Centaurus A: een kosmisch spektakel voor Chandra’s 25-jarig jubileum
In deze spetterende compositiefoto, mede gemaakt door Chandra X-ray Observatory, zien we een indrukwekkend beeld van sterrenstelsel Centaurus A. Dit sterrenstelsel, ook wel bekend als NGC 5128, bevindt zich ongeveer 12 miljoen lichtjaar van de Aarde vandaan en is een van de meest nabije radiostelsels. Deze afbeelding selecteerden wij ter ere van het 25-jarig jubileum van Chandra, die sinds de lancering in 1999 een cruciale rol speelt in de röntgenastronomie.
Centaurus A is een lensvormig sterrenstelsel met een elliptische vorm ter grootte van ongeveer 300.000 × 450.000 lichtjaar, zo’n 3 à 4,5 maal de diameter van onze Melkweg. Vanaf Aarde kun je dit sterrenstelsel slechts op het zuidelijk halfrond aanschouwen, in het sterrenbeeld Centaur. De kern van het sterrenstelsel bevat een supermassief zwart gat met een massa van 55 miljoen zonnemassa’s, waaruit twee gigantische jets van hoogenergetische deeltjes worden gespuwd.
In het midden van de foto treffen we dit centrale zwarte gat als fel witte stip. Vanuit dit centrum is de jet die naar linksboven spuwt duidelijk te herkennen als een paars / witte fontein. Rondom het gehele sterrenstelsel heeft zich een doorschijnende blauwe wolk gevormd, die het best tot uiting komt rechtsonder op de foto. Dit zijn de restanten van het uitgespuwde materiaal. Zowel de beide jets als de wolk werden uitvoerig bestudeerd en gefotografeerd door Chandra.
De Chandra X-ray Observatory
De Chandra X-ray Observatory satelliet, die op 23 juli 1999 door Spaceshuttle Columbia in een elliptische baan om de aarde werd geplaatst, is één van NASA’s Great Observatories. Tot dit programma van ruimtetelescopen behoren ook James Webb en Hubble. Waar Chandra excelleert in de röntgenfotografie, nemen andere telescopen de observatie van andere delen van het elektromagnetisch spectrum voor hun rekening, om zodoende tot een zo compleet mogelijk beeld te komen.
Middels Chandra’s röntgenfotografie konden in de afgelopen 25 jaren baanbrekende waarnemingen gedaan worden van zeer energierijke processen in het universum, zoals neutronensterren, zwarte gaten en overblijfselen van supernova’s. Omdat hoogenergetische straling afkomstig van verre objecten wordt afgebogen, verstrooid en bijna geheel tegengehouden door onze dampkring en de Van Allengordels, zijn er geen vergelijkbare observatiemogelijkheden vanaf de grond. Chandra werd als ruimtetelescoop daarom in een unieke elliptische baan geplaatst, variërend van 16.000 tot 133.000 kilometer boven de Aarde. Hierdoor kan de observatiesatelliet tijdens 85 procent van de 64 uur durende omloop waarnemingen doen, zolang deze zich boven de Van Allengordels bevindt.
Verschillende Beelden: Meerwaarde van Chandra
Onderstaande foto is dezelfde afbeelding, maar nu van enkel Chandra’s opnamen. Dit benadrukt de unieke meerwaarde van Chandra in het zichtbaar maken van hoog-energetische processen die met optische telescopen niet waarneembaar zijn.
Röntgenfotografie in de astronomie
De totaalcompositie toont de spectaculaire straal van deeltjes die ontsnapt uit het supermassieve zwarte gat, een fenomeen dat vergelijkbaar is met wat is waargenomen in andere actieve sterrenstelsels zoals Messier 87 (M87). De opname van M87’s centrale zwarte gat, gemaakt door de Event Horizon Telescope, biedt een inkijkje in de extreem energetische gebeurtenissen die plaatsvinden rond supermassieve zwarte gaten en benadrukt de waarde van röntgenwaarnemingen.
De bijdrage van Chandra aan de astronomie blijft onmiskenbaar, en deze compositie van Centaurus A is een prachtig voorbeeld van de schoonheid en complexiteit van ons universum.
Klik hier om een hoge resolutie afbeelding te downloaden van de compositiefoto.
De afgelopen decennia hebben ruimtetelescopen en satellieten prachtige foto’s gemaakt van nevels, sterrenstelsels, stellaire kraamkamers en planeten. Ieder weekend halen we een indrukwekkende ruimtefoto uit het archief. Genieten van alle foto’s? Bekijk ze op deze pagina.
Meer wetenschap? Lees de nieuwste artikelen op Scientias.nl .
Centaurus A: een kosmisch spektakel voor Chandra’s 25-jarig jubileum (msn.com)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten