Zo meedogenloos zijn supernova’s: ze veegden minstens twee keer bijna al het leven op aarde weg
Hoewel supernova’s de bouwstenen van leven door het universum verspreiden, kunnen ze blijkbaar ook een kosmische storm van vernietiging ontketenen.
Supernova’s zijn als een gigantisch vuurwerk in de ruimte. De enorme explosies – veroorzaakt door de dood van een massieve ster – vullen de omringende ruimte met kleurrijke nevels van gas en stof. Maar deze schitterende uitbarstingen hebben ook een duistere kant. Volgens een nieuwe studie zouden namelijk minstens twee massa-extincties op aarde waarschijnlijk het gevolg zijn van de verwoestende impact van nabijgelegen supernova’s.
Meer over supernova’s
Supernova’s ontstaan wanneer grote sterren het einde van hun levenscyclus bereiken. Als hun brandstof op is, koelen ze af en storten vervolgens in onder de kracht van hun eigen zwaartekracht. Deze explosies behoren tot de grootste die de mens ooit heeft waargenomen.
In de geschiedenis van de aarde hebben zich vijf grote massa-extincties voorgedaan. De Laat-Devonische extinctie, die plaatsvond aan het einde van het Devoon zo’n 372 miljoen jaar geleden, is daar één van. Deze extinctie vernietigde 60 procent van de mariene ongewervelden, in een tijd waarin het leven voornamelijk in de zee bestond. Nog verwoestender was de Laat-Ordovicische massa-extinctie, die zo’n 445 miljoen jaar geleden acte de présence gaf, aan het einde van het Ordovicium. Bij deze gebeurtenis stierf zo’n 70 procent van alle soorten uit, wat leidde tot grote veranderingen in de vissoorten die de oude zeeën en meren bevolkten.
Supernova
Eerder onderzoek kon geen duidelijke oorzaak voor deze gebeurtenissen aanwijzen, maar een nieuwe studie denkt nu de verklaring te hebben gevonden. De onderzoekers stellen namelijk dat beide massa-extincties het verwoestende resultaat waren van een allesvernietigende supernova-explosie. Het onderzoek, gepubliceerd in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, laat zien dat de frequentie van supernova-explosies dichtbij onze planeet precies overeenkomt met de tijdstippen van beide massa-extincties.
Rampzalig
De onderzoekers vermoeden dat deze enorme uitbarstingen de aarde van zijn ozonlaag hebben beroofd. Ze zouden ook zure regen hebben veroorzaakt en het leven blootgesteld hebben aan schadelijke UV-straling van de zon. “Supernova-explosies zijn de krachtigste explosies in het universum”, zegt onderzoeker Nick Wright van Keele University. “Als een grote ster dichtbij de aarde zou ontploffen, zouden de gevolgen verwoestend zijn voor het leven op onze planeet. Dit onderzoek suggereert dat zo’n gebeurtenis in het verleden al heeft plaatsgevonden.”
Leven
De auteurs beschrijven hun bevindingen als ‘een geweldig voorbeeld van hoe grote sterren zowel het leven kunnen creëren als vernietigen’. Dat komt omdat supernova’s ook bekend staan om het verspreiden van zware elementen die essentieel zijn voor het ontstaan en het in stand houden van leven in het universum. “Supernova-explosies verspreiden zware chemische elementen door de ruimte, die daarna worden gebruikt om nieuwe sterren en planeten te creëren”, legt hoofdauteur Alexis Quintana uit. “Maar als een planeet, zoals de aarde, te dicht bij zo’n explosie staat, kan dit desastreuze gevolgen hebben.”
Volkstelling
De onderzoekers kwamen tot hun conclusies na het uitvoeren van een ‘volkstelling’ van massieve sterren binnen een kiloparsec (ongeveer 3.260 lichtjaar) van de zon. Ze onderzochten de verdeling van deze massieve sterren, ook wel OB-sterren genoemd, om meer te leren over hoe sterrenhopen en sterrenstelsels zich vormen. Hierbij gebruikten ze de Melkweg als referentie en bestudeerden ze de snelheid waarmee deze sterren in ons sterrenstelsel ontstaan. Door deze volkstelling konden de onderzoekers de frequentie van supernova’s in de Melkweg berekenen, wat belangrijk is voor het bestuderen van supernova’s en het ontstaan van supernovaresten en massieve stellaire overblijfselen zoals zwarte gaten en neutronensterren in het universum.
Massa-extincties
Als onderdeel van het onderzoek berekende het team de frequentie van supernova-explosies binnen 20 parsec van de zon, oftewel ongeveer 65 lichtjaar, en vergeleek deze met de timing van massa-extincties op aarde. Extincties die verband houden met andere factoren, zoals meteorietinslagen of ijstijden, werden hierbij uitgesloten. Door deze gegevens te vergelijken, ontdekten de onderzoekers dat hun bevindingen de theorie ondersteunen dat een supernova-explosie verantwoordelijk was voor zowel de laat-Devonische als de Laat-Ordovicische massa-extinctie.
Al met al suggereert de studie dus dat minstens twee massa-extincties in de geschiedenis van de aarde mogelijk zijn veroorzaakt door nabijgelegen supernova-explosies. Gelukkig hoeven we ons geen zorgen te maken over een volgende supernova die het leven op aarde uitroeit. Astronomen schatten dat er in sterrenstelsels zoals de Melkweg ongeveer één of twee supernova-explosies per eeuw plaatsvinden, of mogelijk zelfs minder vaak. Bovendien zijn er slechts twee nabije sterren bekend die binnen de komende miljoen jaar als supernova zouden kunnen ontploffen: Antares en Betelgeuze. Beide sterren liggen meer dan 500 lichtjaar van ons verwijderd. Volgens eerdere computermodellen zou een supernova op die afstand waarschijnlijk geen effect hebben op onze planeet.
Meer wetenschap? Lees de nieuwste artikelen op Scientias.nl .
Zo meedogenloos zijn supernova’s: ze veegden minstens twee keer bijna al het leven op aarde weg
Geen opmerkingen:
Een reactie posten