THỨ BẢY 16 THÁNG TÁM 2014
Cha Cha và Salsa, bộ gõ cách tân làn điệu La Tinh
Dòng nhạc pop La Tinh thật sự cất cánh từ những năm 1980. Nhiều nghệ sĩ xuất thân từ Cuba, Puerto Rico hay Cộng hoà Dominica chủ yếu sống ở Mỹ nỗ lực chinh phục thành phần người nghe ở ngoài cộng đồng nói tiếng Tây Ban Nha. Nhờ vậy, Gloria Estefan, Ricky Martin, Shakira, hay Marc Anthony được nâng lên ngang tầm với các thần tượng nhạc pop quốc tế.
Trong số những gương mặt đã góp phần không nhỏ vào việc cách tân làn điệu để giúp phổ biến rộng rãi hơn nữa dòng nhạc La Tinh, phải kể đến sự đóng góp của nghệ sĩ José Alberto, còn có biệt danh là El Canario, tức là ‘’hoàng yến’’, do anh có cài biệt tài huýt sáo phụ họa cho ca hát.
Sinh năm 1958 tại Cộng hoà Dominica, anh thừa hưởng dòng máu nghệ thuật của song thân, bố là nhạc sĩ, mẹ là diễn viên múa. Năm lên 7, José Alberto theo gia đình đến định cư tại Puerto Rico và bắt đầu học đàn học hát, trước khi sang Hoa Kỳ lập nghiệp.
Đến khi lớn lên, anh bắt đầu kiém sống nhờ chơi đàn trong một ban nhạc rock, nhưng rồi dần dần chuyển qua các thể điệu La Tinh, nhạc khí sở trường của anh là bộ gõ kể cả trống đôi, dùi gỗ và trống lắc. Bộ gõ La Tinh này sẽ được anh tận dụng khai thác sau đó trên album kinh điển, bao gồm các bài hát của nhóm Tứ Quái The Beatles, chuyển thể theo phong cách La Tinh.
Tập nhạc đầu tay, José Alberto ghi âm vào năm 14 tuổi khi tham gia dàn nhạc của Tito Rodriguez Junior tại New York. Anh bắt đầu đi hát năm anh 19 tuổi (1977) sau khi ký hợp đồng biểu diễn với vũ trường "Corso Nightclub". Đây là giai đoạn mà anh đã học hỏi rất nhiều với các nghệ sĩ đàn anh, trau dồi hai thể điệu sở trường là mambo và salsa, ghi âm các album đầu tay trong khuôn khổ của nhóm Tipica 73. Hầu như cùng thời với nhóm Santana khai phóng dòng nhạc rock La Tinh với tập nhạc Abraxas, ban nhạc Tipica 73 cho ra đời những album ‘’kinh điển’’ hoà quyện thể điệu pop với dòng nhạc salsa.
José Alberto khởi nghiệp hát solo kể từ năm 1982 trở đi, sau khi chia tay các đồng nghiệp trong nhóm. Trong khuôn khổ dự án âm nhạc Noche Caliente (Đêm cuồng nhiệt) hợp tác với nhà sản xuất Louie Ramirez, anh chuyển thể nhiều bản nhạc slow trữ tình ướt át (thường là các bản ballad của làng nhạc nhẹ hay nhạc pop) sang nhịp điệu salsa cuồng nhiệt nóng bỏng. Có thể nói là José Alberto đã có công làm giàu cấu trúc và cú pháp, khi hình thành thể điệu salsa romantica, thường là với câu mở đầu nhịp nhàng lả lơi trước khi chuyển sang nhịp điệu sôi động nóng bỏng trong phần điệp khúc.
Năm anh tròn 30 tuổi, José Alberto chinh phục thị trường quốc tế với album đề tựa Sueño Contigo (Mơ cùng với Em), trong khi Gloria Estefan thành công trên thị trường Anh Mỹ nhờ các bài hát song ngữ. Tài nghệ ca hát và chơi nhạc của anh lọt vào tai của nữ hoàng salsa Celia Cruz.
Sự gặp gỡ này mở ra một giai đoạn hợp tác dồi dào, vì trong nhiều năm liền ban nhạc của José Alberto lưu diễn khắp nơi với Celia Cruz. Quan hệ giữa hai nghệ sĩ giống như tình cảm giữa hai mẹ con, anh xem bà như một người mẹ đỡ đầu, còn bà thì dạy cho anh các bí quyết gia truyền, giúp anh thành nhân trên đường đời, chứ không chỉ đơn thuần là thành đạt trong sự nghiệp.
Nhờ vào sự dìu dắt ấy mà vào năm 1989 José Alberto (lúc đó 31 tuổi) giành lấy giải thưởng cao quý nhất nhân kỳ liên hoan New York Salsa Festival dành riêng cho nghệ sĩ có tài năng biểu diễn xuất sắc nhất trên sân khấu. Phiên bản của nhạc phẩm Oye Como Va, do ông hoàng mambo Tito Puente sáng tác vào năm 1963, trở nên để đời qua lối thể hiện của nữ hoàng salsa Celia Cruz với phần nhạc đệm của José Alberto. Sự tâm đầu ý hợp ấy giúp cho phiên bản này nổi trội hơn cả phiên bản của Santana ghi âm vào năm 1973 trên album Abraxas.
Phong cách của José Alberto ảnh hưởng khá nhiều đến lớp nghệ sĩ đàn em. Jennifer Lopez và Marc Anthony khi khai thác làn điệu salsa romantica, vay mượn trực tiếp từ lối biểu diễn của José Alberto. Về phần mình, nam nghệ sĩ Jon Secada người gốc Cuba (mà tên thật là Juan Francisco Secada), đã dùng phiên bản chuyển ngữ sang tiếng Tây Ban Nha của bài Evil Wayslàm bệ phóng cho tập nhạc của anh gồm các ca khúc La Tinh để đời.
Nhạc phẩm Evil Ways ăn khách vào năm 1969 trên album đầu tay của Santana, nhưng không phải là nguyên tác của nhóm này. Bài hát do tay đàn nhạc jazz Clarence "Sonny" Henry sáng tác với sự hỗ trợ của tay trống Willie Bobo, chuyên chơi nhạc khí La Tinh. Phiên bản tiếng Tây Ban Nha của bài Evil Ways mang tựa đề A Quién Vas A Querer, qua phần diễn đạt của nam ca sĩ Jon Secada gợi hứng khá nhiều từ cách chơi của José Alberto, đậm chất cha cha trong phần đầu, rồi biến tấu không ngừng theo jazz phối hợp với salsa.
Tuy nổi tiếng là một nghệ sĩ salsa, thể loại sở trường của người Puerto Rico và cộng đồng nói tiếng Tây Ban Nha ở bang Florida, nhưng José Alberto không quên nguồn gốc của mình là hải đảo Dominica. Vào năm 1996, anh tham gia vào một dự án âm nhạc bên cạnh Celia Cruz và nhiều tên tuổi lớn khác của dòng nhạc La Tinh. Với tựa đề Tropical Tribute to the Beatles, qua đó rất nhiều bài hát ăn khách của nhóm Tứ Quái The Beatles, được chuyển thể theo phong cách và nhịp điệu đến từ quần đảo Caribê, hiểu theo nghĩa rộng nhất.
Một cách bất ngờ, José Alberto khi ghi âm nhạc phẩm And I Love Her đã chọn hẳn thể điệu bachata tiêu biểu cho cộng hoà Dominica, thay vì chuyển thể theo nhịp điệu salsa như anh vẫn thường làm. Bản nhạc này mang tựa đề Un Gran Amor Le Di rất khác với phiên bản chuyển ngữ của ông hoàng dòng nhạc La Tinh Roberto Carlos (người gốc Brazil) là bài mang tựa đề Yo La Amo.
Tình khúc And I Love Her là một trong bài hát của The Beatles trở nên kinh điển trong tủ nhạc La Tinh. Nhưng phiên bản phối theo làn điệu bachata của José Alberto mới thật sự là để đời. Sau một thời gian cách tân dòng nhạc La tinh với gần 20 album trong đó có 12 tập nhạc solo, nhờ các bản sáng tác nguyên gốc hay là khoác áo mới cho các tình khúc vang bóng một thời, cánh chim hoàng yến (El Canario) cuối cùng trở về với nguồn cội, hót khúc tình ca bên sườn núi đợi.
Sinh năm 1958 tại Cộng hoà Dominica, anh thừa hưởng dòng máu nghệ thuật của song thân, bố là nhạc sĩ, mẹ là diễn viên múa. Năm lên 7, José Alberto theo gia đình đến định cư tại Puerto Rico và bắt đầu học đàn học hát, trước khi sang Hoa Kỳ lập nghiệp.
Đến khi lớn lên, anh bắt đầu kiém sống nhờ chơi đàn trong một ban nhạc rock, nhưng rồi dần dần chuyển qua các thể điệu La Tinh, nhạc khí sở trường của anh là bộ gõ kể cả trống đôi, dùi gỗ và trống lắc. Bộ gõ La Tinh này sẽ được anh tận dụng khai thác sau đó trên album kinh điển, bao gồm các bài hát của nhóm Tứ Quái The Beatles, chuyển thể theo phong cách La Tinh.
Tập nhạc đầu tay, José Alberto ghi âm vào năm 14 tuổi khi tham gia dàn nhạc của Tito Rodriguez Junior tại New York. Anh bắt đầu đi hát năm anh 19 tuổi (1977) sau khi ký hợp đồng biểu diễn với vũ trường "Corso Nightclub". Đây là giai đoạn mà anh đã học hỏi rất nhiều với các nghệ sĩ đàn anh, trau dồi hai thể điệu sở trường là mambo và salsa, ghi âm các album đầu tay trong khuôn khổ của nhóm Tipica 73. Hầu như cùng thời với nhóm Santana khai phóng dòng nhạc rock La Tinh với tập nhạc Abraxas, ban nhạc Tipica 73 cho ra đời những album ‘’kinh điển’’ hoà quyện thể điệu pop với dòng nhạc salsa.
José Alberto khởi nghiệp hát solo kể từ năm 1982 trở đi, sau khi chia tay các đồng nghiệp trong nhóm. Trong khuôn khổ dự án âm nhạc Noche Caliente (Đêm cuồng nhiệt) hợp tác với nhà sản xuất Louie Ramirez, anh chuyển thể nhiều bản nhạc slow trữ tình ướt át (thường là các bản ballad của làng nhạc nhẹ hay nhạc pop) sang nhịp điệu salsa cuồng nhiệt nóng bỏng. Có thể nói là José Alberto đã có công làm giàu cấu trúc và cú pháp, khi hình thành thể điệu salsa romantica, thường là với câu mở đầu nhịp nhàng lả lơi trước khi chuyển sang nhịp điệu sôi động nóng bỏng trong phần điệp khúc.
Năm anh tròn 30 tuổi, José Alberto chinh phục thị trường quốc tế với album đề tựa Sueño Contigo (Mơ cùng với Em), trong khi Gloria Estefan thành công trên thị trường Anh Mỹ nhờ các bài hát song ngữ. Tài nghệ ca hát và chơi nhạc của anh lọt vào tai của nữ hoàng salsa Celia Cruz.
Sự gặp gỡ này mở ra một giai đoạn hợp tác dồi dào, vì trong nhiều năm liền ban nhạc của José Alberto lưu diễn khắp nơi với Celia Cruz. Quan hệ giữa hai nghệ sĩ giống như tình cảm giữa hai mẹ con, anh xem bà như một người mẹ đỡ đầu, còn bà thì dạy cho anh các bí quyết gia truyền, giúp anh thành nhân trên đường đời, chứ không chỉ đơn thuần là thành đạt trong sự nghiệp.
Nhờ vào sự dìu dắt ấy mà vào năm 1989 José Alberto (lúc đó 31 tuổi) giành lấy giải thưởng cao quý nhất nhân kỳ liên hoan New York Salsa Festival dành riêng cho nghệ sĩ có tài năng biểu diễn xuất sắc nhất trên sân khấu. Phiên bản của nhạc phẩm Oye Como Va, do ông hoàng mambo Tito Puente sáng tác vào năm 1963, trở nên để đời qua lối thể hiện của nữ hoàng salsa Celia Cruz với phần nhạc đệm của José Alberto. Sự tâm đầu ý hợp ấy giúp cho phiên bản này nổi trội hơn cả phiên bản của Santana ghi âm vào năm 1973 trên album Abraxas.
Phong cách của José Alberto ảnh hưởng khá nhiều đến lớp nghệ sĩ đàn em. Jennifer Lopez và Marc Anthony khi khai thác làn điệu salsa romantica, vay mượn trực tiếp từ lối biểu diễn của José Alberto. Về phần mình, nam nghệ sĩ Jon Secada người gốc Cuba (mà tên thật là Juan Francisco Secada), đã dùng phiên bản chuyển ngữ sang tiếng Tây Ban Nha của bài Evil Wayslàm bệ phóng cho tập nhạc của anh gồm các ca khúc La Tinh để đời.
Nhạc phẩm Evil Ways ăn khách vào năm 1969 trên album đầu tay của Santana, nhưng không phải là nguyên tác của nhóm này. Bài hát do tay đàn nhạc jazz Clarence "Sonny" Henry sáng tác với sự hỗ trợ của tay trống Willie Bobo, chuyên chơi nhạc khí La Tinh. Phiên bản tiếng Tây Ban Nha của bài Evil Ways mang tựa đề A Quién Vas A Querer, qua phần diễn đạt của nam ca sĩ Jon Secada gợi hứng khá nhiều từ cách chơi của José Alberto, đậm chất cha cha trong phần đầu, rồi biến tấu không ngừng theo jazz phối hợp với salsa.
Tuy nổi tiếng là một nghệ sĩ salsa, thể loại sở trường của người Puerto Rico và cộng đồng nói tiếng Tây Ban Nha ở bang Florida, nhưng José Alberto không quên nguồn gốc của mình là hải đảo Dominica. Vào năm 1996, anh tham gia vào một dự án âm nhạc bên cạnh Celia Cruz và nhiều tên tuổi lớn khác của dòng nhạc La Tinh. Với tựa đề Tropical Tribute to the Beatles, qua đó rất nhiều bài hát ăn khách của nhóm Tứ Quái The Beatles, được chuyển thể theo phong cách và nhịp điệu đến từ quần đảo Caribê, hiểu theo nghĩa rộng nhất.
Một cách bất ngờ, José Alberto khi ghi âm nhạc phẩm And I Love Her đã chọn hẳn thể điệu bachata tiêu biểu cho cộng hoà Dominica, thay vì chuyển thể theo nhịp điệu salsa như anh vẫn thường làm. Bản nhạc này mang tựa đề Un Gran Amor Le Di rất khác với phiên bản chuyển ngữ của ông hoàng dòng nhạc La Tinh Roberto Carlos (người gốc Brazil) là bài mang tựa đề Yo La Amo.
Tình khúc And I Love Her là một trong bài hát của The Beatles trở nên kinh điển trong tủ nhạc La Tinh. Nhưng phiên bản phối theo làn điệu bachata của José Alberto mới thật sự là để đời. Sau một thời gian cách tân dòng nhạc La tinh với gần 20 album trong đó có 12 tập nhạc solo, nhờ các bản sáng tác nguyên gốc hay là khoác áo mới cho các tình khúc vang bóng một thời, cánh chim hoàng yến (El Canario) cuối cùng trở về với nguồn cội, hót khúc tình ca bên sườn núi đợi.
http://www.viet.rfi.fr/van-hoa/20140816-cha-cha-salsa-nghe-si-cach-tan-lan-dieu-la-tinh
Geen opmerkingen:
Een reactie posten