợ ngắn hạn ở trong nước nhiều hơn, dù trước mắt được lợi về tỷ giá.Cách tích cực nhất nhà nước cần phải làm là phải hết sức tiết kiệm chi tiêu công, giảm bớt phần chi tiêu công thì nó mới có được tiền dành cho đầu tư.Trả lời phỏng vấn cùa Nam Nguyên tối ngày 4/12/2015, từ Hà Nội bà Phạm Chi Lan nguyên thành viên ban tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ nhận định rằng, chính phủ huy động vốn trong xã hội bằng cách bán trái phiếu, lấy tiền bù phần thiếu hụt ngân sách chi cho đầu tư công. Theo chuyên gia Phạm Chi Lan, khi phát hành trái phiếu chính phủ như vậy sẽ có những rủi ro, ví dụ huy động ngắn hạn thì nhiều khi chưa kịp làm gì đã đến thời hạn phải trả nợ rồi, lãi suất vay bằng đồng VN cũng cao hơn vay ngoại tệ ở bên ngoài. Hơn nữa khi chính phủ đứng ra vay nhiều như vậy, thì số tiền vốn cho xã hội cho các doanh nghiệp có thể tiếp cận được, sẽ lại càng khó khăn hơn. Các doanh nghiệp nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam đa số vẫn phản ánh là tiếp cận tín dụng rất khó khăn.
-Chuyên gia Phạm Chi Lan
Chuyên gia Phạm Chi Lan phân tích, đối với những người mua trái phiếu chính phủ thì rõ ràng họ được lợi với lãi suất cao và ổn định. Những người mua trái phiếu đỡ rủi ro hơn là cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay. Bà Phạm Chi Lan cho rằng, việc huy động trái phiếu chính phủ có một phần gây bất lợi cho các doanh nghiệp cần vay vốn, cũng như giải thích tại sao số doanh nghiệp ngưng hoạt động vẫn tăng lên, sự phát triển của doanh nghiệp mấy năm gần đây đã bị chậm hẳn lại. Chuyên gia Phạm Chi Lan tiếp lời:
“Cách tích cực nhất nhà nước cần phải làm là phải hết sức tiết kiệm chi tiêu công, giảm bớt phần chi tiêu công thì nó mới có được tiền dành cho đầu tư. Mặt khác ngay cả đầu tư cơ sở hạ tầng thì không nhất thiết cái gì nhà nước cũng đứng ra đầu tư. Ngay cả những dự án phục vụ cho lợi ích công cộng thì dùng những hình thứ như PPP hợp tác công tư. Điều này đã bàn đến ở Việt Nam một số năm nay rồi, Ngân hàng Thế giới và một số tổ chức quốc tế cũng đã hết sức cố gắng giúp Việt Nam có thể phát triển hình thức hợp tác công tư đó trong đầu tư nhất là các dự án hạ tầng, để bớt gánh nặng đầu tư cho nhà nước.
Hình minh họa chụp tại Hà Nội hôm 10/09/2015. AFP PHOTO / HOANG DINH NAM.
Nhưng trên thực tế vẫn chưa tiến hành được bao nhiêu và dường như nhiều cơ quan nhà nước, nhất là các địa phương vẫn còn rất ham đầu tư công và vì vậy nhu cầu đầu tư công quá lớn và chi tiêu thường xuyên cũng vậy nó tăng lên liên tục với bộ máy cứ phình ra, hệ thống quan liêu nặng nề thêm và chi tiêu rất tốn kém cho xã hội. Nếu mà nhà nước không tự tiết giảm được chi tiêu thường xuyên của mình, không biết điều chỉnh lại đầu tư công, ít nhất như thực hiện tinh thần tái cơ cấu đầu tư công mà chính phủ đã nêu ra, thì sẽ rất khó giải quyết được bài toán này.”
Theo Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế hiện làm việc ở Hà Nội, xu hướng nợ công tăng nhanh trong khi nguồn trả nợ rất hạn hẹp. Lạm chi ngân sách rất lớn, trong cơ cấu chi ngân sách thì chi thường xuyên chiếm hơn 70%, phần còn lại chủ yếu để trả nợ. Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long nhấn mạnh:
“Nói chung nguy cơ về nợ công không phải trong tương lai mà đã hiện hữu trước mắt rồi. Không những trước mắt phải trả mà đời con, đời cháu phải trả, không làm khác được. Với cái kiểu như hiện nay thì vài chục năm nữa cũng chưa trả hết nợ được, điều này là nhãn tiền. Thực trạng nợ công Việt Nam hiện nay nói tóm gọn là như vậy.”
Rủi ro nợ công đầy nguy hiểm
Nói chung nguy cơ về nợ công không phải trong tương lai mà đã hiện hữu trước mắt rồi. Không những trước mắt phải trả mà đời con, đời cháu phải trả, không làm khác được.Trong bối cảnh rủi ro nợ công đầy nguy hiểm, thông tin chính thức được báo chí phổ biến còn cho thấy tình trạng nợ nần khó tưởng tượng của 781 doanh nghiệp nhà nước. Cộng đồng từng được ví von như những quả đấm thép của nền kinh tế Việt Nam có tổng nợ phải trả năm 2014 lên tới hơn 1,7 triệu tỷ đồng tương đương 44,2% tổng sản phẩm nội địa GDP. Thời báo kinh tế Sài Gòn phân tích là tổng nợ phải trả của khối doanh nghiệp nhà nước lớn hơn 9,3 lần so với tổng lợi nhuận trước thuế. Giả dụ tình trạng sản xuất kinh doanh giữ nguyên như hiện nay và khối doanh nghiệp nhà nước không vay thêm nợ, thì dù có dùng toàn bộ lợi nhuận trước thuế, không đóng thuế, không chi trả cổ tức vẫn phải mất 10 năm mới trả hết nợ.
-TS Ngô Trí Long
Nhận định về tình trạng công nợ bi đát của khối doanh nghiệp 100% vốn nhà nước và khối nợ này có tương tác gì với tình hình nợ công của Việt nam hay không? Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nói rằng, những con số được chính nhà nước đưa ra công khai như vậy cho thấy tình hình càng khó khăn nghiêm trọng hơn ở Việt Nam. Tuy nợ của doanh nghiệp nhà nước nếu không được chính phủ bảo lãnh thì không tính vào nợ công. Nhưng trên thực tế, khi doanh nghiệp nhà nước không trả được thì trong nhiều trường hợp nhà nước phải đứng ra trả cho doanh nghiệp. Như vậy nếu cộng thêm phần đó vào thì tổng nợ công không phải nằm trong giới hạn 65% GDP như chính phủ báo cáo. Vì vậy hay có những con số lệch nhau giữa công bố của chính phủ và số liệu của một số chuyên gia hay các tổ chức nước ngoài tính toán. Chuyên gia Phạm Chi Lan nhấn mạnh:
“Rủi ro rất lớn nữa, là đối với các doanh nghiệp nhà nước như vậy rõ ràng là họ vẫn tiếp tục tình trạng hoạt động kém hiệu quả, mà chương trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước chưa thực sự giải quyết được vấn đề này. Năm nay tốc độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đã bị chậm lại đáng kể, con số 432 doanh nghiệp nhà nước mà Thủ tướng tuyên bố sẽ cổ phần hóa trong 2 năm 2014-2015 rõ ràng đã không đạt được. Vả lại con số 200 doanh nghiệp đã cổ phần hóa được vào năm ngoái thì cộng chung số vốn nhà nước nắm giữ ở các doanh nghiệp này vẫn chiếm tới 90%, như vậy tỷ lệ cổ phần hóa 10% doanh nghiệp nhà nước là rất ít. Không mang lại ý nghĩa gì bao nhiêu, đặc biệt là không giúp thay đổi được hoạt động của hệ thống doanh nghiệp nhà nước và lý giải tại sao số nợ của các doanh nghiệp nhà nước cứ tăng lên mà không giảm đi được…”
Chuyên gia Phạm Chi Lan kết luận, gánh nặng nợ của doanh nghiệp nhà nước lẫn gánh nặng nợ công đều mang lại những thách thức, những mối đe dọa rất lớn cho nền kinh tế Việt Nam.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten