Vac-xin : Tác dụng phụ có thể xuất hiện nhiều năm sau khi tiêm ?
Đăng ngày:
Nhiều người lo ngại là có khi phải đến nhiều năm sau khi tiêm vac-xin thì các tác dụng phụ mới xuất hiện. Đó chính là một trong những nỗi sợ lớn khiến nhiều người nghi ngại tiêm chủng Covid-19, nhất là đối với vac-xin theo công nghệ ARNm hoàn toàn mới mà chúng ta vẫn chưa có đủ thời gian và hiểu biết sâu rộng để đánh giá hết hệ quả. Nỗi lo này có sơ sở hay không ? Le Figaro ngày 07/08/2021 nhìn lại lịch sử lâu đời của vac-xin.
Trên mạng xã hội, một số bác sĩ muốn trấn an công luận. Chẳng hạn, giáo sư Mathieu Molimard, trưởng khoa Dược học tại Bệnh viện Đại học Bordeaux, khẳng định trên Twitter : « Không có ví dụ nào cho thấy từng có một loại vac-xin gây ra các tác dụng phụ lâu dài mà không được biểu hiện trong vòng 2 tháng sau khi tiêm phòng ». Còn tại Mỹ, Paul Offit, giám đốc Trung tâm Giáo dục Tiêm chủng tại bệnh viện Philadelphia, cũng khẳng định : « Trong lịch sử tiêm chủng, những tác dụng phụ không mong muốn luôn xuất hiện trong vòng hai tháng sau khi chích ngừa ».
Tác dụng phụ chỉ thoáng qua và không gây hại nhiều
Trước tiên, chúng ta hãy nhớ rằng, đối với đại đa số trường hợp, tác dụng phụ của vac-xin chỉ thoáng qua và không gây hại nhiều : sốt, mệt mỏi, khó chịu tại chỗ tiêm hoặc đau nhức cơ. Nhưng đó là dấu hiệu cho thấy phản ứng miễn dịch đang thực sự diễn ra. Các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn chỉ là những trường hợp cá biệt : dị ứng phản vệ do kháng nguyên hoặc do các thành phần khác có trong vac-xin, chẳng hạn chất bảo quản. Tuy nhiên, những phản ứng đó rất hiếm (dưới 1 ca/500.000 lượt tiêm) và xảy ra rất nhanh sau mũi tiêm (sau vài phút đến một giờ đồng hồ).
Các ảnh hưởng khác cũng có thể có, nhưng còn hiếm gặp hơn nữa. Chẳng hạn đối với vac-xin Pandemrix ngừa cúm H1N1 hồi năm 2009, sau này người ta phát hiện ra chứng ngủ rũ (buồn ngủ không thể kiểm soát nổi nhiều lần trong ngày), đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên, có liên quan đến việc tiêm phòng. Ở châu Âu, trong số 19,4 triệu người được tiêm vac-xin Pandemrix, ước tính có 600 - 800 người bị ảnh hưởng (0,0036%).
Theo một nghiên cứu Pháp công bố vào năm 2013, đối với 3/4 số trường hợp, triệu chứng đầu tiên của bệnh xuất hiện trong vòng 3 tuần sau khi tiêm, còn các chẩn đoán được đưa ra trung bình 10 tháng sau khi tiêm. Nói cách khác, các triệu chứng sẽ xuất hiện ngay sau khi tiêm, còn việc chẩn đoán bệnh thường muộn hơn, nhất là đối với các chứng bệnh khó chẩn đoán như chứng ngủ rũ.
Tuy nhiên, có thể đặt cược rằng tác dụng phụ sau khi tiêm ngừa Covid-19 có thể được phát hiện rất nhanh, bởi số người được tiêm rất lớn chỉ trong một thời gian gian rất ngắn và các cơ quan y tế trên toàn thế giới đều cảnh giác cao độ. Chẳng hạn, nguy cơ huyết khối liên quan đến vac-xin AstraZeneca đã được xác định một tháng rưỡi sau khi loại vac-xin này được tung ra ngày 29/01/2021 và chính thức được công nhận vào đầu tháng 04, nhưng tỉ lệ bị huyết khối là cực kỳ thấp : chỉ 4-6 ca/trên 1 triệu người được tiêm).
Một ví dụ khác : Nhiều nghiên cứu cho rằng có mối liên hệ giữa việc tiêm phòng cúm và sự xuất hiện của những trường hợp rất hiếm mắc hội chứng Guillain-Barré trong hai tháng sau khi được chích ngừa. Hội chứng Guillain-Barré là sự tổn thương miễn dịch của các dây thần kinh ngoại vi, biểu hiện qua sự tê liệt nhanh chóng. Đa số các trường hợp có thể hồi phục, thế nhưng chỉ có hai nghiên cứu ở Bắc Mỹ xác định được nguy cơ kể trên. Kể từ đó, một số nghiên cứu đã được tiến hành, nhưng không tìm thấy mối liên hệ nào như vậy.
Rủi ro do tiêm chủng thấp hơn so với khi mắc bệnh
Và ngay cả khi mối liên hệ đó đã được xác nhận, thì chúng ta cũng nên nhớ rằng chính virus cúm cũng có thể gây ra hội chứng Guillain-Barré. Theo ước tính, nguy cơ xảy ra hội chứng này sau khi tiêm phòng cúm là 1,7/1 triệu người tiêm vac-xin, so với tỉ lệ 4-7ca/100.000 người nhiễm virus cúm. Điều đó có nghĩa là rủi ro liên quan đến việc tiêm chủng thấp hơn 20-40 lần so với khi chúng ta mắc bệnh.
Theo một ghi nhận khác, vac-xin ngừa bệnh sởi-quai bị-rubella bị nghi ngờ gây ra tác dụng phụ không điển hình : chứng rối loạn đông máu (giảm tiểu cầu) tạm thời, ở khoảng 1/30.000 người được tiêm phòng. Chứng rối loạn đông máu xảy ra thường nhẹ và chỉ thoáng qua (vết bầm tím nhẹ). Thời điểm bắt đầu có triệu chứng đầu tiên thường là dưới 2 tháng sau khi tiêm.
Liên quan đến vac-xin ngừa sốt vàng da, vac-xin này có thể gây viêm não sau khi tiêm 2-3 tuần, nhưng chỉ là cá biệt : 1 ca/8 triệu người được tiêm ngừa. Vac-xin uống phòng bại liệt (không còn được sử dụng ở hầu hết các nước phương Tây kể từ những năm 1990) có thể gây tê liệt nhưng rất hiếm gặp (1 trường hợp trong 2,4 triệu người được tiêm) và xuất hiện sau khi tiêm tối đa 1 tháng. Nhìn chung, các tác dụng phụ nghiêm trọng đã biết và đã được chứng minh của các loại vac-xin thường xảy ra trong 2 tháng sau khi tiêm chủng.
Đối với những loại vac-xin mà chúng ta đã có độ lùi nhiều thập kỷ để nhìn nhận, đánh giá, không có bệnh hiếm nào xuất hiện muộn được ghi nhận, kể cả có sự giám sát y tế chuyên sâu. Brigitte Autran, giáo sư danh dự tại đại học Sorbonne, Pháp, thành viên Ủy ban Khoa học về vac-xin ngừa Covid-19, nhấn mạnh : « Các tác dụng phụ của vac-xin xảy ra trong 2 tuần đầu tiên, trường hợp xảy ra trong tháng đầu chỉ là đặc biệt. Và không có bệnh nào phải đợi một thời gian dài sau khi tiêm mới xảy ra ».
Cũng cần nhắc lại là nghi ngờ chẳng hạn liên quan đến bệnh đa xơ cứng do vac-xin ngừa viêm gan B, chứng tự kỷ do vac-xin ngừa sởi-quai bị-rubella, viêm cơ đại thực bào do vac-xin có tá dược nhôm ... đều đã được các nghiên cứu khoa học trong nhiều năm trở lại đây chứng minh là sai. Giáo sư Stéphane Paul, nhà miễn dịch học tại Bệnh viện Đại học Saint-Etienne, Pháp và thành viên Ủy ban vac-xin Covid-19, nhấn mạnh : «Tất cả các nghi vấn đều đã được bác bỏ. Các dữ liệu cho thấy không có nguy cơ lâu dài đối với các loại vac-xin hiện nay. Đối với vac-xin theo công nghệ ARNm, chúng ta có ít độ lùi hơn, nhưng không có lý do gì để có thể nghĩ rằng sẽ có sự khác biệt ».
Có thể rút ra kết luận : Hoặc là các hiệu ứng phụ xảy ra muộn có tồn tại, nhưng rất hiếm, nên không thể phát hiện ra ; hoặc vac-xin không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng một thời gian dài sau khi tiêm .
Còn vac-xin ARNm thông tin, loại vac-xin chưa từng được sử dụng trên quy mô lớn như vậy trước đại dịch Covid-19? Trước hết, cần nói rõ là công nghệ này không phải chỉ mới xuất hiện vào năm 2020, mà đã được nghiên cứu từ những năm 1990. Các thử nghiệm lâm sàng về vac-xin ngừa các loại virus khác, như virus Zika, cúm, Chikungunya, đã được thực hiện trên hàng trăm, hàng ngàn người. Giáo sư Brigitte Autran khẳng định: « Không hề có báo cáo nào về tác dụng phụ của những loại vac-xin đó, nên chúng ta không cần phải lo lắng ».
Kinh nghiệm của những chiến dịch tiêm chủng đại trà
Các vac-xin bào chế theo công nghệ ARNm thông tin không có tá dược (chẳng hạn như nhôm, tá dược được sử dụng để tăng phản ứng miễn dịch trong các vac-xin khác) hoặc vector virus trong thành phần của vac-xin. ARNm thông tin trong vac-xin không thể tiếp xúc với mã gien của chúng ta và sẽ bị phá hủy sau vài giờ trong cơ thể người được tiêm. Do đó, không có cơ chế sinh học nào khiến chúng ta có thể nghĩ rằng các tác dụng phụ sẽ xuất hiện sau khi tiêm một thời gian dài.
Ngoài dữ liệu chắc chắn từ các thử nghiệm lâm sàng được thực hiện trên hàng chục nghìn người vào năm 2020, giờ đây chúng ta còn có kinh nghiệm từ các chiến dịch tiêm chủng ồ ạt khắp nơi trên thế giới. Kể từ tháng 12/2020, hơn 3 tỷ người đã được chích ngừa Covid-19, đa phần là với vac-xin ARNm thông tin. Sau hơn sáu tháng, với số người được tiêm chủng rất lớn và sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan y tế trên toàn thế giới, không có tác dụng phụ muộn nghiêm trọng nào được xác định. Một số sự cố xảy ra sau khi tiêm chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Thế nhưng, dẫu đến nay vẫn không có dấu hiệu nào đáng lo ngại thì trong y học, rủi ro mức 0 là không tồn tại.
Đầu tháng 08/2021, chuyên gia về bệnh phổi, Irène Frachon, người khởi nguồn các tiết lộ về vụ bê bối Mediator (vụ bê bối thuốc từng gây chấn động nước Pháp) đã lên tiếng khuyến khích người dân tiêm phòng. Tức giận vì vụ bê bối Mediator được dùng làm công cụ để gây ngờ vực về vac-xin ngừa Covid-19, bà khẳng định : « Mặc dù có một vài tác dụng phụ như hội chứng cúm, các biến chứng nghiêm trọng hơn chỉ là cá biệt và lợi ích của vac-xin lớn hơn vô cùng nhiều so với nguy cơ mà Covid-19 gây ra. Rõ ràng là như vậy ».
Vac-xin : Tác dụng phụ có thể xuất hiện nhiều năm sau khi tiêm ? (rfi.fr)
Nga : Tiêm chủng chậm do ngờ vực lan rộng trong dân
Đăng ngày:
Biến thể virus Delta đã chiếm đến 70% số ca nhiễm tại Nga trong thời gian gần đây. Nga chỉ sử dụng vac-xin nội địa, trong đó có Sputnik V được xuất khẩu sang nhiều nước. Tuy nhiên, kể cả ở thủ đô Matxcơva, một trong những vùng có tỉ lệ tiêm chủng cao nhất nước, cũng chỉ có 35% người dân được chủng ngừa Covid-19, những nơi khác chỉ là 23%. Theo phóng sự của báo Le Figaro trong số ra ngày 29/07/2021, “chiến dịch tiêm chủng tại Nga chậm lại là do sự ngờ vực rộng rãi”.
Ví dụ thành phố Vologda có 300.000 dân, nơi hai phóng viên của báo Le Figaro có mặt, có chưa đầy 20% người đã tiêm mũi đầu tiên. Để khống chế đà lây nhiễm của biến thể Delta, thành phố mở thêm hai điểm tiêm chủng lớn ở ngay trung tâm thành phố và Cung Thể thao, nhưng kết quả không như kỳ vọng là có thêm nhiều người đến ngay từ tháng Bẩy : chỉ có khoảng 50 người/ngày và mức kỉ lục là 130 người, theo một tình nguyện viên.
Một người đàn ông, được phóng viên của Le Figaro phỏng vấn, cho biết ông đi tiêm chủng vì ông là công nhân của tập đoàn dầu khí Gazprom. Chính phủ Nga bắt buộc 60% nhân viên trong các doanh nghiệp nhà nước hoặc cơ quan hành chính phải tiêm chủng. Tuy nhiên, nhiều người thân của ông từ chối vì sợ phản ứng phụ.
Đây chỉ là một trong những lý do giải thích hơn 60% người Nga vẫn từ chối đi tiêm chủng, theo kết quả một cuộc thăm dò. Nguyên nhân chính là tâm lý ngờ vực trong dân.
Thứ nhất là do họ không được cung cấp đầy đủ thông tin. Một cặp trẻ, Maxime và Macha, đến tiêm chủng sau khi đã suy nghĩ rất lâu và nhờ đọc được bài báo về vac-xin Sputnik V đăng trên tạp chí y khoa uy tín The Lancet. Nhưng rất ít người bỏ công tìm kiếm thông tin như họ.
Thứ hai là do tuyên truyền thái quá. Truyền hình nhà nước liên tục chỉ trích vac-xin nước ngoài, nói rằng những loại vac-xin đó giết người. Hậu quả là “gậy ông đập lưng ông”. Maxime cho biết : “Khái niệm chung về vac-xin đã bị mất uy tín. Tại sao lại phải tin rằng vac-xin của chúng tôi tuyệt vời và hiệu quả?”
Nhà khoa học chính trị nổi tiếng Ekaterina Schulmann cũng nhận định tương tự : “Ngoài việc vac-xin gây lo sợ vì nó còn mới, thì việc tuyên truyền của Nhà nước từ lâu đã gieo dần sự ngờ vực về mọi thứ, từ thể chế đến y học, khoa học… Chúng tôi sống trong một thế giới không có sự thực, đó là điều mà họ nói với chúng tôi. Điều buồn cười là chiến lược này, được sử dụng để chống đối lập chẳng hạn, giờ quay sang chống chính quyền trong lúc dịch bệnh này, thời điểm mà cần huy động mọi người bằng sự tin cậy, thiết thực, chứ không phải là những biện pháp độc đoán. Do đó mà có phần nào tâm lý thụ động, uể oải đối với virus corona”.
Người dân không biết tin vào đâu, vào ai và quay sang tìm những thông tin mà họ tự cho là “đáng tin” trên mạng xã hội, như Artiom, một người bán hàng 40 tuổi, khi hỏi ngược lại phóng viên của Le Figaro : “Virus nào ? Tại sao lại phải sợ một con virus không tồn tại ? Thậm chí các bác sĩ còn bảo là chưa nhận dạng được chúng!”. Ông còn cho rằng “một nhóm người đã tạo ra “virus” này, đó chỉ là trò chơi chính trị vượt tầm nước Nga”.
Thứ ba là thiếu minh bạch. Lực lượng nhân viên y tế cũng do dự tiêm chủng, dù họ không phản đối, nhưng lý do là có quá ít thông tin khả tín về vac-xin Sputnik V. Ví dụ, Sputnik V được bào chế và sản xuất quá nhanh, bỏ qua giai đoạn thử nghiệm trước trên động vật và hơn nữa cứ 6 tháng phải tiêm một lần. Một thành viên Liên đoàn Bác sĩ, một công đoàn độc lập gần với đối lập, nói là “chỉ muốn có thêm thông tin để mỗi người có thể tự đưa ra lựa chọn, chứ không phải bị ép buộc”.
Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều người tin vào vac-xin Nga và tình nguyện tiêm chủng vì “chẳng cần phải bàn cãi gì cả, đại dịch ở đó và chúng ta có vac-xin hiệu quả” hoặc “sợ bị bệnh hơn là vac-xin, sự lo sợ thái quá đó thật nực cười”. Phát biểu của hai cụ bà với phóng viên của Le Figaro cũng là ý kiến của nhiều người dân ở Vologda và một lần nữa cho thấy người dân bị chia rẽ vì vấn đề tiêm chủng, hiện tiến chậm, nhưng chắc tại Nga.
Pháp : Kìm hãm đợt dịch mới
Khác với Nga, Pháp đã có hơn 50% người dân được tiêm chủng đầy đủ. Tuy nhiên, chiến dịch tiêm chủng cũng bị chựng lại trong khi gần như không thể tránh được đợt dịch thứ 4. Do đó, chính phủ Pháp phải đưa ra một loạt biện pháp thúc đẩy người dân đi tiêm chủng để “kìm hãm đợt dịch Covid mới”, theo trang nhất của báo La Croix.
Một trong bốn kịch bản cho mùa khai giảng, được bộ trưởng Giáo Dục Pháp Jean-Pierre Blanquer nêu lên ngày 28/07 là “Nếu có một ca nhiễm Covid trong trường cấp 2 và cấp 3, chỉ có những học sinh đã tiêm chủng mới được đến lớp”, những học sinh không tiêm chủng sẽ phải theo học từ xa.
Nhật báo kinh tế Les Echos đánh giá “biện pháp dịch tễ mới khuyến khích mạnh mẽ việc tiêm chủng cho mùa khai giảng”. Còn theo Le Monde, hiện mới chỉ có 31% thiếu niên từ 12-17 tuổi được tiêm liều đầu tiên và phụ huynh vẫn chia rẽ về vấn đề tiêm chủng cho con em. Vì thế, “tiêm chủng cho thiếu niên trở thành thách thức của mùa khai giảng”.
Le Figaro cũng đề cập đến “Kế hoạch khai giảng của Blanquer bị chỉ trích”. Báo Libération vẫn giữ thói quen chơi chữ : “Khai giảng, tiêm chủng hoặc đứng góc” khi nói đến thông báo bất ngờ của bộ trưởng Giáo Dục nhằm thúc đẩy tốc độ tiêm chủng ở thiếu niên. Giới chuyên gia cho rằng sự phân biệt này sẽ tạo ra hai nhịp độ học tập khác nhau và “điều này có nguy cơ tăng thêm bất công”, theo bà Carla Dugault, đồng chủ tịch FCPE, Hội phụ huynh học sinh lớn nhất ở Pháp, được Libération trích trong bài “Thêm một năm học từ xa, có lẽ chúng ta sẽ không trụ được”.
Còn nhật báo Công Giáo La Croix cho rằng phát biểu của bộ trưởng Giáo Dục là “vụng về” nhưng tỏ ra thông cảm với nỗi lòng của ông Jean-Michel Blanquer sau hai năm học đầy biến động vì Covid-19. Dù không cần có “giấy chứng nhận y tế” (được áp dụng gần như đại trà tại ở các tụ điểm đông người và tạm hoãn đến ngày 30/09 đối với thiếu niên từ 12-17 tuổi) để đến trường, nhưng với biện pháp trên, chính phủ muốn thúc đẩy các bậc phụ huynh cho con đi tiêm chủng. Dù trên giấy tờ là không bắt buộc, nhưng với biện pháp trên, liệu họ còn không gian tự do nào không? Vì thế, trong bài xã luận, La Croix đặt câu hỏi : Tại sao lại không đưa ra tranh luận rõ ràng vấn đề này, trong khi tiêm chủng đã bắt buộc với nhiều bệnh truyền nhiễm khác?
Để vac-xin được chia sẻ công bằng trên thế giới
Trong khi “người ăn không hết, kẻ lần chẳng ra” về vac-xin ngừa Covid-19, đặc biệt là tại nhiều nước phương Tây, nơi có nhiều người do dự hoặc phản đối tiêm chủng, Jean-Marie Dru, trong mục “Ý kiến và Thảo luận” của nhật báo kinh tế Les Echos, cho rằng cần chia sẻ vac-xin công bằng trên thế giới, trong đó Pháp và người Pháp cũng đóng một vai trò quan trọng, và cần phải hành động nhanh theo ba điểm chính.
Thứ nhất là cần có ý thức tập tể. Không ai thực sự được an toàn khi cả thế giới chưa được tiêm chủng. Đây có lẽ là cách tốt nhất để ngừa những biến thể mới. Vì thế chia sẻ vac-xin không chỉ là tình đoàn kết mà còn là hành động thông minh duy nhất để có thể giúp tất cả các nước thoát khỏi đại dịch.
Thứ hai là phân phối những liều vac-xin không sử dụng. Cơ chế COVAX chia sẻ vac-xin mới chỉ giao được 100 triệu liều cho 135 nước, và chỉ có 0,8% người dân sống ở những nước nghèo được tiêm liều đầu tiên. Vào tháng 04, Pháp là nước đầu tiên tặng vac-xin cho COVAX, khoảng 60 triệu liều được mua với giá bán cho nước giầu sẽ được giao từ giờ đến cuối năm 2021. Tác giả bài viết cho rằng các nước giầu cần giữ lời hứa và nhóm G7 cần tiếp tục nỗ lực theo hướng này.
Điểm thứ ba, mang tính tiên quyết, là cần duy trì đóng góp tài chính cho chương trình COVAX. Mỗi công dân, mỗi doanh nghiệp, mỗi tổ chức có thể đóng góp và như vậy tham gia giải quyết cuộc khủng hoảng chưa từng có này.
Taliban trước cửa quyền lực ở Afghanistan
Thời sự quốc tế nổi bật trên nhật báo Le Monde là “Tại Afghanistan, đà tiến không thể tránh khỏi của phe Taliban” và “Taliban trước cửa quyền lực”. Thế nhưng, cùng với đà tiến của Taliban, số phận của phụ nữ Afghanistan cũng bị đe dọa.
Phe Taliban chưa thắng trận nhưng gặm nhấm từng tấc đất tại Afghanistan và đang tiến gần đến thủ đô Kabul. Từ lực lượng nổi dậy, Taliban trở thành một lực lượng vũ trang hùng hậu, không còn tuyển thiếu niên Pakistan từ các trường Hồi Giáo như cách đây hai thập niên. Theo giáo sư khoa học chính trị Gilles Dorronsoro, đại học Panthéon-Sorbonne (Paris), “Taliban giờ là những quân nhân chuyên nghiệp, được trang bị đầy đủ, vừa có khả năng đánh du kích, vừa tiến hành được những chiến dịch phức tạp hơn, mà việc họ tập trung các nhóm quân bên ngoài các thành phố cho thấy điều này”.
Khi thông báo rút quân khỏi Afghanistan, tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố “chỉ có người Afghanistan quyết định tương lai và cách họ muốn điều hành đất nước”. Nhưng bài xã luận của Le Monde lo ngại phụ nữ Afghanistan sẽ không tự định đoạt được số phận của họ. Trong vòng 20 năm, họ được đến trường (khoảng 40% trẻ em đến trường hiện nay là bé gái), học đại học, làm việc. Thế nhưng, những người theo chủ nghĩa chính thống làm mọi cách để ngăn chặn sự thay đổi này, kể cả sát hại nhiều phụ nữ là phóng viên, bác sĩ, cảnh sát, nghệ sĩ… Taliban trở lại cầm quyền sẽ kéo phụ nữ về thời Trung cổ.
Mỹ hồi sinh các mối quan hệ đồng minh ở Đông Nam Á
Chuyến công du của bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin được báo La Croix cho là nhằm mục đích “hồi sinh các mối quan hệ liên minh ở Đông Nam Á”.
Hoa Kỳ trở lại Đông Nam Á, khu vực có tuyến đường biển huyết mạch đối với lưu thông hàng hải toàn cầu và cũng là nơi cạnh tranh sức mạnh Mỹ-Trung. Đó là thông điệp từ chuyến công du ba nước Singapore, Việt Nam và Philippines của người đứng đầu Lầu Năm Góc. Washington muốn tái khẳng định cam kết trong nhiều cơ chế đa phương như với ASEAN, Đối thoại An ninh Bốn bên Bộ Tứ - QUAD, cũng như ở Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.
Dù có vị trí chiến lược, nhưng các nước Đông Nam Á cảm thấy bị rơi xuống hàng thứ yếu khi ngoại trưởng Blinken và bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ dành chuyến công du đầu tiên của nội các Biden đến khu vực Đông Á vào tháng Ba. Chuyến công du của ông Austin là nhằm tái khẳng định mối quan hệ đồng minh với khu vực. Tuy nhiên, theo La Croix, chuyến thăm Philippines được cho là như một bài trắc nghiệm do tổng thống Duterte luôn dọa chấm dứt hiệp định quốc phòng hỗ tương có từ năm 1951 giữa Washington và Manila.
Nga : Tiêm chủng chậm do ngờ vực lan rộng trong dân (rfi.fr)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten