Lò-ông-Lú [LoL] Bộ Chính trị cách chức nguyên bí thư Thành ủy TP.HCM của ông Lê Thanh Hải... "heo" + ông Nguyễn Văn Đua... ‘được tha’ + Vụ "cướp đất" Thủ Thiêm
Bộ Chính trị cách chức nguyên bí thư Thành ủy TP.HCM của ông Lê Thanh Hải
2 giờ trướcBản quyền hình ảnhGetty Images
Image caption Ông Lê Thanh Hải, nguyên Bí thư Thành ủy TP HCM 2006-2016
Bộ Chính trị, do ông Nguyễn Phú Trọng đứng đầu, cách chức Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2010 - 2015 với ông Lê Thanh Hải, sau khi xem xét cả cống hiến cách mạng của ông.
Đây là kết luận cuộc họp ngày 20/3 do Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chủ trì, xem xét, thi hành kỷ luật Ban Thường vụ Thành uỷ Thành phố Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2010 - 2015.
Dựa theo báo cáo của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư của Đảng kết luận:
"Ban Thường vụ Thành uỷ Thành phố Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2010 - 2015 đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và Quy chế làm việc của Thành uỷ; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm kéo dài trong quá trình thực hiện Dự án đầu tư Khu đô thị mới Thủ Thiêm, ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng bộ và chính quyền Thành phố, gây bức xúc trong xã hội, đến mức phải xem xét, thi hành kỷ luật."
Ban Thường vụ Thành uỷ Thành phố Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2010 - 2015 bị Khiển trách
Ông Lê Thanh Hải bị cách chức bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2010 - 2015.
Chịu trách nhiệm chính
Bộ Chính trị kết luận ông Hải chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ và Thường trực Thành uỷ nhiệm kỳ 2010 - 2015 đối với việc lãnh đạo, chỉ đạo đầu tư Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
"Cá nhân đồng chí đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, Quy chế làm việc của Thành uỷ, trực tiếp kết luận về nhiều vấn đề thuộc thẩm quyền của Ban Thường vụ Thành uỷ."
"Với cương vị là Phó Bí thư Thành uỷ, Bí thư Ban cán sự đảng, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân Thành phố, đồng chí chịu trách nhiệm chính về các vi phạm của Uỷ ban nhân dân Thành phố; trực tiếp ký một số văn bản không đúng với chủ trương của Hội đồng nhân dân Thành phố và quy định của Luật Ngân sách năm 2002, Luật Xây dựng năm 2003."
Ngoài ra, ông Lê Hoàng Quân, nguyên Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố, bị Bộ Chính trị Cảnh cáo.
Hồi đầu tháng Ba, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương đề nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, thi hành kỷ luật Ban thường vụ Thành ủy TP HCM nhiệm kỳ 2010-2015; ông Lê Thanh Hải, ông Lê Hoàng Quân.
Thông báo ngày 5/3 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương là cập nhật mới nhất, sau một thông báo của cơ quan này hồi tháng Giêng.
Ủy ban này cũng đề nghị Ban Bí thư xem xét kỷ luật ông Lê Hoàng Quân, nguyên Chủ tịch UBND TPHCM.
Hồi tháng Giêng, thông cáo của Ủy ban Kiểm tra Trung ương nói một loạt lãnh đạo cao cấp của TPHCM giai đoạn 2010-2016 đã có vi phạm trong quá trình thực hiện dự án đầu tư Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Tuy vậy, hôm 5/3, cơ quan này nói vi phạm của hai ông, Nguyễn Văn Đua, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy và Vũ Hùng Việt, nguyên Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh đến mức phải kỷ luật bằng hình thức khiển trách, song đã hết thời hiệu xử lý kỷ luật theo quy định của Đảng.
Người còn lại, bà Nguyễn Thị Hồng, nguyên Phó Chủ tịch UBND Thành phố, bị ủy ban kỷ luật khiển trách.
Ông Lê Thanh Hải, từng là một trong những chính khách nổi tiếng và quyền lực nhất Việt Nam, đã nghỉ hưu sau Đại hội Đảng 12 năm 2016.
Thanh tra Chính phủ nói về Thủ Thiêm
Vào tháng Sáu 2019, Thanh tra Chính phủ đã chuyển kết luận thanh tra Thủ Thiêm đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý kỷ luật Đảng.
Image caption Khu đô thị mới Thủ Thiêm ở TPHCM được lên quy hoạch tổng thể từ 1993, nằm trong bán đảo Thủ Thiêm, đối diện với trung tâm quận 1 qua sông Sài Gòn, gồm các phường An Khánh, Thủ Thiêm, An Lợi Ðông, một phần phường Bình An, Bình Khánh thuộc địa bàn quận 2. Kết luận của Thanh tra Chính phủ nói về các nguyên nhân, trách nhiệm chủ yếu dẫn đến khuyết điểm, vi phạm ở dự án Thủ Thiêm.
Họ cho rằng Nguyên nhân khách quan là:
Những khó khăn, biến động khó lường về kinh tế, xã hội trong và ngoài nước; nhất là thị trường bất động sản có nhiều diễn biến xấu bất thường, thay đổi liên tục, có lúc có chiều hướng đi xuống, khó thu hút các nhà đầu tư;
Cơ chế thực hiện quản lý đầu tư KĐTM Thủ Thiêm cũng như cơ chế thanh toán bằng quỹ đất sạch cho các dự án BT không rõ ràng, có nhiều hạn chế, khó thực hiện.
Thanh tra Chính phủ nói Nguyên nhân chủ quan là:
Việc nhận thức, chấp hành các chủ trương của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của các bộ, ngành cũng như các quy định của pháp luật chưa đúng, chưa đầy đủ, có lúc chưa nghiêm trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của UBND Thành phố và các sở, ngành tham mưu; sự phối hợp giữa các sở, ngành của Thành phố còn chậm trễ, chưa xác định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ;
Một số nơi còn thể hiện sự thiếu trách nhiệm, buông lỏng trong quản lý đầu tư và xây dựng, nhiều vi phạm chưa được kiểm tra, xử lý kịp thời.
Hậu quả là đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm, gây lãng phí, nguy cơ gây thất thoát tiền của nhà nước với giá trị lớn; xét tổng thể đến thời điểm thanh tra, việc đầu tư KĐTM Thủ Thiêm là chưa có hiệu quả, mất cân đối về tài chính.
Ông Lê Thanh Hải chờ kỷ luật, ông Nguyễn Văn Đua ‘được tha’
5 tháng 3 2020
Bản quyền hình ảnhGetty Images
Image caption Ông Lê Thanh Hải, nguyên Bí thư Thành ủy TP HCM 2006-2016
Cơ quan kiểm tra của Đảng Cộng sản Việt Nam đề nghị Bộ Chính trị xem xét kỷ luật ông Lê Thanh Hải, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM.
Con trai ông Lê Thanh Hải bị khiển trách VN: Thông điệp năm mới 2020 - 'đột phá' thể chế
Thông báo ngày 5/3 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương là cập nhật mới nhất, sau một thông báo của cơ quan này hồi tháng Giêng.
Ủy ban này cũng đề nghị Ban Bí thư xem xét kỷ luật ông Lê Hoàng Quân, nguyên Chủ tịch UBND TPHCM.
Hồi tháng Giêng, thông cáo của Ủy ban Kiểm tra Trung ương nói một loạt lãnh đạo cao cấp của TPHCM giai đoạn 2010-2016 đã có vi phạm trong quá trình thực hiện dự án đầu tư Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Tuy vậy, hôm 5/3, cơ quan này nói vi phạm của hai ông, Nguyễn Văn Đua, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy và Vũ Hùng Việt, nguyên Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh đến mức phải kỷ luật bằng hình thức khiển trách, song đã hết thời hiệu xử lý kỷ luật theo quy định của Đảng.
Người còn lại, bà Nguyễn Thị Hồng, nguyên Phó Chủ tịch UBND Thành phố, bị ủy ban kỷ luật khiển trách.
Ông Lê Thanh Hải, từng là một trong những chính khách nổi tiếng và quyền lực nhất Việt Nam, đã nghỉ hưu sau Đại hội Đảng 12 năm 2016.
Từ sau khi được bầu lại tại Đại hội Đảng 12 năm 2016, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đẩy mạnh công cuộc kiểm tra, thi hành kỷ luật Đảng.
Trong hai năm 2017 và 2018, có 56 cán bộ diện Trung ương quản lý bị thi hành kỷ luật của Đảng, trong đó có 11 Ủy viên Trung ương, nguyên Ủy viên Trung ương, khai trừ 01 nguyên Ủy viên Bộ Chính trị Đinh La Thăng.
Thanh tra Chính phủ nói về Thủ Thiêm
Vào tháng Sáu 2019, Thanh tra Chính phủ đã chuyển kết luận thanh tra Thủ Thiêm đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý kỷ luật Đảng.
Image caption Khu đô thị mới Thủ Thiêm ở TPHCM được lên quy hoạch tổng thể từ 1993, nằm trong bán đảo Thủ Thiêm, đối diện với trung tâm quận 1 qua sông Sài Gòn, gồm các phường An Khánh, Thủ Thiêm, An Lợi Ðông, một phần phường Bình An, Bình Khánh thuộc địa bàn quận 2. Kết luận của Thanh tra Chính phủ nói về các nguyên nhân, trách nhiệm chủ yếu dẫn đến khuyết điểm, vi phạm ở dự án Thủ Thiêm.
Họ cho rằng Nguyên nhân khách quan là:
Những khó khăn, biến động khó lường về kinh tế, xã hội trong và ngoài nước; nhất là thị trường bất động sản có nhiều diễn biến xấu bất thường, thay đổi liên tục, có lúc có chiều hướng đi xuống, khó thu hút các nhà đầu tư;
Cơ chế thực hiện quản lý đầu tư KĐTM Thủ Thiêm cũng như cơ chế thanh toán bằng quỹ đất sạch cho các dự án BT không rõ ràng, có nhiều hạn chế, khó thực hiện.
Thanh tra Chính phủ nói Nguyên nhân chủ quan là:
Việc nhận thức, chấp hành các chủ trương của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của các bộ, ngành cũng như các quy định của pháp luật chưa đúng, chưa đầy đủ, có lúc chưa nghiêm trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của UBND Thành phố và các sở, ngành tham mưu; sự phối hợp giữa các sở, ngành của Thành phố còn chậm trễ, chưa xác định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ;
Một số nơi còn thể hiện sự thiếu trách nhiệm, buông lỏng trong quản lý đầu tư và xây dựng, nhiều vi phạm chưa được kiểm tra, xử lý kịp thời.
Hậu quả là đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm, gây lãng phí, nguy cơ gây thất thoát tiền của nhà nước với giá trị lớn; xét tổng thể đến thời điểm thanh tra, việc đầu tư KĐTM Thủ Thiêm là chưa có hiệu quả, mất cân đối về tài chính.
Dự án phát triển ở TPHCM bị một số ý kiến nói là chưa đem lại lợi ích cho người dân.
Chụp lại hình ảnh,
Khu đô thị mới Thủ Thiêm ở TPHCM được lên quy hoạch tổng thể từ 1993, nằm trong bán đảo Thủ Thiêm, đối diện với trung tâm quận 1 qua sông Sài Gòn, gồm các phường An Khánh, Thủ Thiêm, An Lợi Ðông, một phần phường Bình An, Bình Khánh thuộc địa bàn quận 2.
Chụp lại hình ảnh,
Diện tích khu đất quy hoạch là 770 ha, được xác định theo Quyết định số 367/TTg năm 1996 của Thủ tướng.
Chụp lại hình ảnh,
Về mặt pháp lý, có Quyết định 367 của Thủ tướng năm 1996 và văn bản số 190/CP-NN năm 2002 của một phó thủ tướng ký, đồng ý chủ trương thu hồi 930 ha đất xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm (bao gồm 770 ha để xây dựng Khu đô thị mới và 160 ha xây dựng khu tái định cư).
Chụp lại hình ảnh,
Đầu tháng 5 chính quyền TP.HCM thừa nhận "chưa tìm thấy" bản đồ quy hoạch tỷ lệ 1/5.000 khu đô thị mới Thủ Thiêm kèm theo Quyết định số 367/QĐ-TTg ngày 4/6/1996 của Thủ tướng.
Chụp lại hình ảnh,
Bản đồ quy hoạch này được xem là tài liệu quan trọng để giải quyết khiếu nại kéo dài của nhiều hộ dân bị thu hồi đất trên phạm vi đất đai thuộc quy hoạch.
Chụp lại hình ảnh,
Truyền thông Việt Nam cho hay tới nay 15.000 hộ dân đã được di dời khỏi bán đảo Thủ Thiêm, với chi phí 30.000 tỉ đồng để chi trả bồi thường, tái định cư.
Chụp lại hình ảnh,
Nhưng còn không ít hộ dân tiếp tục khiếu nại, và yêu cầu chính quyền cung cấp tấm bản đố 1996 để xác định ranh.
Chụp lại hình ảnh,
Vào giữa năm 2016, tại cuộc đối thoại giữa các hộ dân khiếu nại với Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong, các hộ dân cho rằng họ không nằm trong quy hoạch, nhưng chính quyền không cung cấp được bản đồ đi kèm Quyết định 367 để xác định ranh.
Chụp lại hình ảnh,
Từ chuyện bản đồ ‘thất lạc’, báo chí Việt Nam tháng 5 đăng nhiều bài phân tích về Thủ Thiêm, cho rằng còn nhiều vấn đề cần giải quyết.
Chụp lại hình ảnh,
Nguyên Phó bí thư Thành ủy kiêm Chủ tịch UBND TP.HCM (08/1997-17/05/2001) Võ Viết Thanh lên báo nói: “Lẽ ra những người dân ở Thủ Thiêm lâu đời phải là những người đầu tiên được hưởng lợi ích từ khu đô thị mới.”
https://www.bbc.com/vietnamese/media-44045402
Thủ Thiêm: Hòn ngọc bị đánh cắp?
Trần Quốc QuânGửi cho BBC từ Warsaw, Ba Lan
8 tháng 5 2018
Image caption Manhattan là nơi đặt tòa nhà trụ sở Liên Hiệp Quốc, là nơi có phố Wall
Năm 1626 thực dân Hà Lan mua lại đảo Manhattan từ tù trưởng thổ dân da đỏ bản địa với giá 60 gulden tương đương với giá hơn 1050 đô la hiện giờ.
Từ một hòn đảo hoang vu, sau hàng trăm năm phát triển, Manhattan ngày nay vừa cổ kính, vừa hiện đại mà không kém phần lãng mạn với những công trình kiến trúc kỳ vĩ được ví như trái tim của thành phố New York, trung tâm tài chính, thời trang, báo chí lớn nhất của nước Mỹ và thế giới. Manhattan là nơi đặt tòa nhà trụ sở Liên Hiệp Quốc, là nơi có phố Wall và sàn giao dịch chứng khoán New York, là nơi có những tòa nhà chọc trời và các trung tâm mua sắm sầm uất của nhiều thương hiệu thời trang nổi tiếng nhất toàn cầu.
Giá bất động sản Manhattan thuộc hàng đắt nhất thế giới. Cả đất, cùng nhà và hạ tầng của hòn đảo này năm 2013 được định giá khoảng 3 tỷ tỷ USD. Ban đêm Manhattan lung linh soi hình dưới bóng nước ba con sông Đông, Hudson và Harlem.
Pudong
Pudong tiếng Việt nghĩa là phần đất phía đông sông Hoàng Phố đối diện với khu Phố Tây cũ nằm ở bờ tây sông Hoàng Phố của thành phố Thượng Hải. Tương tự như Thủ Thiêm của Sài Gòn, trước đây Pudong chỉ là một hòn đảo hoang vu được sông Hoàng Phố bao bọc phần phía tây và biển Đông Trung Hoa bao bọc phần phía đông. Từ năm 1990, Pudong được đầu tư xây dựng để trở thành trung tâm tài chính, kinh tế và thương mại của Trung Quốc.
Bản quyền hình ảnhGetty ImagesImage caption Ban đêm Pudong lung linh soi hình dưới bóng nước sông Hoàng Phố Hiện nay với hàng trăm tòa nhà chọc trời, trong đó nổi bật là tháp truyền hình Minh Châu Phương Đông cao 468 mét và tòa tháp Shanghai World Financial Centre 101 tầng cao 492 mét, Pudong đã trở thành biểu tượng phát triển của Thượng Hải và sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Sự thật về tấm bản đồ Thủ Thiêm?
Từ trên cao nhìn xuống, bán đảo Thủ Thiêm trông giống viên ngọc nằm gọn ba bề trong miệng rồng đất Sài Gòn. Với vị trí đắc địa, chỉ cách trung tâm thành phố Hồ Chí Minh con sông rộng chừng 200 mét, bán đảo Thủ Thiêm trông giống "hòn ngọc trong đá" vô cùng quí giá chưa được mài giũa. Thủ Thiêm là quỹ đất cuối cùng giáp Quận 1. Bởi vậy, từ lâu các cấp chính quyền đã có ý định mở rộng trung tâm thành phố sang đây. Để cụ thể hóa ý định này, ngày 04/6/1996 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định QĐ367/TTg phê duyệt quy hoạch xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm, quy mô 930 ha, bao gồm Khu đô thị diện tích 770 ha (trong đó có 640 ha đất, 130 ha mặt nước) và Khu tái định cư 160 ha. Theo Quyết định này, Khu đô thị mới Thủ Thiêm sẽ được xây dựng thành trung tâm tài chính - thương mại hiện đại, trung tâm văn hóa cung cấp các dịch vụ nghỉ ngơi, giải trí cao cấp, bổ sung cho trung tâm thành phố vốn thiếu không gian phát triển. Quyết định QĐ367/TTG đã được Thủ tướng phê duyệt, về nguyên tắc nhất thiết phải có bản đồ chi tiết kèm theo. Nhưng lạ một điều là nhiều năm nay, không ai biết bộ bản đồ qui hoạch đó ở đâu, từ Văn phòng Ủy ban Nhân dân thành phố, đến Văn phòng Chính phủ, và các cơ quan lưu trữ…
Image caption Ồn ào về bản đồ quy hoạch Thủ Thiêm 'thất lạc' gây chú ý về dự án phát triển ở đây Ngày 5/5/2018, ông Võ Viết Thanh nguyên chủ tịch UBND thành phố đã bất ngờ công bố toàn bộ 13 bản đồ gắn với Quyết định QĐ367/TTg, nhưng không bản đồ nào có dấu giáp lai của Văn phòng Chính phủ. Theo quyết định QĐ367/TTg, Khu Đô thị mới Thủ Thiêm chỉ có một khu nhà ở cao cấp ở phía bắc bán đảo và khu tái định cư, còn dọc đại lộ Đông - Tây là các cao ốc 30-100 tầng. Với vị trí cận kề Quận 1, đất bán đảo Thủ Thiêm phải được ưu tiên phát triển thành trung tâm tài chính, thương mại và dịch vụ, còn nhà ở có thể chọn nơi xây dựng xa hơn. Nhưng thực tế đến nay, thành phố đã giao hàng trăm héc ta quĩ đất Thủ Thiêm cho nhiều công ty tư nhân đầu tư xây dựng nhà ở cao cấp và tái định cư, góp phần băm nát qui hoạch bán đảo.
Bản quyền hình ảnhXinhuaImage caption Cảnh TP Hồ Chí Minh Kế đó, vào ngày 22/3/2002 Văn phòng UBND thành phố đã vội vã ban hành 2 thông báo hoả tốc 77/TB-VP và 78/TB-VP giao cho Kiến trúc sư trưởng thành phố và Giám đốc sở Địa chính nhà đất có trách nhiệm giao đủ 770 ha đất khu trung tâm trái với tinh thần quyết định QĐ367/TTG tức là phải xoay đủ 130 ha đất để bù vào 130 ha mặt nước. Đất không thể tự đẻ ra đất. Muốn làm được điều này thì hoặc là phải cắt bớt phần đất 160 ha tái định cư của dân, hoặc là phải lấp 130 ha mặt nước hồ trên bán đảo và sông Sài Gòn. Chưa dừng lại ở đó, ngày 27-12-2005 UBND thành phố lại ban hành quyết định 6565/QĐ-UBND phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung Khu đô thị mới Thủ Thiêm tỷ lệ 1/5000 và quyết định 6566/QĐ-UBND phê duyệt quy hoạch chi tiết Khu đô thị mới Thủ Thiêm tỷ lệ 1/2000. Mục đích là tự tạo ra khu đô thị chỉnh trang rộng 80 héc ta không có trong qui hoạch ban đầu của QĐ367/TTG nhằm hợp thức hoá 80 ha đất tái định cư của dân, trước đó đã giao trái phép cho 27 công ty tư nhân. Để thực hiện được điều này, chính quyền thành phố đã thu hồi đất của dân, khiến cho không ít người mất đất phản ứng gay gắt.
Thủ Thiêm sau 22 năm qui hoạch
Các biện pháp "chữa cháy" này đã tiếp tay cho nhiều dự án ven sông Sài Gòn đắp kè, lấn chiếm lòng sông để mở rộng đất. Việc lấn sông lấy đất tạo nền này đã phá vỡ qui hoạch chỉnh trang công viên ven sông, làm thay đổi dòng chảy chủ lưu, khiến mặt cắt sông co hẹp, làm tăng khả năng sạt lở bờ sông thượng lưu và hạ lưu. Việc giao đất cho các công ty bất động sản tư nhân cũng có những biểu hiện tiêu cực. Khuôn khổ bài báo có hạn, chỉ đơn cử một ví dụ. Theo số liệu chính quyền thành phố công bố, công ty Đại Quang Minh đã chi 8.265 tỷ đồng làm 4 tuyến đường chính, 3.082 tỷ đồng xây dựng cầu Thủ Thiêm 2 dưới hình thức BT, và đã nộp vào ngân sách thành phố 3.325 tỷ đồng. Tổng chi là 14.672 tỷ. Đổi lại, công ty này được giao 106 ha để xây dựng Khu đô thị Sala. Như vậy với chi phí đó, diện tích đất đó, giá đất trung tâm bán đảo Thủ Thiêm mà Đại Quang Minh được chính quyền thành phố giao tương đương 14 triệu đồng/m2. Trong khi đất Thủ Thiêm như vị trí của Sala, hiện nay được thị trường định giá khoảng 100 triệu đồng/m2. Suốt hơn 20 năm qua, những người nặng lòng yêu quí Sài Gòn luôn kỳ vọng trong viễn cảnh tương lai bán đảo Thủ Thiêm sẽ là Manhattan, Pudong lung linh soi bóng bên sông Sài Gòn. Tuy nhiên, với tình hình những năm qua, có vẻ bán đảo Thủ Thiêm vẫn chỉ là hòn ngọc trong mơ. Bài viết nêu quan điểm riêng của tác giả, viết từ Ba Lan.
Image caption Tu viện dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm đang đứng trước nguy cơ bị đập bỏ
Đứng từ bến Bạch Đằng, quận 1, TP.HCM ngày nay nhìn sang bên kia sông Sài Gòn, vẫn còn có thể thấy tiền cảnh ngôi nhà thờ nhỏ xinh, có tháp chuông thấp và dãy nhà ngói cổ kính của Hội dòng Mến Thánh Giá gợi cảm giác yên bình. Nhưng kỳ thực, số phận của quần thể kiến trúc tôn giáo có tuổi đời một thế kỷ rưỡi này bị đe dọa từ khi đồ án xây dựng Thủ Thiêm được nhà chức trách phê duyệt.
Sẽ bị san bằng?
Những tuyến đường mới đã được ủi thông, những công trình mới được đổ móng trên khu vực bãi bồi Thủ Thiêm, vùng vệ tinh chiến lược của Sài Gòn, nơi mà lòng đất đầm lầy còn ôm trong mình nhiều di chỉ các xưởng đóng tàu thời nhà Nguyễn và phế tích cảng Bến Nghé, kiến trúc cảng thị cổ cư dân xóm Tàu Ô năm xưa. Báo Thanh Niên thuật lại quá trình làm đường và xây móng của khu đô thị mới Thủ Thiêm theo kiểu coi rẻ di sản: "Hàng trăm các loại hình cọc gỗ, mảnh thuyền, trong đó đáng chú ý là hệ thống cọc gỗ có chiều dài 3-4 m, đường kính thân khoảng 40-50 cm được vót đầu nhọn mang dáng dấp của những cọc gỗ chiến trận Bạch Đằng hiện đang trưng bày trong Bảo tàng Lịch sử - TP.HCM. Đây có thể là những cọc gỗ được sử dụng trong các trận thủy chiến thời chúa Nguyễn đánh Chân Lạp và là chiến trận của Tây Sơn đánh nhau với Nguyễn Ánh - Gia Long. Hay những thân cây gỗ đường kính 50 cm, dài 5-6 m, trên một đầu có lỗ mộng đục hình chữ nhật như những cây cột cái của kiến trúc cổ, có dấu tích của những căn nhà cổ dọc bến sông, cùng với đó là nhiều dãy cọc gỗ đóng gia cố hệ thống bến xưa của Bến Nghé có cấu tạo theo hàng dọc chạy dài hàng chục mét cũng đã phát lộ".
Và cũng để giải phóng mặt bằng, một cuộc quật mồ trên danh nghĩa "khảo cổ" rất chóng vánh đã diễn ra tại Lăng Thành Hoàng An Khánh, thuộc khuôn viên Đình An Khánh vào tháng 4-2014 do Trung tâm bảo tồn di tích TP.HCM phối hợp với Bảo tàng Lịch sử và Khoa Giải phẫu - Trường đại học Y Dược TP.HCM tiến hành. Di cốt của một vị thành hoàng, mà giới chuyên môn cho rằng có thể đó là một vị tướng quân triều Nguyễn đã có công khai hoang lập ấp, trấn giữ những đồn lũy và xưởng tàu thời đầu thực dân dọc cánh tả sông Bến Nghé đã được quật lên, phân tích và báo cáo kết quả đúng thủ tục và quy trình. Như đã nói, cuộc khảo cổ đình An Khánh thực ra chỉ là một hình thức ngụy trang cho việc quật mồ vị thành hoàng này mang đi hoàn táng nơi khác, nên diễn ra rất chóng vánh, vội vàng. Một vài thông tin khảo cổ được ném ra công luận thiếu trách nhiệm và sự tường tận, thuyết phục; nên không tránh khỏi sự bất kính đối với tiền nhân. Lịch sử, hồ sơ khoa học của vị tiền nhân có công đức với vùng đất tiếp tục rơi vào bóng tối không âm không vọng cho những công trình hãnh tiến mọc lên. Tiếp sau đó là vụ cưỡng chế chùa Liên Trì, dãy trường nam (của các cha cố tổ chức từ thời Pháp) bên cánh trái nhà thờ Thủ Thiêm đã diễn ra một cách vô cảm, bất chấp phản ứng của những tín đồ và các tu sĩ.
Đến nhà thờ Thủ Thiêm
Trước tết Nguyên Đán, những thánh lễ ở nhà thờ giáo xứ Thủ Thiêm vẫn diễn ra bình thường. Trong các thánh lễ, cha xứ cũng không nhắc đến chuyện số phận của ngôi nhà thờ này. Nhưng có một không khí âm ỉ lan rộng trong lòng giáo dân và các vị tu sĩ ở đây. Trước đó, trên Facebook lan truyền một thông điệp của Tổng lãnh sự quán Canada tại TP.HCM, đặt ra câu hỏi (nhưng cũng là trả lời): "Bạn nghĩ có nên phá hủy một di sản còn lâu đời hơn cả Canada?". Tổng lãnh sự quán Canada tại TP.HCM nêu lập luận và truy vấn: "Theo kế hoạch phát triển khu đô thị mới Thủ Thiêm tại quận 2, chính quyền TP Hồ Chí Minh có dự định phá dỡ Tu viện Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm và nhà thờ Thủ Thiêm để nhường chỗ cho khu đô thị mới. Tu viện được thành lập tại Thủ Thiêm vào năm 1840, nghĩa là đã ở đó được 177 năm (trong khi Canada vừa bước sang tuổi 150 năm nay). Bạn nghĩ thế nào nếu chúng ta hòa nhập những công trình mang tính lịch sử như thế này vào các khu đô thị mới thay vì phá dỡ chúng?"
Bản quyền hình ảnhNguyễn Vĩnh NguyênImage caption Nhà thờ Thủ Thiêm nhìn về trung tâm TP.HCM Một lần nữa, sau vụ đại sứ quán Phần Lan lên tiếng bảo tồn một số hạng mục nội thất của Thương xá Tax, thì tổ chức ngoại giao nước ngoài đặt tại TP.HCM quyết liệt lên tiếng bảo vệ những di sản Sài Gòn xưa. Nhưng trong một cơn lên đồng đập phá từ não trạng phát triển đầy bệnh hoạn thì những cuộc đấu tranh trên cùng sức ép dư luận, giới chuyên môn không làm thay đổi được gì. Thậm chí, đã có những vụ việc can thiệp di sản mà báo chí chính thống bị chỉ đạo lờ đi, không được nhắc đến. Số phận những dãy nhà Hội dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm cùng ngôi nhà thờ đã là nhân chứng, biểu tượng một thế kỷ rưỡi về đời sống thanh bình ở một vùng dân cư bên sông, giáp với quận trung tâm Sài Gòn chưa biết sẽ về đâu. Nhìn cái cách di dời Lăng Thành Hoàng An Khánh, chùa Liên Trì hay khu trường nam không gớm tay, thì nhiều người cho rằng, chuyện san bằng một công trình kiến trúc tâm linh hơn một thế kỷ thì không khó tránh khỏi.
Đô thị vô hồn, nhân bản vô tính
Mâu thuẫn giữa bảo tồn và phát triển là vấn đề muôn thuở, ở nhiều quốc gia, nhiều thành phố, không riêng gì Việt Nam. Nhưng sự khác nhau nằm ở chỗ trình độ xử lý và tầm nhìn phát triển, trang bị hiểu biết nhân văn của chính quyền, giới quy hoạch và giới đầu tư mỗi nơi mỗi khác. Ở đâu chính quyền, nhà quy hoạch và giới đầu tư hãnh tiến, trọc phú, thiển cận, lạm quyền và tư lợi thì ở đó mâu thuẫn trên trở nên gay gắt một mất một còn (và mất, bao giờ cũng là di sản, bởi di sản, nói cho cùng, không sinh ra nhiều tiền cho bằng các trung tâm thương mại hiện đại). Nhưng ở đâu có sự tiến hóa, văn minh trong phát triển đô thị nhân văn, tôn trọng tiếng nói công luận và giới chuyên gia thì không những hóa giải được sự mâu thuẫn kể trên, mà còn kiến tạo được không gian đô thị bền vững, theo nghĩa, vừa sinh ra sự sung túc vật chất, vừa đảm bảo giàu có về yếu tố tinh thần cho cư dân, cho sắc vóc đô thị tương lai. Nói đâu xa, nhìn qua Phú Mỹ Hưng, một đô thị kiểu mẫu ra đời trước Thủ Thiêm khoảng 20 năm để thấy bài học của những đô thị nhân bản vô tính là gì. Trên đồ án quy hoạch, Phú Mỹ Hưng hiện đại như những khu đô thị thời toàn cầu hóa mà ta có thể gặp ở Singapore, Thượng Hải, Đài Loan… Nhưng, Phú Mỹ Hưng ngay từ đầu không quy hoạch không gian tôn giáo cho cư dân, nên trong gần 20 năm qua, cư dân ở đô thị kiểu mẫu này đã phải đến những vùng lân cận để lễ chùa, đi lễ nhà thờ mỗi chủ nhật. Lâu dần, giáo dân đông, nhưng không có điều kiện lập nên giáo xứ, những người công giáo đã tìm cách thiết lập một nhà nguyện nhỏ nằm trong một trường học mầm non (Mỹ Phước) để lễ lạc cuối tuần. Những người tín đồ Tin Lành Hàn Quốc sang đây sinh sống, làm việc cũng lấy văn phòng công ty làm nhà thờ để tập trung sinh hoạt tôn giáo tạm bợ. Sự mở mang nhiều không gian thương mại xa xỉ nhưng thiếu vắng không gian tâm linh khiến những cư dân tưởng đủ đầy sung túc trở nên nghèo nàn trong sinh hoạt tinh thần. Phú Mỹ Hưng đã tốn rất nhiều chi phí cho việc đầu tư phục dựng không gian sinh hoạt mang tính bản địa như chợ phiên, đường hoa xuân… để người dân gắn bó với hồn nơi chốn.
Bản quyền hình ảnhNguyễn Vĩnh NguyênImage caption Hội dòng Mến Thánh Gía Thủ Thiêm có tuổi đời hơn một thế kỷ rưỡi Từ đó cho thấy không phải là việc cứ bứng mô hình bất cứ một đô thị nhân bản vô tính rồi đặt vào đâu cũng được, mà cần có tầm nhìn sâu hơn về lịch sử, nhân văn, giá trị văn hóa bản địa. Phú Mỹ Hưng lẽ ra là bài học để Thủ Thiêm rút kinh nghiệm trước khi quá muộn. Nhưng có vẻ như chính quyền, những nhà quy hoạch và giới đầu tư đô thị này đã không chịu thấy (cho dù việc rút kinh nghiệm ở Thủ Thiêm có vẻ như rất dễ dàng- những di tích như đình, nhà thờ có bề dày lịch sử đã sẵn, chỉ cần biết bảo tồn, không cần phải xây mới!). Lạ lùng thay, bên cạnh ý định "giải phóng mặt bằng" các công trình di sản tôn giáo, văn hóa dân gian thì bản quy hoạch đô thị mới Thủ Thiêm cũng không có một công trình sinh hoạt tâm linh, tôn giáo nào cho cư dân cả. Trở lại câu chuyện nhà thờ Thủ Thiêm và Hội dòng Mến Thánh Giá. Khi tôi ngồi viết những dòng này, thì có tin chính quyền thông báo cho xe đến kéo đổ ngôi trường nữ bên cánh phải nhà thờ (trước 1975 có tên là trường Trung học thánh Anna; sau 1975 chính quyền mượn cơ sở xây dựng làm trường Tiểu học Thủ Thiêm) thuộc phần đất của Hội dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm. Tiếng kèn ma quái lại rúc lên trên phần đất tôn nghiêm bên những đầm lầy, lau sậy và những building đang lên móng, hiện thực hóa những bản quy hoạch đô thị vô hồn và vô tri. Nói thêm, nhà thờ Thủ Thiêm có khoảng trên 2.000 phần tro cốt của giáo dân nhiều đời. Cuối năm rồi, khi hay tin nhà thờ sẽ bị giải tỏa, nhiều Việt kiều đã về nước xin rước di cốt người thân mang đi nơi khác, số còn lại chưa biết sẽ ra sao. Người sống phấp phỏng cùng người đã khuất. Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả, là người đang sống ở TP.HCM.
Bản quyền hình ảnhGetty Images
Bản quyền hình ảnhGetty Images
Bản quyền hình ảnhXinhua
Bản quyền hình ảnhNguyễn Vĩnh Nguyên
Bản quyền hình ảnhNguyễn Vĩnh Nguyên
Bản quyền hình ảnhNguyễn Vĩnh Nguyên
Geen opmerkingen:
Een reactie posten