Covid-19: Tổng hợp về các biến thể virus, hậu quả và vac-xin
Đăng ngày:
Dịch Covid-19 đang bùng trở lại tại nhiều nước trên thế giới. Châu Âu phải đối mặt với làn sóng thứ 3, lây lan mạnh hơn do nhiều biến thể khác nhau của virus corona, trong đó có biến thể Anh. AFP ngày 26/03/2021 tổng hợp một số điểm về những biến thể này cũng như tác dụng của vac-xin.
Có bao nhiêu biến thể ?
Nhóm đầu tiên được Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) gọi là “biến thể đáng quan ngại”. Nhóm này gồm ba biến thể được phát hiện ở Anh, Nam Phi và Nhật Bản (biến thể phát hiện ở Nhật Bản là do du khách đến từ Brazil mang vào, nên còn được gọi là “biến thể Brazil”) và lần lượt lây nhiễm tại 125, 75 và 41 nước. Ba biến thể này bị đánh giá là “đáng quan ngại” do khả năng lây nhiễm và độc tính cao khiến dịch thêm trầm trọng và khó kiểm soát.
Ở cấp độ thấp hơn một chút là nhóm “biến thể cần lưu ý” do các đặc điểm di truyền có vấn đề tiềm ẩn nên cần được giám sát. Nhóm này cũng có 3 biến thể, được phát hiện đầu tiên ở Scotland, Mỹ và Brazil.
Cuối cùng, có rất nhiều biến thể khác nhau vẫn lây lan trên khắp thế giới. Cộng đồng khoa học vẫn đang nghiên cứu và “cần nhiều tuần hoặc nhiều tháng” để đánh giá liệu những biến thể này thuộc dạng “đáng quan ngại” hay chỉ là những biến thể thông thường.
Tất cả những biến thể này đều được liệt kê theo “họ” hoặc “dòng họ” và được xếp theo cây phả hệ của virus SARS-CoV-2 ban đầu.
Hậu quả của những biến thể này ?
Theo trang web của bộ Y Tế Anh, “hơn 4.000 biến thể của SARS-CoV-2 đã được xác định trên khắp thế giới”. Tổ Chức Y Tế Thế Giới đánh giá “phần lớn không gây tác động về mặt y tế cộng đồng”, nhưng còn tùy thuộc vào những đột biến của biến thể đó.
Ví dụ trường hợp một đột biến, được đặt tên là N501Y, và được gọi thông thường là các biến thể Anh, Nam Phi và Brazil. Đột biến này được cho là khiến biến thể có tốc độ lây nhiễm nhanh hơn. Ngoài ra, các biến thể Nam Phi và Brazil có một đột biến khác, E484K, được cho là làm giảm khả năng miễn dịch do đã bị nhiễm trước đó hoặc nhờ vac-xin. Vì vậy, khả năng tái nhiễm khá cao.
Tất cả những biến thể đều có tên gọi rất kỹ thuật, như biến thể Anh được đặt tên là 501Y.V1 hoặc VOC2020/01 và thuộc “dòng họ” B.1.1.7. Đối với công chúng, rất khó nhớ được những tên gọi này và thường gọi đơn giản là “biến thể Anh”, “biến thể Brazil”, “biến thể Nam Phi” nhưng các nhà khoa học không đồng tình vì mang tính kỳ thị đối với những nước đó.
Dễ lây nhiễm hơn, nguy hiểm hơn ?
Ba biến thể thuộc loại “đáng ngại” dễ lây nhiễm hơn và nhanh hơn. Dựa trên nhiều nghiên cứu khác nhau, Tổ Chức Y Tế Thế Giới cho rằng biến thể Anh dễ lây nhiễm hơn từ 36% đến 75%. Các nhà khoa học vẫn nghiên cứu nhiều giả thuyết : Do lượng virus nhiều hơn ? Do biến thể dễ thâm nhập hơn vào tế bào và nhân lên nhanh hơn ?...
Theo một giả thuyết khác, được nhiều nhà khoa học thuộc đại học Mỹ Havard đưa ra, khả năng lây nhiễm do biến thể Anh gây ra có lẽ lâu hơn : thời gian lây bệnh của một người nhiễm virus biến thể Anh lâu hơn so với việc nhiễm virus corona thông thường. Vì thế cần phải kéo dài thời gian cách ly.
Hiện tại, có thể biến thể Anh nguy hiểm hơn. Biến thể này có khả năng gây tử vong hơn 64% so với virus corona thông thường, theo một nghiên cứu công bố ngày 10/03. Ví dụ, trên 1.000 ca nhiễm, biến thể Anh khiến 4,1 người tử vong, so với 2,5 đối với virus corona thông thường.
Trong khi đó, biến thể Nam Phi “tăng 20% nguy cơ tử vong tại bệnh viện”, theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới, dựa trên nhiều nghiên cứu ở Nam Phi.
Hiệu quả của vac-xin đối với những biến thể này ?
Kết quả nghiên cứu trong ống nghiệm cho rằng hiệu quả của vac-xin không bị giảm đáng kể đối với biến thể Anh. Nhưng những vac-xin hiện nay có lẽ không hiệu quả với các biến thể Nam Phi và Brazil, do đột biến E484K gây ra. Dù không hiệu quả đối với một số biến thể, thì không thể nói là vac-xin không có hiệu quả gì hết.
Các nhà sản xuất đang nghiên cứu nhiều phiên bản mới vac-xin của họ để thích ứng với các biến thể. Ngày 10/03, Moderna thông báo bắt đầu tiêm vac-xin thế hệ mới cho những bệnh nhân đầu tiên trong khuôn khổ thử nghiệm lâm sàng để đánh giá hiệu quả đối với biến thể Nam Phi.
Covid-19: Tổng hợp về các biến thể virus, hậu quả và vac-xin (rfi.fr)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten