Mại Dâm và Điếm Bút
Cập nhật: 11:38 GMT - thứ
tư, 23 tháng 10, 2013
Việt Nam thường cấm đoán và lên án các tệ nạn xã
hội
Ai cũng biết nghề mại dâm đã có từ hàng ngàn năm về
trước nhưng từ khi điện thoại di động ra đời, mại dâm phát triển thêm một nhánh
mới cao cấp hơn đó là 'gái gọi'.
Cách đây vài trăm năm báo chí ra đời khi công nghệ in roneo xuất hiện, và
người phóng viên là một nghề cao quý, thể hiện trình độ và kiến thức của họ qua
các bài viết trên trang giấy.Phải nhiều và nhanh nhất có thể để có 'view', có tiền quảng cáo.
Chính cái điều kiện khắc nghiệt đó đã đặt nghề nhà báo trước một thử thách quá lớn.
Thay vì nâng cao trình độ và kỹ năng của nghề nghiệp để đáp ứng yêu cầu trên, một số 'nhà báo' lại làm biến dạng nó đi, bằng cách đưa tin tốc ký, không suy nghĩ, sai chính tả, có khi lừa gạt, giật tít nóng, nhưng chẳng có một cái nội dung gì, miễn sao có tiền nhuận bút là được.
Điếm Bút - nghề nguy hiểm
"Có phải là thiên vị không khi có lúc chúng ta dùng từ nhà báo để hợp pháp hóa nghề Điếm Bút, nhưng không thể dùng từ 'Phục vụ Nhu cầu Bản năng' để hợp pháp hóa nghề Mại Dâm."
Nên nhớ rằng đây là hai nghề khác nhau, mặc dầu nó cùng xuất phát điểm như nhau.
Cũng như Mại Dâm, nghề Điếm Bút xuất phát từ nhu cầu của xã hội và không thể nào dẹp bỏ được, đặc biệt là trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển một cách chóng mặt như hiện nay.
Đơn giản, vì có cầu là phải có cung, đó là quy luật.
Tuy nhiên, nếu Mại Dâm chỉ có thể tác động tới một số đối tượng trong một thời điểm nhất định, thì mức độ ảnh hưởng của nghề Điếm Bút nguy hiểm hơn gấp ngàn lần.
Nó tàn phá mọi thành phần xã hội và có thể từ thế hệ này đến thế hệ khác.
Câu hỏi đặt ra là, tại sao chúng ta ngăn chặn Mại Dâm mà không ngăn chặn, thậm chí còn còn cổ súy cho nghề Điếm Bút nguy hại ấy.
Mại Dâm chỉ là kinh doanh 'vốn tự có' còn nghề Điếm Bút là kinh doanh cái họ không hề có nên là một hình thức lừa gạt.
Cá nhân mà nói, tôi không miệt thị hai nghề nghiệp đó.
Nhưng nếu Nhà nước đã cấm Mại Dâm thì nên cấm luôn cả Điếm Bút.
Còn nếu đã không cấm được thì nên công nhận cả hai nghề ấy như là những nghề hợp pháp.
Có phải là thiên vị không khi có lúc chúng ta dùng từ nhà báo để hợp pháp hóa nghề Điếm Bút, nhưng không thể dùng từ 'Phục vụ Nhu cầu Bản năng' để hợp pháp hóa nghề Mại Dâm.
Xin các vị đừng lấy lý do vi phạm thuần phong mỹ tục mà cấm đoán một nghề hợp pháp và đáp ứng nhu cầu xã hội như thế.
Thuần phong mỹ tục là một khái niệm chung chung, mơ hồ mà đến bây giờ tôi vẫn không hiểu nó có giá trị pháp lý như thế nào?
Tại Việt Nam đang có làn sóng 'bùng nổ thông tin' trên báo
mạng
Xã hội rồi sẽ phát triển, nhiều ngành nghề mới sẽ xuất hiện theo nhu cầu cuộc sống, có nghề được phép và có nghề không được phép.
Tôi viết bài này không cổ súy cho hai nghề trên, cũng không có ý ủng hộ.
Chỉ mong các nhà quản lý xã hội, lập pháp, hành pháp, tư pháp hãy đối xử công bằng giữa các nghề nghiệp với nhau, để cuộc sống thêm đa dạng hơn.
Bài viết thể hiện quan điểm và cách hành văn của tác giả, một bạn đọc BBC Tiếng Việt hiện ở Pisa, Italia.
Thêm về tin này
Chủ đề liên quan
Đài báo Việt Nam tự do làm hàng chợ?
Nguyễn Giang
bbcvietnamese.com
Cập nhật: 14:17 GMT - thứ
hai, 19 tháng 8, 2013
Truyền thông Việt Nam hiện nay là một môi trường
phát triển mạnh nhưng các nỗ lực kiểm soát vì lo ngại an ninh, cộng
với sự phản ứng của dư luận thiếu niềm tin vào báo chí đứng đắn đã
tạo ra một môi trường báo đài lệch chuẩn.
Truyền thông Việt Nam đang bùng nổ và có đầy cơ hội
làm ăn
Một thống kê sơ bộ cho thấy, số đầu báo, tạp chí, bản tin trên TV,
đài ở Việt Nam đạt con số không dưới 700 cho trên 90 triệu đầu dân nhưng
về lý thuyết, cả nước chỉ có một vị tổng biên tập là Trưởng ban
Tuyên Giáo của Trung ương Đảng Cộng sản.
Nhìn vào hàng loạt tựa đề tin tức giật gân trên báo mạng cả nước,
khó có thể tin rằng vị tổng biên tập đầy quyền uy trên có thời gian
và tâm trí quyết định về mọi bài báo, bản tin về các vụ 'chân dài',
án mạng rùng rợn, tệ nạn xã hội.
Trên thực tế, sự kiểm soát chỉ tập trung vào an ninh chính trị cho
hệ thống và toàn bộ phần còn lại là tùy vào cảm quan của các chủ
báo, vừa ăn lương quan chức, vừa đóng vai tổng biên tập.
Quan báo làm hàng chợ
Điều đặc dị của Việt Nam là chính quyền trên 60 tỉnh thành đều có
các đài truyền thanh, truyền hình riêng và quan chức nhà nước, sỹ quan
quân đội, công an đã dùng thời gian công, tiền bạc công để ‘làm
báo’.
Họ dùng lợi thế có sẵn về nguồn tin và nghiễm nhiên chiếm thị
phần từ vị trí đặc quyền của mình, tạo ra một thị trường méo mó
và hiển nhiên là đưa tin theo quan điểm quyền lợi nhỏ lẻ của ngành
mình.
Một số còn vào cả cuộc chơi mạng xã hội để phát tán quan điểm
riêng đôi khi mang tính ân oán giang hồ hoặc để đánh bóng tên tuổi.
Thị phần cho báo chí có nội dung lành mạnh bị thu hẹp vì có quá
nhiều tác nhân tham gia nên cuộc chạy đua cũng khiến các báo đua nhau
giật tít ‘khủng’, và bất kể từ vị trí nào cũng làm báo lá cải và
sản xuất 'hàng chợ'.
Ví dụ điểm qua trang giaoduc.net (7/8/2013) trong mục Văn hóa có thể
thấy các tựa bài như:
“Ngọc Trinh: Cú lột xác từ 'chân dài não ngắn' đến chủ cơ ngơi tiền tỷ”.
“"Hoa hậu 3 con" Thu Hoài khoe vai trần như thiếu nữ 18”.
Chuyên mục Xã hội của báo này có bốn bài dài về chủ đề ‘Đánh
ghen kinh dị tại Bình Dương’ với các tựa đề như "Vụ đánh ghen, lột quần
áo: Chồng giúp 'tình địch' làm đơn tố cáo vợ".
Không hiểu tính giáo dục của các bài đó nằm ở đâu?
Dù có 'định hướng' báo chí Việt Nam vẫn phải làm
hàng chợ để sống
Trang web báo Công an TP. HCM cũng không thiếu các tin giật gân câu
khách như trên, và còn đi sâu vào các chủ đề xã hội nhưng không hề
mang tính phê phán và cũng không có chút gì về hoạt động của ngành
công an.
Phóng sự điều tra: ‘Bấm Bướm đêm dập dìu’
của báo này viết về ‘đội ngũ gái vẫy khoác trên mình những bộ quần áo
ngắn cũn, thiếu trên hụt dưới’ thi nhau mời khách lúc trời chập tối tại
Sài Gòn, ghi rõ cả giá đi khách của các cô gái bán dâm.
Đó là về phía 'lề phải', còn báo mạng 'lề trái' cũng không phải
là không thiếu các vấn đề, từ chất lượng bài vở, tính cá nhân chủ
nghĩ̉a đến thói quen công kích dễ dãi như 'đánh hội đồng' với người
trái ý.
Cào bằng lịch sử
Một trong những tiêu chí của báo chí là giải thích bối cảnh câu
chuyện để người đọc nắm bắt được đầu đuôi của sự việc.
Nhưng tại Việt Nam, tin quốc tế cũng bị kiểm duyệt nên xảy ra tình
trạng chỉ đưa tin chung chung mà né tránh toàn bộ phần lịch sử.
Ví dụ, tin về ông Kim Jong-un chỉ dừng lại ở chuyện lá cải như ông
ta có mái tóc mới, vợ ông ta cũng dùng hàng hiệu mà không có câu nào
về tình trạng kinh tế suy sụp ở Bắc Triều Tiên hay các trại trừng
giới khủng khiếp.
Các chuyện về Nga, Cuba, Trung Quốc cũng bị cắt xén phần lãnh đạo
nước này bị phê phán ra sao.
"Nhà nước phải dám 'cắt rốn' cho báo chí buông bầu sữa 'bao cấp tư tưởng' để được lớn cùng xã hội dân sự"
Chẳng hạn hồi tháng 4/2013, tin về tài sản tiền tỷ nhà cựu Thủ
tướng Trung Quốc, ông Ôn Gia Bảo có thể tìm thấy trên trang web Bấm soha.vn, của một
công ty cổ phần tại Hà Nội trích lại trang Người đưa tin.
Nếu chỉ đọc báo Việt Nam, người ta có thể ngỡ rằng Nam và Bắc
Triều Tiên không khác nhau bao nhiêu, và cũng không rõ cuộc chiến Triều
Tiên 1953 do ai gây ra.
Báo chí Việt Nam cũng gần như đặt thời Liên Xô cũ và nước Nga ngày
nay 'ngang nhau', và mập mờ trong việc so sánh Trung Quốc thời Mao, thời
Đặng và hiện nay.
Hệ quả của việc cào bằng khác biệt này đang tạo ra một cách tư
duy né tránh các vấn đề nghiêm trọng của thế giới trong dư luận Việt
Nam, khiến quốc gia mất đi tính nghiêm túc.
Vì sao có tình trạng kiểm soát thông tin mọi cách có chọn lựa,
tùy đợt như hiện nay?
Như đã nói ở trên, sự bùng nổ thông tin và giao lưu quốc tế khiến
truyền thông Việt Nam không phải là một môi trường khép kín như Bắc
Hàn hay còn kém phát triển như Miến Điện.
Nhưng Việt Nam cũng không có phương tiện hoặc chưa có đủ nhân tài
vật lực như Trung Quốc để tạo ra cả một thế giới mạng song song với
thế giới và cấm toàn bộ các kênh bên ngoài như Facebook, YouTube.
Việt Nam vì thế chỉ có thể cấm từng lúc, từng giai đoạn, hoặc qua
các vụ bắt bloggers để cảnh báo giới viết bài và đăng tải ‘ngoài
luồng’, hoặc ra các quyết định nhắm vào từng đối tượng cụ thể như
Nghị định 72 gần đây nhất nói về mạng xã hội.
Nhưng báo chí không chỉ là chuyện hoạt động chính trị về nhân
quyền, dân chủ hay các luồng quan điểm trái chiều.
Quốc gia nào cũng cần có các kênh thông tin chính thức lành mạnh
và năng động như một phần của sinh hoạt văn hóa, xã hội và tư
tưởng.
Truyền thông Việt Nam cào bằng nhiều chủ đề lịch sử
và quốc tế
Hệ quả và giải pháp
Việt Nam phần nào đã chấp nhận truyền thông là một phần của kinh
tế thị trường - báo chí, truyền hình, truyền thanh là một loại hình
kinh doanh – với các nhà đầu tư tư nhân, trong và ngoài nước cùng tham
gia, mà mới nhất là đầu tư của Forbes.
Vì thế, có thể nói là phần hạ tầng cơ sở (infrastructure, hardware)
và công nghệ kỹ thuật, các loại hình (genres, platforms) cho truyền
thông Việt Nam đã có, khá hiện đại và còn tiếp tục pháp triển.
Nhưng phần thượng cần kiến trúc của báo chí chưa làm được việc
chuyển tải thông tin, tư tưởng, quan điểm các loại nhằm tạo ra các
cuộc thảo luận rộng rãi để công luận giám sát giới chức lập pháp
và hành pháp.
Một trong số các giải pháp chính mà chính quyền có thể làm được
là hạn chế́ con số báo chí hiện nay để giảm bới tính lá cải nói
chung và sự lan truyền của các tin tức gây choáng, gây sốc làm nhiễu
loạn dư luận nói riêng.
Về sự hỗn loạn của con số báo chí, đài phát thanh, phát hình ở
Việt Nam, cần phải nhắc rằng số cơ quan công quyền được cho phép ra
báo, phát hành tin tức ngoài lĩnh vực của họ lớn hơn nhiều so với
một xã hội tự do như Anh Quốc.
"Ngoài những điều cấm đã ghi rõ, báo chí được tự do hoạt động và tự chịu trách nhiệm khi bị kiện cáo dân sự"
Chưa nói đến các trang blog cá nhân, các trang mạng xã hội, chỉ
riêng con số các báo tỉnh, báo ngành ở Việt Nam, từ báo toà án tới
dầu khí, đã vượt xa Anh Quốc, nước chỉ có chừng 10 tờ báo lớn ra ở
London, Manchester và Glasgow.
Về truyền hình, cả Liên hiệp Vương Quốc Anh cũng chỉ có bốn đài
chính chuyên về tin tức quốc tế và quốc nội là BBC, Channel4 (công
lập), ITV và Sky News (tư nhân).
Tại Việt Nam, Nhà nước chỉ cần nắm các đài phát thanh, truyền
hình lớn, và để báo chí cho xã hội tự quản lý.
Nhưng Nhà nước phải dám 'cắt rốn' cho báo chí buông bầu sữa 'bao
cấp tư tưởng' để được lớn cùng xã hội dân sự.
Vì không được vào các lĩnh vực báo chí thực thụ, như phóng sự
điều tra, đánh động dư luận về các vấn đề cơ bản, nhiều trang báo
mạng Việt Nam bám vào phần rẻ tiền của thị trường lá cải.
Các đài báo chính thống hơn cũng liên tiếp khai thác mấy chủ đề
đã trở nên nhàm chán: hoa hậu, giải trí, thời trang.
Nỗ sợ mất thị trường quảng cáo là điều không chỉ có báo Việt Nam
mới gặp phải.
Cách đây 4-5 năm báo chí Phương Tây cũng lo ngại sự phát triển của
mạng Internet làm họ mất thị phần vì tiền bán báo và nhận quảng
cáo sụt giảm.
Nhưng sau khi chọn con đường trở lại tin tưởng vào bạn đọc, các báo
Mỹ chẳng hạn, đã dũng cảm buông 'bầu sữa quảng cáo' từng chiếm 80%
doanh thu của họ (theo The Economist 16/8), và áp dụng chế độ đọc trả
tiền cho nội dung có chất lượng.
Nay, nhiều báo Anh và Mỹ đã có thu nhập tăng đều từ phí bạn đọc
trả trực tiếp qua chế độ 'pay-wall', với riêng Bấm New York Times tính
đến tháng 8/2013 có thu nhập 150 triệu USD từ lệ phí bạn đọc qua bạn
đọc trên mạng, một thành công đáng kể.
Các báo khác ở Anh, Canada và một số nơi khác bắt đầu làm theo,
và tin thời sự của BBC News Online cũng thu hút quảng cáo trên mạng
ngoài nước Anh, đem lại nguồn thu cho tập đoàn này, cho thấy tin nghiêm
túc vẫn có vẫn có một thị trường bạn đọc.
Một bước tiến khỏi tình trạng bùng nhùng hiện nay là Việt Nam lập
chế độ kiểm duyệt công khai (như ở Đông Dương thời Pháp) để làm rõ
điều gì cấm, điều gì được phép trong in ấn, xuất bản.
Ông David Hunt từ Ủy ban Khiếu nại Báo chí Anh (PCC) trả
lời phóng viên
Sự kiểm duyệt như vậy ít ra còn văn minh hơn chế độ kiểm soát mờ
ảo tùy nhu cầu chính trị hoặc phe phái từng lúc của các quan chức,
và mạnh mẽ hơn cách ra văn bản sau rụt lại vì bị phản đối.
Tiến bộ hơn, Việt Nam có thể bỏ hoàn toàn cơ chế cơ quan chủ quản
và lập ra Cục Giám sát Truyền thông như OFCOM và Ủy ban Khiếu nại Báo
chí (Press Complaints Commission) ở Anh xem xét khiếu kiện khi báo chí
phạm luật hoặc đạo đức nghề nghiệp.
Ngoài những điều cấm đã ghi rõ, báo chí được tự do hoạt động và
tự chịu trách nhiệm khi bị kiện cáo dân sự.
Nhưng dù lập ra kiểu gì và gọi tên là gì, cơ quan này cần hoạt
động theo luật định và độc lập với các đảng phái, và chắc chắn
không thể thuộc về một bộ nào đó để tránh chuyện cơ quan hành pháp
vừa ra quy định, vừa tự xử lý các vụ việc của chính mình.
Như mọi lĩnh vực khác, Việt Nam là nước có tiềm năng lớn trong thị
trường truyền thông, thông tin và sự hỗn loạn hiện nay có thể xếp vào
thời kỳ quá độ nếu mọi bên quan tâm thực sự muốn vươn tới một cuộc
chơi mới, văn minh, giàu có và nhiều tri thức hơn.
Nội dung chính của bài viết đã được đăng trên trang Grupo RSB ở
Brazil tháng 4/2013 và trình bày tại một Bấm hội thảo hè về
Việt Nam tại Singapore 12/8 vừa qua. Tác giả là khách mời của nhiều
hội thảo quốc tế về truyền thông và đã tổ chức các khóa học của
BBC College of Journalism cho các nhà báo BBC cùng khách mời Đông Nam Á
ở Bangkok, Jakarta và London.
Phạm Chí Dũng
Có chia rẽ trong làng báo lề phải VN?
Cập nhật: 11:56 GMT - thứ
hai, 9 tháng 9, 2013
Ông Hoàng Văn Lễ vốn là tổng biên tập có thâm niên lâu
năm của Sổ tay Xây dựng đảng – tờ báo được xem là cửa khẩu chính ngạch của Ban
Tuyên giáo thành ủy TP.HCM.
Gương mặt có vẻ trầm muộn, dáng đi lặng cúi và không nổi bật trong giới học
hàm học vị, viên chức tuyên huấn này đã chỉ được nhiều người biết đến sau khi
một blogger của trang mạng Tâm sự Y giáo và vài nhà phê bình văn học như Phạm
Thị Hoài công bố một “nghiên cứu nhân bản” đột biến: TS Hoàng Văn Lễ, tác giả có
bài viết trên báo Sài Gòn Giải Phóng phản kích “âm mưu” thành lập đảng Dân chủ
Xã hội của ông Lê Hiếu Đằng, cũng chính là các tác giả “Amari TX tức Mai Hoàng
Kiên tức Trung Thành tức Tuyên Trần tức Tường Anh tức Trần Mai tức Hữu Đức tức
Trọng Linh tức Khánh Sơn ad libitum” trên các báo Đảng.Bằng vào phương pháp so sánh và đối chiếu trong nghiên cứu khoa học, sự phát hiện trên đã cho thấy nhóm trị số của các tác giả cùng gốc gác trên là đặc biệt tương hợp.
Với kết quả thú vị như thế, điều mà khoa học so sánh làm được trong trường hợp này không chỉ dẫn ra kết luận về sự giả danh Việt kiều của cán bộ tuyên giáo, mà còn lôi ra ánh sáng một sự thật lý thú hơn nhiều: nguồn nhân lực phản tuyên truyền của đảng đã gần như cạn kiệt.
Cân bằng truyền thông
“Phản tuyên truyền”, hay “tuyên truyền theo định hướng”, là thuật ngữ được đại trà phổ biến và triển khai trong toàn bộ hệ thống và công tác tư tưởng văn hóa từ khoảng hai chục năm trước. Ba chủ đề chính mà công tác phản tuyên truyền trọng tâm hóa là bảo vệ an ninh chính trị, an ninh tư tưởng văn hóa và an ninh tôn giáo.Từ sau năm 2000, Internet bắt đầu bùng nổ và khá nhanh chóng làm cho chính thể khó ngủ. Chỉ trong vòng một thập niên, mạng thông tin toàn cầu đã khiến những uẩn ức và bất mãn trong lòng dân biến thành mạng thông tin xã hội.
Từ vị thế hoàn toàn manh mún, thông tin xã hội lại dần được chắp vá thành mô hình truyền thông xã hội.
Bắt đầu từ những năm 2005-2006, một trong những nhóm bất đồng chính kiến có ảnh hưởng lớn nhất ở Việt Nam là Khối 8406 đã triệt để dùng Internet và truyền thông xã hội để loan tải tư tưởng và nội dung hành động của họ.
Và cũng từ thời điểm đó, công tác phản tuyên truyền trên báo đảng đã bắt buộc phải “thay đổi về lượng và chất”.
"Càng về sau này, “độ trễ” trong phản ứng của hoạt động phản tuyên truyền càng được thu ngắn. Nếu như trước đây, độ trễ ấy có thể đến cả tháng, thì về sau này đã chỉ còn vài tuần lễ."
Đa dạng và đa chiều thông tin luôn có thể gây “xâm hại” đến đa nguyên tư tưởng, kể cả tạo ra tư tưởng đảng phái và thái độ thay thế chính đảng cầm quyền.
Cũng từ năm 2000, một sự kiện không kém “diễn biến” là độ mở trong quan hệ Việt – Mỹ bắt đầu hình thành, được chứng thực bởi Hiệp định song phương thương mại giữa hai quốc gia vốn là cựu thù.
Mở lối chính trị lại tiếp sức cho thoáng đạt thông tin. Người dân và nhiều trí thức trong đảng đã dần biết đến những tin tức tổng hợp của các đài báo quốc tế về một số tình hình được xem là thực chất hơn nhiều so với thông tin một chiều trên báo đảng, liên quan đến “triều chính”, quan điểm đối ngoại, những phong trào và cá nhân bất đồng, đối kháng, kể cả hiện tình của văn nghệ nước nhà hoặc nhiều khuất tất về tài chính.
Cũng vào thời gian này, trong lực lượng phản tuyên truyền đã xuất hiện dấu hiệu “mỏng” dần, dù mức nhuận bút được cải thiện đáng kể.
Một số đánh giá không chính thức từ những người làm công ăn lương đã cho thấy các bài viết phản tuyên truyền không còn nhất quán về lập trường và theo phương châm triệt để dùng lý lẽ để phản bác các “luận điệu sai trái” như trước đây.
Thay vào đó là tính tư tưởng và lý luận trở nên trung dung và có vẻ ôn hòa hơn, các luận điểm nêu ra cũng xa rời thực tế đời sống hơn, hiệu ứng lan tỏa và tác động của bài viết thấp hơn.
Khi những cuộc biểu tình đầu tiên chống Trung Quốc can thiệp vào Biển Đông chớm nở ở Hà Nội, cũng là lần đầu tiên dư luận chú tâm đến đến một sắc thái mới: nội dung phản tuyên truyền trên báo đảng đã bắt đầu phải đề cập nhiều hơn hẳn những thông tin “không chính thống”, thay cho thái độ bỏ qua hoặc rất ít nhắc tới những thông tin này trong giai đoạn trước đây.
Vào lúc này, chủ đích phản tuyên truyền đã được xem như một trọng điểm nặng gánh đối với ngành tuyên giáo.
Cũng vào lúc này, “lề đảng” đã bắt buộc phải tích cực “nhân bản” đối tượng tuyên truyền viên và dư luận viên, trong đó đặc biệt quan tâm “bồi dưỡng” những cây viết phản tuyên truyền được xem là “cao cấp”.
Đặc biệt từ đầu năm 2013 đến nay, mối tương tác giữa truyền thông nhà nước với truyền thông xã hội càng có tính song ánh. Hàng loạt sự kiện đã xảy ra và đánh dấu quan hệ “môi răng” như thế: “Kiến nghị 72” của một nhóm nhân sĩ, trí thức; hai vụ tuyệt thực của các ông Cù Huy Hà Vũ và Điếu Cày Nguyễn Văn Hải; hoặc gần đây nhất là hiện tượng Lê Hiếu Đằng với tư tưởng “tính sổ” với Đảng.
