Liên minh Trung Quốc – Pakistan tại Afghanistan làm Ấn Độ lo lắng
Đăng ngày:
Trung Quốc và Pakistan thông báo sẽ hợp tác chặt chẽ tại Afghanistan vào lúc quân đội Mỹ và các lực lượng quốc tế đang tiến hành triệt thoái, để lại một khoảng trống an ninh lớn cho phe nổi dậy Taliban đến khai thác. Theo South China Morning Post, các nhà hoạch định chính sách Ấn Độ lấy làm lo lắng vì thông báo trên.
Những mối quan hệ căng thẳng
Vào lúc quan hệ giữa New Dehli với Bắc Kinh và Islamabad đang căng thẳng, kế hoạch hợp tác 5 điểm được ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị thông báo, sau cuộc gặp với đồng nhiệm Pakistan Shah Mahmood Qureshi, đang làm dấy lên nhiều nỗi lo ở Ấn Độ. Nước này đang chuẩn bị đối phó với những bất ổn, chắc chắn sẽ dẫn đến nội chiến tại Afghanistan.
Ông C. Raja Mohan, giám đốc Viện Nghiên cứu Nam Á, trường đại học Quốc gia Singapore, cho rằng một sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa Trung Quốc và Pakistan rất có thể sẽ trở thành một « thách thức lớn cho Ấn Độ ». Theo ông, « dấu ấn khu vực hay toàn cầu của Trung Quốc ngày một lớn, và giờ chỉ là vấn đề thời gian trước khi dấu ấn này được thấy rõ ở Afghanistan. »
Ấn Độ hiện đang bị vướng vào một cuộc tranh chấp biên giới với Trung Quốc, và xem Pakistan như là một đối thủ truyền kiếp. Đối với New Dehli, mối quan hệ hợp tác song phương thông qua hành lang kinh tế Trung Quốc – Pakistan là một mối đe dọa cho thương mại và an ninh của Ấn Độ.
Những mối bận tâm này chắc chắn nằm trong chương trình nghị sự của cuộc gặp giữa ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken với thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và ngoại trưởng Ấn S. Jaishankar trong tuần vừa qua tại New Dehli.
Sự lo lắng này của Ấn Độ còn thể hiện rõ qua việc tướng Wali Mohammad Ahmadzai, tổng tư lệnh quân đội Afghanistan, thăm Ấn Độ hôm thứ Hai, 02/8/2021, để thảo luận với các quan chức quân sự và an ninh Ấn Độ về hợp tác quốc phòng. Trong khi đó, phe Taliban, khẳng định kiểm soát được 85% vùng lãnh thổ, đòi tổng thống Ashraf Ghani từ chức, điều mà chính phủ Kabul hiện nay tìm cách tránh bằng cách đàm phán với phe nổi dậy tại Doha, thủ đô Qatar.
Quân đội Afghanistan, vốn đã phải đối mặt với nhiều tổn thất trên chiến trường những tuần gần đây, hiện tập trung lực lượng vào những thành phố quan trọng nhất và những cơ sở hạ tầng thiết yếu nhất như các cửa khẩu biên giới. Hoa Kỳ cam kết sẽ tiếp tục hậu thuẫn bằng các cuộc không kích, ngay cả sau khi binh sĩ Mỹ được rút hết vào tháng 9/2021 này, đặt dấu chấm hết cho 20 năm hiện diện quân sự của Mỹ tại Afghanistan.
Theo giải thích của Li Li, trợ lý giám đốc Viện Quan Hệ Quốc Tế, đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, cuộc gặp của ngoại trưởng Vương Nghị với người đồng cấp Pakistan hồi đầu tháng 8/2021 làm nổi rõ những kỳ vọng của Trung Quốc tại Afghanistan.
Trong một thông cáo được công bố sau cuộc hội đàm, cùng với nhiều vấn đề khác, Trung Quốc mong muốn ngăn chặn cuộc nội chiến, bảo đảm là Afghanistan không trở thành nơi ẩn náu cho quân khủng bố và làm sao cho cuộc đối thoại giữa các phe phái tại Afghanistan tiếp tục.
Bà Li Li lưu ý, « Trung Quốc chỉ có thể đóng góp vào sự ổn định và phát triển của Afghanistan, nhưng không thể mang đến một giải pháp chính trị. Nếu cần thiết, Bắc Kinh có thể tham gia vào nhiệm vụ gìn giữ hòa bình dưới sự ủy nhiệm của Liên Hiệp Quốc ».
Những cuộc xung đột biên giới
Trong ván cờ này, những khoản đầu tư cơ sở hạ tầng sẽ đóng một vai trò lớn cho phát triển kinh tế của Afghanistan. Theo truyền thông Trung Quốc hồi đầu tháng 8/2021, Bắc Kinh, Islamabad và Kabul cùng nhắm đến việc mở rộng dự án Hành lang Kinh tế Trung Quốc – Pakistan (CPEC) sang Afghanistan. Chương trình CPEC này là một phần trong dự án Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc.
Đây chính là điểm khiến Ấn Độ lo ngại. Amar Sinha, cựu đại sứ Ấn Độ tại Afghanistan, cho rằng không bên nào có thể phản đối việc cải thiện tính kết nối của khu vực, tuy nhiên, CPEC sẽ đi qua một phần lãnh thổ của Ấn Độ, bị Pakistan chiếm đóng « bất hợp pháp ». Việc lôi kéo Kabul vào dự án chẳng khác gì với việc công nhận quyền hợp pháp của Pakistan đối với vùng lãnh thổ đó.
Mặt khác, New Dehli nghi ngờ Islamabad hậu thuẫn những phần tử Hồi Giáo cực đoan, vốn dĩ đang nhắm vào Ấn Độ và nhắm vào những nỗ lực thiết lập ảnh hưởng của Ấn Độ tại vùng Nam Á để chống Trung Quốc. Tuy nhiên, giới chuyên gia Trung Quốc cho rằng Bắc Kinh chưa vội can dự vào với tư cách là một nhà đầu tư lớn, vì trọng tâm của Trung Quốc hiện giờ là hỗ trợ nhân đạo, trước khi có được một thỏa thuận chính trị. « Chỉ khi nào hòa bình và sự ổn định được bảo đảm, thì khi ấy đầu tư Trung Quốc sẽ có một vai trò quan trọng hơn », bà Li Li giải thích.
Về phần mình, Islamabad nuôi dưỡng phe Taliban từ lâu, nay cũng muốn phe nổi dậy này tham gia vào cơ cấu điều hành đất nước. Theo giải thích của nhà chính trị học Pakistan, bà Ayesha Siddiqa, Pakistan nghĩ rằng có thể duy trì các kênh liên lạc với phe nổi dậy cho Trung Quốc, đổi lại, sự can dự của Bắc Kinh vào dự án CPEC mang lại một sự bảo đảm cho phát triển cơ sở hạ tầng chống lại những mối đe dọa an ninh.
Tuy nhiên, việc phòng chống các hành vi khủng bố là một nhiệm vụ không dễ dàng chút nào. Vụ nổ tung một chiếc xe buýt ở Dasu hồi đầu tháng 8/2021, làm nhiều công dân Trung Quốc thiệt mạng, là một ví dụ điển hình. Và Pakistan cũng phải triển khai quân đội dọc theo biên giới với Afghanistan để ngăn chặn bạo lực tràn sang nước này.
Bình ổn khu vực
Afghanistan nổi tiếng là « mồ chôn cho các đế chế », nhiều đại cường như Anh, Nga và Mỹ đều nếm mùi thất bại. Ấn Độ tự hỏi : Làm thế nào Trung Quốc có thể làm tốt hơn ? Vẫn theo nhà chính trị học Ayesha Siddiqa, mục tiêu của Trung Quốc bảo vệ các lợi ích của mình, « không ai có được bí quyết thần kỳ cho sự ổn định của Afghanistan, và Trung Quốc chỉ muốn rằng lãnh thổ và những người dân Hồi Giáo của họ không bị đe dọa ».
Chỉ có điều ý muốn này của Trung Quốc chưa hẳn đồng điệu với giới tướng lĩnh Pakistan. Giới quan sát e ngại rằng, chỉ vì những căng thẳng trong quan hệ với Ấn Độ và vì những lợi ích trong ngắn hạn, giới tướng lĩnh Pakistan tiếp tục duy trì sự hậu thuẫn, giúp phe Taliban kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ hơn, chống lại chính quyền và các đồng minh của Kabul, trong đó có New Dehli.
Theo South China Morning Post, trong suốt 20 năm gần đây, Ấn Độ đã dành ra hơn 3 tỷ đô la cho nhiều dự án phát triển ở Afghanistan, chủ yếu là cấp học bổng, xây bệnh viện, cầu đường, các trạm xăng và tòa nhà Nghị viện…
Liệu việc Trung Quốc ngày càng chú trọng nhiều vào tình hình kinh tế của Afghanistan có sẽ mang lại cho Pakistan một không gian để đóng một vai trò lớn hơn trong các vấn đề an ninh và chính trị ? Đây chính là một trong số những mối lo chính của Ấn Độ hiện nay, theo như quan sát của ông Rajiv Bhatia, một nhà cựu ngoại giao, thành viên nhóm tư vấn Gateway House, có trụ sở ở Mumbai. Bởi vì điều này ảnh hưởng đến khả năng thâm nhập của Ấn Độ vào vùng Trung Á và Á-Âu thông qua ngả Afghanistan.
Liên minh Trung Quốc – Pakistan tại Afghanistan làm Ấn Độ lo lắng (rfi.fr)
Afghanistan : Trung Quốc và Iran, những người bạn mới của Taliban
Đăng ngày:
Tổng thống Joe Biden ấn định ngày 31/08/2021 Mỹ hoàn tất việc rút quân khỏi Afghanistan, điều gây lo ngại cho các quốc gia lân cận với Afghanistian. Phe Taliban khẳng định đã kiểm soát 85 % lãnh thổ. Đó là yếu tố giúp phe này có thêm những « người bạn mới », đứng đầu là Trung Quốc và Iran, hai quốc gia có biên giới chung ở sườn đông và tây của Afghanistan.
Với Afghanistan, Bắc Kinh và Teheran thực sự muốn gì ? Chiến lược chìa bàn tay thân thiện đó có những giới hạn nào ?
Tân Cương, nỗi ám ảnh của Bắc Kinh
Trước hết trong trường hợp của Trung Quốc, câu hỏi quan trọng nhất đối với Bắc Kinh là Mỹ đi rồi, ai sẽ kiểm soát quyền lực tại Kaboul ? Trung Quốc như đã biết trước câu trả lời và bằng mọi giá muốn tránh để Afghanistan lâm vào một cuộc nội chiến, bởi trong trường hợp đó tham vọng kết nối Trung Quốc với 5 châu qua dự án Con Đường Tơ Lụa mới sẽ bị đe dọa.
Từ tháng 09/2019 Trung Quốc chủ trương « chìa bàn tay thân thiện » với Taliban khi mời một phái đoàn của phe này đến Bắc Kinh. Tháng 6/2021 ngoại trưởng Vương Nghị đề xuất Trung Quốc chủ trì một cuộc đối thoại giữa Taliban với đại diện của chính quyền Kabul.
Trong nỗ lực này theo chuyên gia về Trung Đông Phạm Hồng Đạt (Fan Hongda) đại học quốc tế Thượng Hải được AFP trích dẫn, Trung Quốc có một vũ khí quan trọng đó là sức mạnh của đồng tiền.
Không phải tình cờ mà Bắc Kinh đánh giá việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan là một hành động « vô trách nhiệm ». Trung Quốc không muốn « bất ổn kéo dài tại quốc gia Nam Á này tràn sang lãnh thổ » do có chung đường biên giới trên dưới 80 cây số ở độ cao gần 5.000 mét với Afghanistan mà cửa ngõ giữa hai quốc gia này dẫn thẳng vào vùng tự trị Tân Cương. Đây là nơi đa số dân cư theo đạo Hồi, và cả triệu người Hồi Giáo trong cộng đồng Duy Ngô Nhĩ đang bị đưa vào các trại « tập huấn ». Gần đây, ngoại trưởng Vương Nghị khẳng đỉnh với các đồng nhiệm Pakistan và Afghanistan « Taliban phải được tham gia các hoạt động chính trị một cách bình thường » với điều kiện « tránh để các tổ chức khủng bố hoạt động trở lại » và Taliban « tích cực tiêu diệt phong trao Hồi giáo cực đoan MITO ». MITO là một tổ chức ly khai của người Duy Ngô Nhĩ bị Liên Hiệp Quốc đưa vào danh sách các nhóm khủng bố. Bắc Kinh muốn bằng được bảo đảm rằng trong trường hợp phe Taliban trở lại cầm quyền, Afghanistan sẽ không là sào huyệt để MITO chuẩn bị những đợt tấn công đe dọa an ninh của Trung Quốc.
Dùng đòn kinh tế để đánh đổi lấy an ninh
Trung Quốc tận dụng lợi thế là nguồn đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Afghanistan để mặc cả với Taliban ?
Đúng vậy. Theo giới quan sát, phe Hồi giáo cực đoan Afghanistan dường như đã ít nhiều chấp nhận đề xuất của Bắc Kinh. Bên lề một cuộc họp tại Qatar đại diện của phe nổi dậy Afghanistan Suhail Shabeen trả lời báo South China Morning Post đã tuyên bố : « Taliban sẽ nghiêm cấm bất kỳ một ai, bất kỳ một tổ chức nào muốn sử dụng Afghanistan làm căn cứ để tấn công bất kỳ một quốc gia nào khác, kể cả Trung Quốc ». Một nhà quan sát Trung Quốc thuộc Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh được AFP trích dẫn không ngần ngại cho rằng « Trung Quốc chưa bao giờ xem Taliban là một tổ chức khủng bố » mà đó chỉ là một « tổ chức tôn giáo cực đoan ». Nhưng tất cả khúc mắc nằm ở yếu tố « tôn giáo » đó, như ghi nhận của Andrew Small, tác giả cuốn The China-Pakistan Axis (2015).
Thuần túy về kinh tế Trung Quốc chủ trương xích lại gần với lực lượng Hồi giáo cực đoan này tại Afghanistan vì muốn nhòm ngó vào các nguồn tài nguyên của nước láng giềng, từ các mỏ đồng đến khí đốt, kim loại hiếm... . Có điều, nhà phân tích Atta Noori tại Kabul lưu ý « kinh tế và an ninh là hai mặt của cùng một đồng tiền » : để mở mang các hoạt động của Trung Quốc tại Afghanistan, Bắc Kinh cần phải được bảo đảm là các chương trình đầu tư của Trung Quốc không bị tấn công. Giáo sư Thierry Keller khoa chính trị học, giảng dậy tại đại học tự do Bruxelles nhấn mạnh, qua trung gian Pakistan từ lâu nay Bắc Kinh đã thiết lập được một kênh đối thoại với Taliban nhờ đó bảo đảm an toàn cho nhiều công trình của Trung Quốc trên lãnh thổ Afghanistan như là dự án khai thác mỏ đồng ở Aynak, gần thủ đô Kabul.
Ngoài ra từ 2016 Trung Quốc đã lôi kéo được Afghanistan vào dự án Một Vành Đai Một Con Đường, cho dù là tới nay, đầu tư của Bắc Kinh vào quốc gia Nam Á này còn rất khiêm tốn (4,4 triệu đô la theo thống kê của bộ Thương Mại Trung Quốc). Dù vậy một số nguồn thạo tin được báo South China Morning Post trích dẫn cho biết là Bắc Kinh đã đề nghị với phía Taliban nhiều dự án đầu tư xây dựng các trục giao thông trên bộ, đầu tư trong ngành khai thác quặng mỏ …
Afghanistan : Trung Quốc ngồi trên núi lửa ?
Giáo sư Keller đại học Bruxelles giải thích thêm : ngoài các nguồn tài nguyên của Afghanistan, thực ra Trung Quốc muốn « kết nối » Kabul vào hành lang kinh tế của trục Trung Quốc – Pakistan (CECP), qua đó dễ theo dõi Afghanistan bảo đảm rằng nước láng giềng sát cạnh này không làm gì phương hại đến những lợi ích kinh tế hay an ninh của Trung Quốc. Hơn nữa Afghanistan là một chặng quyết định của dự án CECP cho phép Trung Quốc vươn ra đến tận Ấn Độ Dương.
Dù vậy như một nhà quan sát Pakistan, Ayesha Siddiqa được South China Morning Post trích dẫn nêu một giới hạn lớn trong chiến thuật của Trung Quốc với Taliban : tình hình chính trị tại Kabul còn chưa rõ ràng, chưa biết được quyền lực thực sự được đặt trong tay phe nào, do vậy Bắc Kinh chưa dám mạnh tay « chi ra bạc tỷ » đầu tư vào Afghanistan. Trong kịch bản đó « không có tương lai nào cho dự án Con Đường Tơ Lụa mới hay CECP ». Theo chuyên gia này, nếu như tình hình tại Afghanistan « vượt ngoài tầm kiểm soát » chắc chắn Trung Quốc sẽ không bao giờ đóng một vai trò quan trọng như Mỹ từng làm, và cũng đừng quên rằng Afghanistan có một sức kháng cự lại các đế quốc một cách lạ thường. Chẳng vậy mà quốc gia này được mệnh danh là « hố chôn các đế quốc xâm lược Afghanistan ».
Mặc dù đàm phán với Taliban nhưng bằng chứng rõ rệt nhất thể hiện hoài nghi của Bắc Kinh với phe Hồi giáo cực đoan này là hôm đầu tháng, Trung Quốc đã điều máy bay đến Kabul đưa hơn 200 công dân Trung Quốc về nước.
Teheran cũng muốn thêm bạn bớt thù
Còn về phía Iran, quốc gia sát cạnh bên sườn tây của Afghanistan, Teheran lo ngại không kém Bắc Kinh. Với đầu óc thực tiễn, có dấu hiệu Iran muốn xích lại gần với phe Taliban.
Nếu như Trung Quốc có chưa đầy 90 cây số đường biên giới chung với Afghanistan thì ngược lại giữa Iran và Afghanistan là một lằn ranh giới trên 900 km. Một cuộc nội chiến tại Afghanistan sau ngày Mỹ rút quân có nguy cơ đẩy các làn sóng người tị nạn từ Afghanistan tràn vào lãnh thổ Iran. Đó là mối lo ngại thứ nhất của chính quyền Teheran hiện nay. Theo Cao Ủy Tị Nạn Liên Hiệp Quốc hiện tại đã có gần 3,5 triệu người Afghanistan nhập cư bất hợp pháp vào Iran.
Lo ngại thứ nhì là quân Taliban vốn theo hệ phái Sunni, sẽ quấy phá Iran là một quốc gia Hồi Giáo theo hệ phái Shia, do vậy công luận Iran không loại trừ khả năng, nếu quyền lực tại Kabul do quân Taliban kiểm soát thì ngoài nguy cơ Iran phải đón nhận người tị nạn Afghanistan, còn phải tính đến khả năng nổ ra một cuộc xung đột về mặt tôn giáo. Kayhan, một tờ báo có khuynh hướng cực kỳ bảo thủ tại Iran, một mặt khẳng định « Taliban không có hiềm khích gì với hệ phái Shia nhưng nếu phe này lên nắm quyền ở Afghanistan thì tương lai sẽ thêm bất định và rủi ro sẽ lớn hơn ở ngay sát cạnh đường biên giới của Iran » .
Giới phân tích nhắc lại « mối xung khắc giữa Teheran với chính quyền Afghanistan trong giai đoạn mà quân Taliban điều hành quốc gia này » từ 1996 đén 2001. Thậm chí có lúc Iran đã tạm gác qua một bên mối thù nghịch với Mỹ để hợp tác với Washington chống lại quân Taliban vào thời điểm mà Hoa Kỳ săn lùng trùm khủng bố Al Qaeda là Oussama Ben Laden.
Thế nhưng rồi, gió đã xoay chiều. Cách nay hai tuần, Iran tổ chức một cuộc họp giữa các phe phái chính trị Afghanistan ngay tại thủ đô Teheran, và một phái đoàn Taliban đã tham dự sự kiện này. Chuyên gia Pháp về Iran, Clément Therme, cộng tác viên Viện Nghiên Cứu Châu Âu đại học Firenze –Ý xem đây là thái độ « thực tiễn » của Iran trên hồ sơ Afghanistan kể từ khi tổ chức tự nhận là Nhà Nước Hồi Giáo bắt rễ vào Afghanistan và không chỉ có Iran, mà cả Nga và nhiều nước Trung Á cùng cho là Daech còn nguy hiểm hơn cả Taliban. Đó là lý do khiến Teheran có khuynh hướng « thân thiện » hơn với phe Hồi giáo cực đoan Afghanistan. Nhưng còn quá sớm để cho rằng Iran chấp nhận kết nạp Taliban vào câu lạc bộ « những người bạn của Iran ».
Afghanistan : Trung Quốc và Iran, những người bạn mới của Taliban (rfi.fr)
Afghanistan: Cám dỗ và nỗi lo của Trung Quốc
Đăng ngày:
Ở đâu Mỹ để trống, ở đó Trung Quốc lấp vào. Công thức này cũng được áp dụng tại Afghanistan. Ông khổng lồ Trung Quốc thèm thuồng dòm ngó những quặng mỏ đất hiếm của quốc gia Trung Á, vào lúc Hoa Kỳ thông báo triệt thoái toàn bộ binh sĩ khỏi lãnh thổ Afghanistan.
Việc Hoa Kỳ thông báo triệt thoái toàn bộ binh sĩ tại Afghanistan đang làm dấy lên nhiều câu hỏi : Liệu đất nước Trung Á này có sẽ lại chìm đắm trong nội chiến như khi Liên Xô rút quân hay không ? Phe Taliban liệu có sẽ tái lập quyền lực của họ ở Kabul, hay một chính phủ đoàn kết dân tộc sẽ được thành lập cùng với các thành viên chính quyền hiện nay ?
Bắc Kinh bắt cá hai tay !
Nhưng với Trung Quốc, việc Hoa Kỳ quyết định thoái lui là một tin tốt lành. Có thể nói Trung Quốc là một số hiếm hoi các nước có thể phát triển thành công các mối quan hệ cả với chính quyền Kabul lẫn với phe Taliban. Ngay từ năm 2018, rồi năm 2019, Trung Quốc đã có nhiều cuộc trao đổi bí mật với các thành viên phong trào theo đạo Hồi toàn thống.
Bắc Kinh chăm chút duy trì một vai trò trong « bộ ba mở rộng », bên cạnh đồng minh Pakistan, cũng như với Mỹ và Nga, nhằm xúc tiến các cuộc đàm phán hòa bình giữa phe Taliban và chính phủ Kabul hiện nay. Tháng 9/2020, Bắc Kinh còn đề nghị với lãnh đạo phe Taliban « một chương trình phát triển để đổi lấy hòa bình » thông qua các dự án đầu tư trong các lĩnh vực năng lượng và cơ sở hạ tầng.
Thậm chí hồi tháng 5/2021, đảng Cộng Sản Trung Quốc còn đề xuất tổ chức các cuộc đàm phán hòa bình giữa Taliban và chính phủ Afghanistan. Và gần đây nhất, đầu tháng Sáu, ngoại trưởng Vương Nghị đã tổ chức một cuộc họp ba bên với các đồng nhiệm Pakistan và Afghanistan.
Theo nhận định của ông Bradley Bowman - cựu quân nhân quân đội Mỹ và giám đốc Trung tâm nghiên cứu về quyền lực chính trị và quân sự FDD - với Le Figaro, những cuộc đàm phán và cuộc gặp cấp cao với Kabul và các lãnh đạo phe Taliban cho phép Trung Quốc có thể đặt cơ sở ngoại giao và kinh tế với Afghanistan, khi một trong hai bên lên cầm quyền.
Afghanistan : « Mỏ vàng » đất hiếm và đầu tư
Trong nhãn quan của Bắc Kinh, Afghanistan còn là một « mỏ vàng » vô giá cả về kinh tế lẫn chiến lược. Đất đai của xứ Trung Á này giầu nguồn khoáng sản, đặc biệt là phía nam Afghanistan. Theo trang mạng Atalayar, vùng đất phẳng phía nam Afghanistan có nhiều quặng đất hiếm đến mức người ta có thể xem đấy như là nguồn dầu hỏa thế kỷ XXI.
Đây cũng là nguồn nguyên liệu chủ yếu cho việc sản xuất các linh kiện điện tử hiện diện trong tất cả các loại thiết bị được sử dụng nhiều trong công nghiệp vũ khí. Trung Quốc hiện đã chiếm giữ đến 90% các quặng mỏ trên thế giới về những nguyên tố này, nên việc duy trì vị thế thống trị còn mang lại cho ông khổng lồ châu Á một lợi thế chiến lược hiển nhiên.
Ngoài ra, với một vị thế địa lý rộng lớn, Afghanistan còn là một miền đất béo bở cho các nhà đầu tư Trung Quốc trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng. Đất nước này cũng là một phần trong dự án « Những con đường Tơ lụa mới ». Ít nhất có bốn trong sáu mạng lưới của dự án này, trong đó có hành lang kinh tế Trung Quốc - Pakistan, xuất phát hay băng qua Afghanistan, nối Trung Quốc với Nga, các nước vùng Trung Á, Nam Á, Tây Á và cho đến tận các vùng duyên hải Địa Trung Hải.
Thánh chiến và người Duy Ngô Nhĩ
Sức cám dỗ tại Afghanistan là to lớn, nhưng rủi ro đặt ra cho Trung Quốc không phải là nhỏ. Làm thế nào bình ổn đất nước, nhất là không để Afghanistan biến thành nơi tụ họp của các mạng lưới thánh chiến khu vực và quốc tế vào thời hậu chiến ? Quả thật, những mạng lưới này có nhiều nguy cơ lan rộng đến tận vùng Tân Cương, có đa số sắc tộc Hồi Giáo, nằm ở phía tây Trung Quốc và có thể làm tổn hại đến dự án « Những Con đường Tơ lụa mới ».
Bắc Kinh đặc biệt lo ngại Donald Trump rút Phong trào Hồi giáo Đông Turkistan (ETIM ) ra khỏi danh sách các tổ chức khủng bố quốc tế hồi tháng 11/2020, và việc Mỹ rút quân có thể tạo thuận lợi cho các nhóm thánh chiến tại tỉnh Badakhshan, và nhất là tại hành lang Wakhan, triển khai hoạt động trở lại tại vùng biên giới với Tân Cương Trung Quốc. Đây chính là khu vực Bắc Kinh bị cáo buộc giam hãm hàng triệu người Duy Ngô Nhĩ trong các trại tập trung, nhằm ngăn chặn những người được cho là « mang tư tưởng Hồi giáo cực đoan » thông qua các chương trình gọi là cải huấn.
Câu hỏi đặt ra : Trước những bất ổn an ninh khó lường, liệu rằng Bắc Kinh có thể đi xa hơn, thay chân Mỹ và NATO triển khai « các lực lượng gìn giữ hòa bình » tại Afghanistan nhằm bảo vệ những lợi ích kinh tế to lớn và tầm ảnh hưởng của mình tại quốc gia Trung Á này, nhưng cũng nhằm tránh cho xung đột tại Afghanistan có thể lan sang lãnh thổ mình ? Giới quan sát cho rằng, một kịch bản như vậy luôn đồng nghĩa với một thảm họa cho các siêu cường. Financial Times nhắc nhở : Từ cổ chí kim, Afghanistan luôn là « mồ chôn các đế chế » !
Geen opmerkingen:
Een reactie posten