Con Đường Tơ Lụa: Thủ đoạn của Trung Quốc bắt nước khác phụ thuộc
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đọc thông cáo chung kết thúc thượng đỉnh "Con Đường Tơ Lụa Mới ", tại Bắc Kinh, ngày 15/05/2017.REUTERS/Jason Lee
Trong một bài phỏng vấn dành cho hãng tin Anh Reuters ngày 16/07/2018, ông Ray Washburne, lãnh đạo cơ quan đầu tư tư nhân của Mỹ tại nước ngoài đã không ngần ngại tố cáo việc Trung Quốc đang bóp nghẹt các nước nghèo bằng những món nợ ngày phòng lên , thông qua các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn không khả thi về mặt kinh tế.
Lời tố cáo trên đây chỉ là một trong nhiều tín hiệu báo động được tung ra gần đây, cảnh báo về bẫy nợ mà Bắc Kinh đang bủa ra trong khuôn khổ Sáng Kiến Một Vành Đai, Một Con Đường để tìm cách lệ thuộc hóa các nước khác.
Trong một bài phân tích ngày 10/07 vừa qua, báo mạng Asia Sentinel đã lập ra một danh sách dài các quốc gia trong đó có Lào, Cam Bốt, Pakistan, Sri Lanka…, đang oằn mình dưới các món nơ khổng lồ đối với ngân hàng ngoại thương Trung Quốc Ex-Im Bank hay các định chế tài chánh khác trong tay Bắc Kinh, và nhận ra rằng họ đang phải trả giá về mặt chính trị và chủ quyền cho các món nợ tài chánh đó.
Những làn gió ngược trên Con Đường Tơ Lụa Mới
Đối với nhà báo người Pakistan Salman Rafi Sheikh, tác giả bài phân tích, sáng kiến gọi nôm na là « Con Đường Tơ Lụa Mới » mà chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã không tiếc công sức quảng cáo, hiện không còn bằng phẳng như Bắc Kinh mong muốn, mà đang càng lúc càng trở nên gập ghềnh, ở Châu Á cũng như nơi khác.
Nguyên nhân là vì giới lãnh đạo các nước tham gia vào dự án bắt đầu cảm thấy gánh nặng, nhất là khi hành vi bắt chẹt, thao túng chính trị kinh tế của Trung Quốc đối với các nước nhỏ hơn ngày càng lộ liễu, khiến cho các con nợ nghi ngại.
Hiện nay có khoảng 70 nước tham gia vào dự án Một Vành Đai, Một Con Đường, nhưng một số đã thấy rằng dù muốn dù không, họ đã bị ràng buộc vào Trung Quốc vì những khoản vay mượn vô cùng đắt đỏ.
Theo các thông tin báo chí, đã có ít nhất là 7 quốc gia thấy rằng họ phải gánh chịu những dự án mà tiến độ thực hiện bị chậm trễ rất nhiều so với kế hoạch, với chủ nợ thường là ngân hàng Ex-Im Bank hay các định chế tài chính khác của Trung Quốc, với nhân công do Trung Quốc cử đến do đó không hề giúp tăng gia công ăn việc làm cho quốc gia đón nhận công trình.
Một trong những ví dụ điển hình về ảnh hưởng chính trị càng lúc càng lớn của Trung Quốc là Cam Bốt. Tại quốc gia thuộc diện nghèo nhất châu Á này, ảnh hưởng kinh tế của Bắc Kinh đã biến thành sức mạnh chính trị.
Vào tháng Giêng năm 2018 vừa qua, thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã ký với Phnom Penh 19 thỏa thuận trị giá hàng tỷ đô la về hạ tầng cơ sở, nông nghiệp v.v… để tăng thêm sự hiện diện vốn đã rất hùng hậu.
Ảnh hưởng kinh tế của Bắc Kinh đã lộ rõ vào năm 2016 khi Cam Bốt đã ngăn chặn không cho ASEAN ra thông cáo chung về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.
Ngược lại với tính toán của Trung Quốc, một số nước khác bắt đầu xem xét lại các dự án do Bắc Kinh chào mời. Nepal mới đây loan báo khả năng đình chỉ một đề án thủy điện trị giá 2,5 tỷ đô la, nêu ra lý do một số yếu tố không đúng luật trong hợp đồng.
Miến Điện cũng xác nhận lại quyết định đưa ra năm 2011 đình hoãn công trình xây đập Myitsone trong đó các tập đoàn Trung Quốc đã bỏ vào 3,5 tỷ đô la. Công trình này một khi hoàn tất sẽ chuyển 90% điện sản xuất về Trung Quốc.
Thái Lan thoạt đầu định để cho Trung Quốc xây dựng đường xe lửa cao tốc dài 700 cây số nối liền Bangkok với Chiang Mai, thành phố ở miền bắc, nhưng sau đó đã quay sang nhờ Nhật Bản, cả về tín dụng lẫn công nghệ, do tâm lý bất bình và thiếu thiện cảm ngày càng tăng của dân chúng Thái trước tình trạng đất nước lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc.
Tình trạng lệ thuộc vào Trung Quốc cũng có thể đưa những nước như Philippines đến phá sản. (…)
Phản đối Trung Quốc dùng kinh tế thao túng chính trị
Cựu thủ tướng Malaysia Najib Razak có thể được coi là nhân vật đứng đầu danh sách những người được Trung Quốc nâng đỡ để thúc đẩy « con đường tơ lụa ». Ông Najib từng bị tố cáo là « bán nước » cho Trung Quốc, bao che những mưu đồ tài chính bất lương, cho Bắc Kinh những nhượng bộ to lớn, và giờ đây đã bị bắt trong hồ sơ biển thủ tiền của quỹ đầu tư 1MDB. Tân thủ tướng Mahathir đã hứa xem xét lại những khoản đầu tư của Trung Quốc.
Phản ứng chống lại đầu tư và các hành vi thao túng chính trị nước khác của Trung Quốc không chỉ giới hạn trong trường hợp ông Najib Razak và Malaysia mà còn xuất hiện ở nhiều nước khác, như tại Sri Lanka.
Theo tác giả bài viết, đầu tư Trung Quốc vào các nước khác trong khuôn khố kế hoạch Con Đường Tơ Lụa còn nhằm đưa các nước đó vào con đường độc tài, vì chỉ những chế độ chuyên chế, với những tác nhân thân Trung Quốc nắm quyền, mới có thể phục vụ quyền lợi của Bắc Kinh.
Sri Lanka là một trường hợp đáng chú ý. Cũng như cựu thủ tướng Malaysia Najib Razak, cựu tổng thống Mahinda Rajapakse, đã đóng vai trò chính trong việc buộc nước này phải dâng cảng Hambantota cho Trung Quốc với thời hạn 99 năm, sau khi chính quyền mới của tổng thống Sirisena khám phá ra những khoản chi tiêu khổng lồ về hạ tầng cơ sở tại một cảng hoạt động ít ỏi.
Tại đây Bắc Kinh áp dụng chính sách cố hữu là rải tiền cho vay đến con mồi vỡ nợ và bị buộc làm theo ý muốn của mình. Trong cuộc bầu cử tổng thống 2015, Trung Quốc cũng rải tiền cho cuộc vận động tranh cử của ông Rajapakse, người luôn đáp ứng đòi hỏi của Trung Quốc.
Ông Rajapakse đã thất cử, nhưng nợ Trung Quốc thì tân chính phủ Sri Lanka vẫn tiếp tục phải gánh. Tổng thống Sirisena muốn bỏ đi một số tín dụng phát triển, nhưng không thoát được cạm bẫy và bị buộc phải tiếp tục một số đề án trong tình cảnh nợ nần chồng chất và lãi suất rất cao.
Sri Lanka phải trả đến 12,3 tỷ đô la nợ vay Trung Quốc riêng năm nay. Theo bộ Tài Chính Sri Lanka, 77% tiền hoàn trả vào năm tới đây là nợ của chính quyền trước vay cho đề án của Trung Quốc. Và chính quyền mới vẫn phải tiếp tục vay của Trung Quốc vì không còn cách nào khác.
Trường hợp Pakistan
Để thực hiện ý đồ không chế nước khác, trực tiếp hay gián tiếp, Trung Quốc không chỉ dùng tiền bạc, bẫy nợ, mà còn viện đến những phương thức kín đáo hơn. Đây là trường hợp Pakistan.
Như kế hoạch Hành Lang Kinh Tế Trung Quốc Pakistan CEPEC cho thấy, Trung Quốc sắp chi những khoản tiền lớn để nâng cao năng lực giám sát lãnh thổ của đất nước này.
Đầu tư chủ yếu về hạ tầng cơ sở ở Pakistan trong trường hợp CEPEC là công trình thiết lập mạng lưới cáp quang, vừa cải thiện mạng lưới thông tin của Pakistan, nhưng vừa cho Trung Quốc khả năng kiểm soát rộng rãi những luồng thông tin. Việc kiểm soát này nhằm biến Trung Quốc và những đề án Trung Quốc thành những lãnh vực bất khả xâm pham. Chưa gì Hành Lang Kinh Tế đã biến thành một vùng cấm kỵ.
Một ví dụ tương tự khác ở Pakistan là đề án mỏ than Thar, được cho là vùng mỏ than lớn thứ 7 trên thế giới với dự trữ 175 tỷ tấn.
Vào lúc Trung Quốc từ nhiều năm qua đã cắt giảm sản xuất than và thép để cải thiện mô hình phát triển bền vững, thì tín dụng của Trung Quốc cấp cho Pakistan lại khá hấp dẫn để nước này chấp nhận đề án khai thác mỏ than Thar bất chấp những tác hại về môi trường và xã hội.
Đề án đang hoàn tất cho dù nó đã đẩy cư dân nơi đó vào cảnh lầm than, một phần lớn đã bị di dời. Tập đoàn Pakistan Sindh Engro Coal Mining Company cùng khai thác với tập đoàn Trung Quốc China Power International.
Theo bài viết, việc làm của Trung Quốc ở những nước như Pakistan, Sri Lanka và Malaysia, rõ ràng là những mưu tính địa chính trị dưới vỏ phát triển kinh tế, giúp Bắc Kinh có thêm thế thống trị kinh tế, dẫn đến thống trị chính trị. Có điều tại những quốc này cũng như ở một số nơi khác, những làn gió ngược bắt đầu nổi lên.
http://vi.rfi.fr/chau-a/20180717-con-duong-to-lua-thu-doan-le-thuoc-hoa-nuoc-khac-cua-trung-quoc
Cảng biển Hambantota mà Sri Lanka cho Trung Quốc thuê 99 năm.©Lakruwan WANNIARACHCHI / AFP
Trong một bài phân tích ngày 10/07 vừa qua, báo mạng Asia Sentinel đã lập ra một danh sách dài các quốc gia trong đó có Lào, Cam Bốt, Pakistan, Sri Lanka…, đang oằn mình dưới các món nơ khổng lồ đối với ngân hàng ngoại thương Trung Quốc Ex-Im Bank hay các định chế tài chánh khác trong tay Bắc Kinh, và nhận ra rằng họ đang phải trả giá về mặt chính trị và chủ quyền cho các món nợ tài chánh đó.
Những làn gió ngược trên Con Đường Tơ Lụa Mới
Đối với nhà báo người Pakistan Salman Rafi Sheikh, tác giả bài phân tích, sáng kiến gọi nôm na là « Con Đường Tơ Lụa Mới » mà chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã không tiếc công sức quảng cáo, hiện không còn bằng phẳng như Bắc Kinh mong muốn, mà đang càng lúc càng trở nên gập ghềnh, ở Châu Á cũng như nơi khác.
Nguyên nhân là vì giới lãnh đạo các nước tham gia vào dự án bắt đầu cảm thấy gánh nặng, nhất là khi hành vi bắt chẹt, thao túng chính trị kinh tế của Trung Quốc đối với các nước nhỏ hơn ngày càng lộ liễu, khiến cho các con nợ nghi ngại.
Hiện nay có khoảng 70 nước tham gia vào dự án Một Vành Đai, Một Con Đường, nhưng một số đã thấy rằng dù muốn dù không, họ đã bị ràng buộc vào Trung Quốc vì những khoản vay mượn vô cùng đắt đỏ.
Theo các thông tin báo chí, đã có ít nhất là 7 quốc gia thấy rằng họ phải gánh chịu những dự án mà tiến độ thực hiện bị chậm trễ rất nhiều so với kế hoạch, với chủ nợ thường là ngân hàng Ex-Im Bank hay các định chế tài chính khác của Trung Quốc, với nhân công do Trung Quốc cử đến do đó không hề giúp tăng gia công ăn việc làm cho quốc gia đón nhận công trình.
Một trong những ví dụ điển hình về ảnh hưởng chính trị càng lúc càng lớn của Trung Quốc là Cam Bốt. Tại quốc gia thuộc diện nghèo nhất châu Á này, ảnh hưởng kinh tế của Bắc Kinh đã biến thành sức mạnh chính trị.
Vào tháng Giêng năm 2018 vừa qua, thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã ký với Phnom Penh 19 thỏa thuận trị giá hàng tỷ đô la về hạ tầng cơ sở, nông nghiệp v.v… để tăng thêm sự hiện diện vốn đã rất hùng hậu.
Ảnh hưởng kinh tế của Bắc Kinh đã lộ rõ vào năm 2016 khi Cam Bốt đã ngăn chặn không cho ASEAN ra thông cáo chung về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.
Ngược lại với tính toán của Trung Quốc, một số nước khác bắt đầu xem xét lại các dự án do Bắc Kinh chào mời. Nepal mới đây loan báo khả năng đình chỉ một đề án thủy điện trị giá 2,5 tỷ đô la, nêu ra lý do một số yếu tố không đúng luật trong hợp đồng.
Miến Điện cũng xác nhận lại quyết định đưa ra năm 2011 đình hoãn công trình xây đập Myitsone trong đó các tập đoàn Trung Quốc đã bỏ vào 3,5 tỷ đô la. Công trình này một khi hoàn tất sẽ chuyển 90% điện sản xuất về Trung Quốc.
Thái Lan thoạt đầu định để cho Trung Quốc xây dựng đường xe lửa cao tốc dài 700 cây số nối liền Bangkok với Chiang Mai, thành phố ở miền bắc, nhưng sau đó đã quay sang nhờ Nhật Bản, cả về tín dụng lẫn công nghệ, do tâm lý bất bình và thiếu thiện cảm ngày càng tăng của dân chúng Thái trước tình trạng đất nước lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc.
Tình trạng lệ thuộc vào Trung Quốc cũng có thể đưa những nước như Philippines đến phá sản. (…)
Phản đối Trung Quốc dùng kinh tế thao túng chính trị
Cựu thủ tướng Malaysia Najib Razak có thể được coi là nhân vật đứng đầu danh sách những người được Trung Quốc nâng đỡ để thúc đẩy « con đường tơ lụa ». Ông Najib từng bị tố cáo là « bán nước » cho Trung Quốc, bao che những mưu đồ tài chính bất lương, cho Bắc Kinh những nhượng bộ to lớn, và giờ đây đã bị bắt trong hồ sơ biển thủ tiền của quỹ đầu tư 1MDB. Tân thủ tướng Mahathir đã hứa xem xét lại những khoản đầu tư của Trung Quốc.
Phản ứng chống lại đầu tư và các hành vi thao túng chính trị nước khác của Trung Quốc không chỉ giới hạn trong trường hợp ông Najib Razak và Malaysia mà còn xuất hiện ở nhiều nước khác, như tại Sri Lanka.
Theo tác giả bài viết, đầu tư Trung Quốc vào các nước khác trong khuôn khố kế hoạch Con Đường Tơ Lụa còn nhằm đưa các nước đó vào con đường độc tài, vì chỉ những chế độ chuyên chế, với những tác nhân thân Trung Quốc nắm quyền, mới có thể phục vụ quyền lợi của Bắc Kinh.
Sri Lanka là một trường hợp đáng chú ý. Cũng như cựu thủ tướng Malaysia Najib Razak, cựu tổng thống Mahinda Rajapakse, đã đóng vai trò chính trong việc buộc nước này phải dâng cảng Hambantota cho Trung Quốc với thời hạn 99 năm, sau khi chính quyền mới của tổng thống Sirisena khám phá ra những khoản chi tiêu khổng lồ về hạ tầng cơ sở tại một cảng hoạt động ít ỏi.
Tại đây Bắc Kinh áp dụng chính sách cố hữu là rải tiền cho vay đến con mồi vỡ nợ và bị buộc làm theo ý muốn của mình. Trong cuộc bầu cử tổng thống 2015, Trung Quốc cũng rải tiền cho cuộc vận động tranh cử của ông Rajapakse, người luôn đáp ứng đòi hỏi của Trung Quốc.
Ông Rajapakse đã thất cử, nhưng nợ Trung Quốc thì tân chính phủ Sri Lanka vẫn tiếp tục phải gánh. Tổng thống Sirisena muốn bỏ đi một số tín dụng phát triển, nhưng không thoát được cạm bẫy và bị buộc phải tiếp tục một số đề án trong tình cảnh nợ nần chồng chất và lãi suất rất cao.
Sri Lanka phải trả đến 12,3 tỷ đô la nợ vay Trung Quốc riêng năm nay. Theo bộ Tài Chính Sri Lanka, 77% tiền hoàn trả vào năm tới đây là nợ của chính quyền trước vay cho đề án của Trung Quốc. Và chính quyền mới vẫn phải tiếp tục vay của Trung Quốc vì không còn cách nào khác.
Trường hợp Pakistan
Để thực hiện ý đồ không chế nước khác, trực tiếp hay gián tiếp, Trung Quốc không chỉ dùng tiền bạc, bẫy nợ, mà còn viện đến những phương thức kín đáo hơn. Đây là trường hợp Pakistan.
Như kế hoạch Hành Lang Kinh Tế Trung Quốc Pakistan CEPEC cho thấy, Trung Quốc sắp chi những khoản tiền lớn để nâng cao năng lực giám sát lãnh thổ của đất nước này.
Đầu tư chủ yếu về hạ tầng cơ sở ở Pakistan trong trường hợp CEPEC là công trình thiết lập mạng lưới cáp quang, vừa cải thiện mạng lưới thông tin của Pakistan, nhưng vừa cho Trung Quốc khả năng kiểm soát rộng rãi những luồng thông tin. Việc kiểm soát này nhằm biến Trung Quốc và những đề án Trung Quốc thành những lãnh vực bất khả xâm pham. Chưa gì Hành Lang Kinh Tế đã biến thành một vùng cấm kỵ.
Một ví dụ tương tự khác ở Pakistan là đề án mỏ than Thar, được cho là vùng mỏ than lớn thứ 7 trên thế giới với dự trữ 175 tỷ tấn.
Vào lúc Trung Quốc từ nhiều năm qua đã cắt giảm sản xuất than và thép để cải thiện mô hình phát triển bền vững, thì tín dụng của Trung Quốc cấp cho Pakistan lại khá hấp dẫn để nước này chấp nhận đề án khai thác mỏ than Thar bất chấp những tác hại về môi trường và xã hội.
Đề án đang hoàn tất cho dù nó đã đẩy cư dân nơi đó vào cảnh lầm than, một phần lớn đã bị di dời. Tập đoàn Pakistan Sindh Engro Coal Mining Company cùng khai thác với tập đoàn Trung Quốc China Power International.
Theo bài viết, việc làm của Trung Quốc ở những nước như Pakistan, Sri Lanka và Malaysia, rõ ràng là những mưu tính địa chính trị dưới vỏ phát triển kinh tế, giúp Bắc Kinh có thêm thế thống trị kinh tế, dẫn đến thống trị chính trị. Có điều tại những quốc này cũng như ở một số nơi khác, những làn gió ngược bắt đầu nổi lên.
http://vi.rfi.fr/chau-a/20180717-con-duong-to-lua-thu-doan-le-thuoc-hoa-nuoc-khac-cua-trung-quoc
Báo Mỹ vạch trần cách Trung Quốc gài bẫy thâu tóm Sri Lanka
Cảng biển Hambantota mà Sri Lanka cho Trung Quốc thuê 99 năm.©Lakruwan WANNIARACHCHI / AFP
Trong một tuyên bố được báo chí Sri Lanka công bố hôm 02/07/2018, Đại Sứ Quán Trung Quốc tại Colombo đã gay gắt bác bỏ bài phóng sự điều tra ngày 25/06 trên nhật báo Mỹ The New York Times. Bài báo mang tựa đề rất tượng hình : « Trung Quốc làm thế nào để buộc Sri Lanka nhả ra một cảng - How China Got Sri Lanka to Cough Up a Port »
Đối với Trung Quốc, bài viết của New York Times « đầy định kiến chính trị » và « hoàn toàn sai sự thật ». Phản ứng gay gắt đó xuất phát từ việc tờ báo Mỹ đã vạch trần được thủ đoạn gọi là « bẫy nợ » mà Trung Quốc giăng ra để lừa những nước gặp khó khăn, khuyến khích các nước này vay mượn của Bắc Kinh, để rồi sau đó khi con nợ không trả được thì bắt bí, đòi nhượng những vùng đất hay cơ sở chiến lược, và chấp nhận làm theo Trung Quốc trên nhiều điểm, tựu chung là để mất chủ quyền vào tay Bắc Kinh.
Bản tuyên bố « cải chính » của Đại Sứ Quán Trung Quốc ở Sri Lanka như đã xác nhận điều đó khi nhấn mạnh rằng Bắc Kinh luôn theo đuổi chính sách thân thiện đối với Sri Lanka, « hỗ trợ vững chắc nền độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ » của nước bạn, và phản đối sự can thiệp của bất kỳ nước nào vào các vấn đề nội bộ của Sri Lanka, ám chỉ đến Ấn Độ.
Và bản tuyên bố đã nhắc nhở Sri Lanka là phải tích cực thực thi các « đồng thuận quan trọng » đạt được giữa lãnh đạo hai nước…, tiếp tục hợp tác trong khuôn khổ chương trình Một Vành Đai, Một Con Đường của Trung Quốc, và tuân thủ các « quy tắc vàng » về « tham vấn rộng rãi, cùng nhau đóng góp và chia sẻ lợi ích ».
Thủ đoạn cho vay thả giàn để đưa con nợ vào bẫy
Bài điều tra của tờ New York Times, được tuần báo Pháp Courrier International tóm lược hôm 28/06, đã nêu bật các khoản tiền khổng lồ mà cựu tổng thống Sri Lanka Mahinda Rajapakse (2005-2015) thân Bắc Kinh đã vay mượn của Trung Quốc để xây dựng hạ tầng cơ sở, trong đó có cảng chiến lược Hambantota ở phía nam đảo quốc ở vùng Ấn Độ Dương này.
Để thưởng công cho con nợ dễ bảo, năm 2015, Trung Quốc đã không ngần ngại rót hàng triệu đô la cho cựu tổng thống Rajapakse để vận động tái tranh cử. Đây là một hành động vô ích, vì ông Rajapakse đã bị người dân loại bỏ bằng lá phiếu. Tuy nhiên, đất nước Sri Lanka đã bị ông đưa vào tình thế không thể trả nợ, và tân chính quyền nước này vào năm 2017 đã phải đồng ý cho Trung Quốc thuê cảng Hambantota trong 99 năm.
Phóng sự của New York Times đã tóm lược thủ đoạn của Bắc Kinh như sau :
« Mỗi lần tổng thống Sri Lanka, Mahinda Rajapakse, quay sang đồng minh Trung Quốc để vay vốn và xin hỗ trợ cho dự án xây cảng đầy tham vọng của ông, câu trả lời của Bắc Kinh đều là « đồng ý ».
Đồng ý, bất chấp việc nghiên cứu khả thi cho biết là cảng sẽ không hoạt động. Đồng ý, mặc dù những nước tài trợ thường xuyên khác như Ấn Độ đã từ chối. Đồng ý, cho dù nợ công của Sri Lanka đang phình to nhanh chóng dưới thời ông Rajapakse.
Qua nhiều năm xây dựng và đàm phán đi, đàm phán lại với Công Ty Kỹ Thuật Cảng Trung Quốc (China Harbor Engineering Company), một trong tập đoàn nhà nước lớn nhất của Bắc Kinh, Dự Án Phát Triển Cảng Hambantota của Sri Lanka nổi bật lên thành ví dụ điển hình của một sự thất bại, đúng như dự đoán. Với hàng chục ngàn chiếc tàu đi dọc theo một trong những tuyến hàng hải đông đúc nhất thế giới, vào năm 2012, cảng này chỉ thu hút được 34 chiếc tàu mà thôi.
Và thế rồi cảng Hambatota lọt vào tay Trung Quốc.
Tập Cận Bình dùng nợ làm vũ khí thúc đẩy Con Đường Tơ Lụa
Theo tờ New York Times, các hành vi của Bắc Kinh tại Sri Lanka là « một trong những ví dụ đập mắt nhất của phương pháp cấp tín dụng và tài trợ của Trung Quốc để gia tăng ảnh hưởng trên thế giới ».
Đó cũng là một trường hợp điển hình về cách thức mà chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sử dụng nợ như là vũ khí để thực hiện đề án Con Đường Tơ Lụa Mới của ông, và là bằng chứng rõ rệt cho thấy là « các chương trình đầu tư của Trung Quốc là những cạm bẫy thực thụ đối những quốc gia nhỏ yếu, nuôi dưỡng tham nhũng và những hành vi chuyên chế tại những nền dân chủ đang gặp khó khăn ».
Theo Courrier International, trong nhiều tháng trời, nhật báo New York Times đã điều tra về sự hiện diện của Trung Quốc tại Sri Lanka. Nhờ các cuộc phỏng vấn, cũng như những tài liệu mật mà tờ báo thu thập được, người ta đã hiểu rõ hơn về cách thức mà Bắc Kinh và những tập đoàn Trung Quốc dùng đến để thâu tóm đảo nhỏ ở vùng Ấn Độ Dương này.
Tất cả bắt đầu vào năm 2005, khi ông Rajapakse lên nắm quyền. Sri Lanka đã lâm vào nội chiến từ nhiều năm và tân nhân vật số một tại Colombo đã chấm dứt tình trạng chiến tranh bằng cách thảm sát hàng ngàn người Tamoul.
Tờ báo Mỹ nhắc lại là lúc ấy « Sri Lanka ngày càng bị cô lập do những lời tố cáo vi phạm nhân quyền’ nhắm vào vị tổng thống, và « đã phải dựa vào Trung Quốc để được hỗ trợ về mặt kinh tế, quân sự, cũng như hậu thuẫn về chính trị ở Liên Hiệp Quốc để ngăn chặn khả năng Sri lanka bị trừng phạt ».
Mahinda Rajapakse nắm chặt quyền lực trong tay, nhờ vào nhiều người thân trong gia đình đã nắm giữ « 80% ngân sách nhà nước ». Ngay vào năm 2007, phe nhóm nắm quyền đã xin Trung Quốc trợ giúp để xây dựng một thương cảng ở Hambantota, cứ địa của gia đình Rajapakse, nằm trên bờ biển phía nam Sri Lanka.
Và cho dù các « báo cáo nghiên cứu khả thi đều kết luận rằng đề án Hambantota không sinh lợi », năm 2010, Trung Quốc đã tháo khoán cho Sri Lanka khoản tín dụng 307 triệu đô la, với điều kiện là công trình phải được giao cho một công ty Trung Quốc là China Harbor thực hiện.
Cho vay thả giàn, bắt chọn nhà thầu và nhân công Trung Quốc, nâng cao lãi suất
Báo New York Times nhấn mạnh rằng đây là « một yêu cầu thông thường từ phía Trung Quốc cho các đề án của họ trên thế giới, để né tránh việc kêu gọi đấu thầu công khai ».
Bên cạnh đó, theo ghi nhận của New York Times : « Trong toàn khu vực, chính quyền Bắc Kinh cho vay hàng tỷ đô la và yêu cầu hoàn trả với giá cao để rồi thu dụng hàng ngàn nhân công Trung Quốc ».
Trong trường hợp của Sri Lanka, hai năm sau lần vay đầu tiên, ông Rajapakse lại được một khoản tín dụng mới, nhưng với điều kiện là tỷ lệ lãi suất khoản vay trước phải tăng lên 6,3%, một tỷ lệ rất cao.
Đến tháng Giêng 2015, tình hình Sri Lanka thay đổi bất ngờ. Tổng thống Rajapakse triệu tập bầu cử trước thời hạn, và trong những tuần lẽ trước ngày bầu cử, tập đoàn Trung Quốc China Harbor đã « chuyển từ một tài khoản tại ngân hàng Standard Chartered Bank, ít ra là 7,6 triệu đô la vào những trương mục tài trợ cho cuộc vận động tranh cử của ông Rajapakse».
10 ngày trước cuộc bỏ phiếu, những tờ ngân phiếu hàng mấy trăm ngàn đô la đã được phân phát cho những người sản xuất tee shirt, sari để phát cho các ủng hộ viên của tổng thống ứng cử viên. Một tu sĩ Phật Giáo ủng hộ ông Rajapakse chẳng hạn đã nhận được 38000 đô la.
Nhưng vô hiệu. Cử tri Sri Lanka đã loại bỏ ông Rajapakse, bị họ xem là độc tài và bầu lên một bộ trưởng của ông, ông Maithripala Sirisena.
Vừa nhậm chức, tân tổng thống Sri Lanka đã phải đối mặt với một núi nợ tích lũy của nhà nước.
Ngoài cảng Hambantota, Trung Quốc còn được giao phó một đề án khổng lồ là một thành phố ven hồ trị giá đến 1 tỷ đô la, trước bờ biển Colombo.
Bị siết nợ, Sri Lanka bị mất một thế kỷ chủ quyền cho Trung Quốc
Vào tháng 12 năm 2017, theo New York Times « Dưới áp lực nặng nề và sau nhiều tháng đàm phán, chính phủ đương nhiệm tại Sri Lanka đã phải nhượng cảng Hambantota cho Trung Quốc trong thời hạn 99 năm, cộng thêm với 6.000 ha đất xung quanh. »
Và nhờ đó, Bắc Kinh, vốn tuyên bố chỉ có « mục tiêu thương mại » ở Sri Lanka, đã bảo đảm được một thế kỷ chủ quyền trên một vùng đất bên bờ một trong những tuyến hàng hải bận rộn nhất trên thế giới, với một cơ sở có khả năng tiếp nhận lực lượng hải quân, tàu ngầm và các cơ quan tình báo của Trung Quốc.
Đối với Sri Lanka, tình hình không sáng sủa chút nào vì đang nhìn thấy món nợ của mình tăng vọt. Vào năm 2015, quốc gia nhỏ bé 22 triệu dân này phải hoàn trả tới 4,68 tỷ đô la cho các chủ nợ. Năm nay, số nợ tăng lên thành 12,3 tỷ đô la, trong đó có khoảng 5 tỷ đô la nợ riêng Trung Quốc.
Và vòng xoáy nợ tăng vọt tiếp tục. Theo New York Times : « Vào tháng Năm, Sri Lanka đã phải vay 1 tỷ đô la từ Ngân Hàng Phát Triển Trung Quốc để trả các khoản nợ đáo hạn ».
Bài học rút ra được từ Sri Lanka, theo tờ báo Mỹ rất cay đắng : Đó là một khi đã là con nợ của Trung Quốc, lãnh thổ và chủ quyền rất khó được bảo toàn.
http://vi.rfi.fr/chau-a/20180703-bao-my-vach-tran-cach-trung-quoc-gai-bay-thau-tom-sri-lanka-ok
Bản tuyên bố « cải chính » của Đại Sứ Quán Trung Quốc ở Sri Lanka như đã xác nhận điều đó khi nhấn mạnh rằng Bắc Kinh luôn theo đuổi chính sách thân thiện đối với Sri Lanka, « hỗ trợ vững chắc nền độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ » của nước bạn, và phản đối sự can thiệp của bất kỳ nước nào vào các vấn đề nội bộ của Sri Lanka, ám chỉ đến Ấn Độ.
Và bản tuyên bố đã nhắc nhở Sri Lanka là phải tích cực thực thi các « đồng thuận quan trọng » đạt được giữa lãnh đạo hai nước…, tiếp tục hợp tác trong khuôn khổ chương trình Một Vành Đai, Một Con Đường của Trung Quốc, và tuân thủ các « quy tắc vàng » về « tham vấn rộng rãi, cùng nhau đóng góp và chia sẻ lợi ích ».
Thủ đoạn cho vay thả giàn để đưa con nợ vào bẫy
Bài điều tra của tờ New York Times, được tuần báo Pháp Courrier International tóm lược hôm 28/06, đã nêu bật các khoản tiền khổng lồ mà cựu tổng thống Sri Lanka Mahinda Rajapakse (2005-2015) thân Bắc Kinh đã vay mượn của Trung Quốc để xây dựng hạ tầng cơ sở, trong đó có cảng chiến lược Hambantota ở phía nam đảo quốc ở vùng Ấn Độ Dương này.
Để thưởng công cho con nợ dễ bảo, năm 2015, Trung Quốc đã không ngần ngại rót hàng triệu đô la cho cựu tổng thống Rajapakse để vận động tái tranh cử. Đây là một hành động vô ích, vì ông Rajapakse đã bị người dân loại bỏ bằng lá phiếu. Tuy nhiên, đất nước Sri Lanka đã bị ông đưa vào tình thế không thể trả nợ, và tân chính quyền nước này vào năm 2017 đã phải đồng ý cho Trung Quốc thuê cảng Hambantota trong 99 năm.
Phóng sự của New York Times đã tóm lược thủ đoạn của Bắc Kinh như sau :
« Mỗi lần tổng thống Sri Lanka, Mahinda Rajapakse, quay sang đồng minh Trung Quốc để vay vốn và xin hỗ trợ cho dự án xây cảng đầy tham vọng của ông, câu trả lời của Bắc Kinh đều là « đồng ý ».
Đồng ý, bất chấp việc nghiên cứu khả thi cho biết là cảng sẽ không hoạt động. Đồng ý, mặc dù những nước tài trợ thường xuyên khác như Ấn Độ đã từ chối. Đồng ý, cho dù nợ công của Sri Lanka đang phình to nhanh chóng dưới thời ông Rajapakse.
Qua nhiều năm xây dựng và đàm phán đi, đàm phán lại với Công Ty Kỹ Thuật Cảng Trung Quốc (China Harbor Engineering Company), một trong tập đoàn nhà nước lớn nhất của Bắc Kinh, Dự Án Phát Triển Cảng Hambantota của Sri Lanka nổi bật lên thành ví dụ điển hình của một sự thất bại, đúng như dự đoán. Với hàng chục ngàn chiếc tàu đi dọc theo một trong những tuyến hàng hải đông đúc nhất thế giới, vào năm 2012, cảng này chỉ thu hút được 34 chiếc tàu mà thôi.
Và thế rồi cảng Hambatota lọt vào tay Trung Quốc.
Tập Cận Bình dùng nợ làm vũ khí thúc đẩy Con Đường Tơ Lụa
Theo tờ New York Times, các hành vi của Bắc Kinh tại Sri Lanka là « một trong những ví dụ đập mắt nhất của phương pháp cấp tín dụng và tài trợ của Trung Quốc để gia tăng ảnh hưởng trên thế giới ».
Đó cũng là một trường hợp điển hình về cách thức mà chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sử dụng nợ như là vũ khí để thực hiện đề án Con Đường Tơ Lụa Mới của ông, và là bằng chứng rõ rệt cho thấy là « các chương trình đầu tư của Trung Quốc là những cạm bẫy thực thụ đối những quốc gia nhỏ yếu, nuôi dưỡng tham nhũng và những hành vi chuyên chế tại những nền dân chủ đang gặp khó khăn ».
Theo Courrier International, trong nhiều tháng trời, nhật báo New York Times đã điều tra về sự hiện diện của Trung Quốc tại Sri Lanka. Nhờ các cuộc phỏng vấn, cũng như những tài liệu mật mà tờ báo thu thập được, người ta đã hiểu rõ hơn về cách thức mà Bắc Kinh và những tập đoàn Trung Quốc dùng đến để thâu tóm đảo nhỏ ở vùng Ấn Độ Dương này.
Tất cả bắt đầu vào năm 2005, khi ông Rajapakse lên nắm quyền. Sri Lanka đã lâm vào nội chiến từ nhiều năm và tân nhân vật số một tại Colombo đã chấm dứt tình trạng chiến tranh bằng cách thảm sát hàng ngàn người Tamoul.
Tờ báo Mỹ nhắc lại là lúc ấy « Sri Lanka ngày càng bị cô lập do những lời tố cáo vi phạm nhân quyền’ nhắm vào vị tổng thống, và « đã phải dựa vào Trung Quốc để được hỗ trợ về mặt kinh tế, quân sự, cũng như hậu thuẫn về chính trị ở Liên Hiệp Quốc để ngăn chặn khả năng Sri lanka bị trừng phạt ».
Mahinda Rajapakse nắm chặt quyền lực trong tay, nhờ vào nhiều người thân trong gia đình đã nắm giữ « 80% ngân sách nhà nước ». Ngay vào năm 2007, phe nhóm nắm quyền đã xin Trung Quốc trợ giúp để xây dựng một thương cảng ở Hambantota, cứ địa của gia đình Rajapakse, nằm trên bờ biển phía nam Sri Lanka.
Và cho dù các « báo cáo nghiên cứu khả thi đều kết luận rằng đề án Hambantota không sinh lợi », năm 2010, Trung Quốc đã tháo khoán cho Sri Lanka khoản tín dụng 307 triệu đô la, với điều kiện là công trình phải được giao cho một công ty Trung Quốc là China Harbor thực hiện.
Cho vay thả giàn, bắt chọn nhà thầu và nhân công Trung Quốc, nâng cao lãi suất
Báo New York Times nhấn mạnh rằng đây là « một yêu cầu thông thường từ phía Trung Quốc cho các đề án của họ trên thế giới, để né tránh việc kêu gọi đấu thầu công khai ».
Bên cạnh đó, theo ghi nhận của New York Times : « Trong toàn khu vực, chính quyền Bắc Kinh cho vay hàng tỷ đô la và yêu cầu hoàn trả với giá cao để rồi thu dụng hàng ngàn nhân công Trung Quốc ».
Trong trường hợp của Sri Lanka, hai năm sau lần vay đầu tiên, ông Rajapakse lại được một khoản tín dụng mới, nhưng với điều kiện là tỷ lệ lãi suất khoản vay trước phải tăng lên 6,3%, một tỷ lệ rất cao.
Đến tháng Giêng 2015, tình hình Sri Lanka thay đổi bất ngờ. Tổng thống Rajapakse triệu tập bầu cử trước thời hạn, và trong những tuần lẽ trước ngày bầu cử, tập đoàn Trung Quốc China Harbor đã « chuyển từ một tài khoản tại ngân hàng Standard Chartered Bank, ít ra là 7,6 triệu đô la vào những trương mục tài trợ cho cuộc vận động tranh cử của ông Rajapakse».
10 ngày trước cuộc bỏ phiếu, những tờ ngân phiếu hàng mấy trăm ngàn đô la đã được phân phát cho những người sản xuất tee shirt, sari để phát cho các ủng hộ viên của tổng thống ứng cử viên. Một tu sĩ Phật Giáo ủng hộ ông Rajapakse chẳng hạn đã nhận được 38000 đô la.
Nhưng vô hiệu. Cử tri Sri Lanka đã loại bỏ ông Rajapakse, bị họ xem là độc tài và bầu lên một bộ trưởng của ông, ông Maithripala Sirisena.
Vừa nhậm chức, tân tổng thống Sri Lanka đã phải đối mặt với một núi nợ tích lũy của nhà nước.
Ngoài cảng Hambantota, Trung Quốc còn được giao phó một đề án khổng lồ là một thành phố ven hồ trị giá đến 1 tỷ đô la, trước bờ biển Colombo.
Bị siết nợ, Sri Lanka bị mất một thế kỷ chủ quyền cho Trung Quốc
Vào tháng 12 năm 2017, theo New York Times « Dưới áp lực nặng nề và sau nhiều tháng đàm phán, chính phủ đương nhiệm tại Sri Lanka đã phải nhượng cảng Hambantota cho Trung Quốc trong thời hạn 99 năm, cộng thêm với 6.000 ha đất xung quanh. »
Và nhờ đó, Bắc Kinh, vốn tuyên bố chỉ có « mục tiêu thương mại » ở Sri Lanka, đã bảo đảm được một thế kỷ chủ quyền trên một vùng đất bên bờ một trong những tuyến hàng hải bận rộn nhất trên thế giới, với một cơ sở có khả năng tiếp nhận lực lượng hải quân, tàu ngầm và các cơ quan tình báo của Trung Quốc.
Đối với Sri Lanka, tình hình không sáng sủa chút nào vì đang nhìn thấy món nợ của mình tăng vọt. Vào năm 2015, quốc gia nhỏ bé 22 triệu dân này phải hoàn trả tới 4,68 tỷ đô la cho các chủ nợ. Năm nay, số nợ tăng lên thành 12,3 tỷ đô la, trong đó có khoảng 5 tỷ đô la nợ riêng Trung Quốc.
Và vòng xoáy nợ tăng vọt tiếp tục. Theo New York Times : « Vào tháng Năm, Sri Lanka đã phải vay 1 tỷ đô la từ Ngân Hàng Phát Triển Trung Quốc để trả các khoản nợ đáo hạn ».
Bài học rút ra được từ Sri Lanka, theo tờ báo Mỹ rất cay đắng : Đó là một khi đã là con nợ của Trung Quốc, lãnh thổ và chủ quyền rất khó được bảo toàn.
http://vi.rfi.fr/chau-a/20180703-bao-my-vach-tran-cach-trung-quoc-gai-bay-thau-tom-sri-lanka-ok
Geen opmerkingen:
Een reactie posten