Càng về sau này, “độ trễ” trong phản ứng của hoạt động phản tuyên truyền càng được thu ngắn. Nếu như trước đây, độ trễ ấy có thể đến cả tháng, thì về sau này đã chỉ còn vài tuần lễ.
Thậm chí, liên quan đến vụ việc giáo dân giáo xứ Mỹ Yên ở Nghệ An bị chính quyền và công an địa phương trấn áp vào đầu tháng 9/2013, đã có đến hơn mười bài phản tuyên truyền được tung lên trên mặt báo Nghệ An chỉ vài ngày sau đó – một hiện tượng rất gần với khái niệm “Cơn lên đồng tập thể” mà ông Lê Hiếu Đằng đã dùng để điềm chỉ giới báo chí quốc doanh “đánh hội đồng” mình.
Cùng với độ mở chính trị đối ngoại giữa Nhà nước Việt Nam trong thế bắt buộc phải tương tác với Mỹ và phương Tây, năm 2013 đang chứng kiến một hình ảnh chưa có tiền lệ: thế tạm thời cân bằng giữa truyền thông xã hội với báo chí nhà nước, không chỉ trên phương diện tuyên truyền mà còn cả về các tin tức kinh tế - xã hội – văn hóa.
Đây cũng là thời điểm mà yêu cầu phản tuyên truyền được “nâng cao thêm một mức”, làm mọi cách để có được những Amari TX từ việc “nhân bản” những dư luận viên cao cấp như TS. Hoàng Văn Lễ mà người ta đã có dịp xâu chuỗi và cười cợt.
Chuyển lề
Dù đã có nhiều cố gắng, nhưng điều đáng tiếc cho các báo đảng là họ ngày càng khó xử và mất sĩ diện trong việc lôi kéo các tờ báo quốc doanh khác tham gia vào mặt trận phản tuyên truyền.Trong những vụ việc “nhạy cảm” như Đoàn Văn Vươn, Phương Uyên hay các nhân vật “lệch lạc về quan điểm”, những tờ báo có tiếng tăm nhất ở Việt Nam như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Vietnamnet đã chỉ tham gia một cách miễn cưỡng trong khuôn khổ định hướng cầm tay chỉ việc của Ban Tuyên giáo trung ương.
Hiện có phân hóa sâu sắc giữa nhóm báo “kiên định” như Nhân
Dân, Quân Đội Nhân Dân...với số còn lại của hơn 700 tờ báo Việt
Nam
Mặt báo Đảng vẫn loang lổ những từ ngữ “chống đối, thù địch, vu cáo, vu khống, bịa đặt, xuyên tạc, đội lốt…” không thay đổi trên mặt báo Đảng sau hai mươi năm qua, được ưu ái dành cho những người và những tổ chức cần phải “quay đầu là bờ”.
Vẫn là ý thức hệ độc đoán được mặc định trong tư tưởng bài viết, lối hành văn khuôn cứng, giáo điều không chỉ về văn phạm và cấu trúc mà còn rơi vào cơn khủng hoảng hiếm muộn từ ngữ. Không khá hơn, ngoài mảng thông tin “công an hóa”, những thông tin “lề trái” được báo đảng trích dẫn cũng thường được triệt để vận dụng thủ pháp “tuyên truyền xám” như đã được chính những tờ báo này chỉ trích giới truyền thông phương Tây.
Một nhân viên an ninh có thâm niên, tất nhiên giấu tên, đã bình luận về chất lượng phản tuyên truyền trên báo đảng: “Họ vẫn viết như ngày nào… Cứ viết thế này thì sẽ chẳng có ai đọc nữa.”
Cũng có một dư luận viên ngán ngẩm: “Nói quay đầu là bờ, nhưng coi chừng đến bờ lại quay đầu.”
Phải chăng những lời trần tình ruột rà trên là thực trạng đau khổ của giới lãnh đạo tuyên giáo Việt Nam? Trong khung cảnh thê thảm về thực tồn xã hội cùng sự thăng hoa bất chấp của các nhóm lợi ích tài phiệt lẫn chính trị, một xu thế không thể tránh khỏi trong tương lai gần là những tay viết “lề phải” đang rơi vào tâm thế im lặng.
Sự im lặng này được giải thích xuất phát từ hai nguồn cơn chính: phản tuyên truyền như thế nào và để làm gì nếu như trong tâm khảm họ không còn trung trinh tính chính nghĩa? Và làm sao để bắt bẻ “lề trái” bằng những lý lẽ trái ngược với lòng dân?
Hoặc như lời một phụ nữ ở Văn Giang, Hưng Yên thốt lên với lực lượng công an trong ngày chống cưỡng chế thu hồi đất phi pháp vào năm 2012:
“Các cậu đuổi dân để bảo vệ ai? Bảo vệ những đứa đang chà đạp chính gia đình của các cậu à?”.
Độ mở đối ngoại cũng hiển nhiên mang tính bắt buộc đối với độ mở dân chủ nội trị. Rất không loại trừ trong vài ba năm tới, những cây viết “lề phải” sẽ dần chuyển sang “lề trái”, và cái sự thật cay đắng đó lại càng làm cho cơn sốt rét khan hiếm nguồn lực phản tuyên truyền của báo đảng và giới tuyên giáo “mensêvích” trở nên cấp tính hơn.
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của ông Phạm Chí Dũng, một cây bút tự do hiện sống tại TP HCM.
Làm báo 'an toàn' trong lòng dư luận
Nguyễn Giang
bbcvietnamese.com
Cập nhật: 16:19 GMT - thứ
tư, 19 tháng 6, 2013
Cuộc thảo luận trên trang Facebook do Đại sứ Anh,
tiến sỹ Antony Stokes chủ trì chiều 19/6/2013 theo giờ Hà Nội về chủ
đề ‘An toàn cho nhà báo’ đã khép lại nhưng nhiều câu hỏi vẫn cần
được trả lời.
Chọn diễn đàn nào?
Đại sứ Antony Stokes đã nhờ tôi trả lời câu hỏi của bạn Trần Nam Hiếu như sau:“Tôi không phải là một nhà báo, tôi chỉ tốt nghiệp ĐH theo ngành Kinh tế. Nhìn thấy Tổ quốc đang bị kìm hãm do sự ngu dốt của mấy người quản lý mà chán quá. Nhiều khi tôi rất muốn đóng góp những bài viết có ích để góp phần vào tiếng nói của các bạn trẻ. Nhưng cứ ngại bị mấy ông sờ gáy. Xin hỏi BBC tôi có thể gửi những bài viết của mình ở đâu?”
Tôi trả lời câu này rằng:
“BBC có mục Diễn Đàn để ghi nhận các ý kiến của các bạn về những đề tài dư luận cùng quan tâm như báo chí, quản trị kinh tế, thời sự, xã hội. Tuy nhiên, bạn cần phân biệt các bài viết mang tính ý kiến cá nhân và các phân tích của giới chuyên gia,"
"Không phải bài và ý kiến nào BBC Tiếng Việt cũng nhận để đăng. Về sự an toàn khi bày tỏ quan điểm thì BBC không muốn để bất cứ ai cảm thấy bị nguy hiểm vì bất cứ lý do gì vì đăng bài với chúng tôi nên sẽ đăng khi người viết hoàn toàn thoải mái.”
"Nếu sợ thì bạn đừng nên viết nhưng khi đã viết thì đừng sợ"
Thế giới mạng ngày nay cũng có những nhóm nhà hoạt động thuộc giới vận động cho một dạng quan điểm chính trị, tôn giáo hay môi sinh.
BBC không ngần ngại đăng một số quan điểm của họ dù thuận hay trái chiều so với truyền thông chính thống, nếu được viết ra một cách có trách nhiệm, kể cả ý kiến phê phán BBC, nhưng cũng không đăng liên tục các bài chỉ khen hoặc phê một chiều.
Theo Hiến chương Hoàng gia (Royal Charter), BBC có trách nhiệm mở ra các cuộc thảo luận về những vấn đề công chúng quan tâm nhưng BBC không chọn vị trí ủng hộ hay đối kháng với bất cứ chính quyền, đảng phái, phong trào nào.
Vì thế, để công bằng cho các nhà quản lý mà Trần Nam Hiếu thấy ‘chán quá’, BBC cũng vẫn phỏng vấn họ hoặc trích thuật ý kiến của họ vì BBC tuân theo nguyên tắc bất thiên vị.
Về sự lo ngại khi nêu lên ý kiến của mình, và sợ bị ‘sờ gáy’, tôi chỉ có thể nhắc lại quan điểm về an toàn cho nhà báo của BBC rằng ‘No story is worth your life’, tức là không có chuyện gì đáng để bạn phải ‘mất mạng’.
ĐS Antony Stokes có nhiều nỗ lực giới thiệu nền giáo
dục và báo chí Anh với Việt Nam
Như thế BBC không dám dấn thân và đi tới tận cùng vì sự thật?
Không hẳn như thế các bạn ạ.
BBC tin rằng đưa các câu chuyện bị che dấu ra ánh sáng công luận là thiên chức của mọi nhà báo nhưng không hề khuyến khích bất cứ ai trong công chúng, giới cầm bút hay chính nhân viên đặt mình vào vị trí nguy hiểm tới tính mạng chỉ vì mục tiêu đưa tin.
Đơn giản là về mặt đạo đức, BBC hay bất cứ cơ quan truyền thông nào cũng không có quyền đòi hỏi chuyện đó từ bất cứ ai.
Nhưng khi quyết định làm các phóng sự điều tra sâu rộng, như khi cử phóng viên Bấm Mark Daly cải trang làm tân binh vào Học viện Cảnh sát Anh để lôi ra ánh sáng nạn phân biệt chủng tộc trong lực lượng này hồi 2003, BBC luôn tham vấn các luật sư kỳ cựu để chuẩn bị an toàn cho phóng viên, kể cả an toàn về pháp lý nếu bị kiện.
Tránh hiểm nguy mà vẫn đưa được tin tức là điều tối ưu.
Còn về từng cá nhân, tôi nghĩ trong quan hệ xã hội, gia đình hay khi làm báo, một khi ta phải nêu ý kiến mà còn sợ và e ngại thì không nên nêu vì ý kiến khi ấy chưa chắc đã nói hết được điều muốn nói.
Tức là sợ thì đừng nên viết nhưng khi đã viết sau khi suy nghĩ chín chắn thì đừng sợ.
Trong lòng dư luận
Một phần trong cuộc thảo luận của Đại sứ quán Anh nói về chuyện làm sao bảo vệ nhà báo khỏi bị hành hung.Tôi chỉ xin nêu ví dụ ở Anh rằng các nhà báo được huấn luyện theo khóa 'Hostile Environment' (Môi trường nguy hiểm) để giữ an toàn khi vào các vùng chiến sự, thiên tai hoặc nơi có rối loạn.
Ở nơi công cộng, các nhà báo Anh và Phương Tây nói chung đều đội mũ và mặc áo jacket có chữ PRESS (báo chí) để cảnh sát biết rõ họ là ai.
Còn nếu chính cảnh sát cố ý nhằm vào người khoác áo PRESS để tấn công thì đấy là chuyện ngoài sức tưởng tượng của thế giới văn minh, và không một tòa báo nào có thể làm được gì hơn.
Nhưng va chạm, xô xát nơi xảy ra tuần hành, biểu tình thường không tránh khỏi nên ngoài ra các biện pháp phòng vệ, phóng viên BBC cũng tham gia các nghiệp đoàn báo chí Anh Quốc để có sự bảo vệ hơn nữa và khi cần thì các tổ chức này cũng lên tiếng.
Có lẽ đây cũng là điều một số ý kiến trong cuộc thảo luận nêu ra: khi công đoàn nghề báo không giúp gì, các nhà báo ở Việt Nam cần trợ giúp nhau trên các diễn đàn nghề nghiệp để tìm hiểu pháp luật và tạo ra lập luận vững chắc bảo vệ mình khi cần.
Về phía mình, tôi nghĩ nhà chức trách và tòa án ở Việt Nam cũng cần đạt đúng chỗ các vụ việc về báo chí.
Nếu bài báo đụng chạm đến một lãnh đạo thì hãy để cá nhân nhà lãnh đạo đó kiện báo hoặc phóng viên ra tòa, như ở Singapore, chẳng hạn về tội vu khống, bôi nhọ.
Và nếu chính trị gia có thể thắng, như ông Lý Quang Diệu đã thắng kiện năm 1998, trong vụ kiện dân sự, không phải mang tính chính trị ồn ào.
Tất nhiên, nhà báo có quyền bào chữa công khai để bảo vệ quan điểm và tòa án cũng được tiếng là hoạt động đúng nguyên tắc Nhà nước pháp quyền chứ không theo cách diễn giải tùy tiện của phe phái chính trị hay chịu tác động của các nhóm lợi ích.
Các nhà báo BBC biểu tình đòi thả tự do cho Urunboy
Usmono ở Tajikistan
Còn khi nhà báo gặp nạn trước bạo lực mang tính nhà nước thì BBC làm được gì?
Tôi nhớ hồi 2011, anh Urunboy Usmono, phóng viên cho ban Trung Á của BBC bị chính quyền Bấm Tajikistan bắt vì tội 'khủng số' sau các phóng sự anh làm về giới chức ở đó.
BBC đã tổ chức cuộc vận động trên khắp châu Âu đòi chính quyền nước đó thả nhà báo này, và bản thân tôi cũng tham gia biểu tình ở London tiếp sức cho cuộc vận động mà cuối cùng đã thành công.
Xin chia sẻ là trước đó, hồi 2007, tôi cũng tham gia biểu tình trước trụ sở cũ Bush House đòi thả một đồng nghiệp khác, anh Alan Johnston bị một nhóm vũ trang bắt cóc và giam cầm ở dải Gaza hơn 100 ngày.
Ngay tuần này, một cuộc vận động khác đang diễn ra để đánh động dư luận về chuyện 20 gia đình các phóng viên ban BBC tiếng Iran bị chính quyền ở Tehran truy bức, bắt bớ, thẩm vấn chỉ vì con em họ làm việc tại London.
BBC không phải là một thế lực chính trị nên chỉ có cách là 'kêu cứu' với công chúng khi phóng viên của mình gặp nạn.
Nhưng con số 245 triệu người trên toàn cầu đọc, nghe và xem BBC bằng tất cả các ngôn ngữ mỗi tuần cũng tạo cho BBC một chỗ dựa chắc chắn trong lòng dư luận quốc tế.
Xét cho cùng, dư luận là tấm 'áo giáp' ấm áp, mềm mại và an toàn tốt nhất cho chúng tôi khi làm công việc truyền thông của mình.
Bên ngoài là vậy, còn về nội tâm thì viết có trách nhiệm và dũng cảm chịu trách nhiệm cho cả sự đúng và sai mình nêu ra là cách tốt nhất để bạn an tâm với nghề báo hết sức thú vị này.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten