2012-07-12
Trong khi chuyến viếng thăm đến Việt Nam lần thứ ba trong vòng 2 năm của bà Ngoại trưởng Hoa Kỳ có thể mở ra một tương lai mới làm sâu sắc thêm mối quan hệ Hà Nội – Washington, thì những tranh chấp lãnh hải dường như đang làm mối quan hệ Việt – Trung trở nên căng thẳng.
Bà Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton phát biểu tại bộ ngoại giao Việt Nam.
Việt – Mỹ siết tay
Bà Hillary Clinton rời Việt Nam sau hai ngày thăm viếng với lời khẳng định “Việt Nam đang ngày càng quan trọng ở Đông Nam Á”, trong lúc Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định cần nâng tầm quan hệ hai nước. Lần này đến Việt Nam, người đứng đầu bộ Ngoại giao Hoa Kỳ mang theo một lịch trình dày đặc, không kém các chuyến đối thoại nhộn nhịp của giới chức Hà Nội, Washington trong thời gian gần đây.
Mới đầu tháng trước, Tổng trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Leon Panetta cũng đến thăm và làm việc tại Việt Nam. Hình ảnh ông Tổng trưởng vẫy chào trên tàu USNS Richarcd. E Byrd neo đậu tại cảng Cam Ranh đánh dấu bước chân đầu tiên của một bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ đến đây từ sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc.
Tiếp theo chuyến viếng thăm của người đứng đầu bộ Quốc phòng Hoa Kỳ là cuộc đối thoại quốc phòng giữa trợ lý ngoại trưởng đặc trách vấn đề chính trị và quân sự Andrew J. Shapiro cùng Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Lương Minh. Những hoạt động ngoại giao này diễn ra trong một thời gian ngắn sau những bước phát triển của 15 năm bình thường hóa quan hệ cho phép người ta lạc quan về một mối quan hệ mới giữa hai nước cựu thù.
dưới góc độ kinh tế, tôi nghĩ rằng cả Hà Nội và Washington đều đang nỗ lực để duy trì ...mối quan hệ thương mại với Bắc Kinh. Thế nhưng, dưới góc độ an ninh, thì sự quan ngại là rất rõ ràng.TQ ngày càng tăng cường củng cố quân sự, cách thức họ gây áp lực lên Việt Nam, cách thức họ tuyên bố chủ quyền ngoài Biển Đông và cả những động thái của họ đối với Hoa Kỳ nữa.
học giả Michael Auslin
Tháng 7 là tháng quan trọng đánh dấu nhiều mốc tích cực trong quan hệ Việt - Mỹ. Tháng 7 năm 1995, Tổng thống Bill Clinton đã tuyên bố bình thường hóa quan hệ hai nước.
Bản đồ chỉ rõ 9 lô dầu khí mà Tổng Công ty Dầu khí Hải Dương Trung Quốc (CNOOC) mở thầu quốc tế hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý và thềm lục địa của Việt Nam.
Tháng 7 năm 2010, bà Ngoại trưởng Hoa Kỳ đến Việt Nam lần đầu tiên trong nhiệm kỳ với nổ lực thúc đẩy nâng tầm quan hệ hai nước. Và tháng 7 năm nay, bà Ngoại trưởng đến Việt Nam lần thứ ba trong vòng hai năm với những hứa hẹn mới cho sự hợp tác quan trọng.
Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với đài RFA, học giả về Châu Á Michael Auslin cũng cho biết vì sao Hoa Kỳ cần Việt Nam:
“Cả hai quốc gia Việt Nam và Hoa Kỳ đều đang có những quan ngại giống nhau về Trung Quốc. Trung Quốc hiện đang trở thành một đối tác thương mại quan trọng đối với cả 2 quốc gia Việt Nam và Hoa Kỳ. Vì thế dưới góc độ kinh tế, tôi nghĩ rằng cả Hà Nội và Washington đều đang nỗ lực để duy trì sự ổn định cũng như phát triển hơn nữa mối quan hệ thương mại với Bắc Kinh. Thế nhưng, dưới góc độ an ninh, thì sự quan ngại là rất rõ ràng. Trung Quốc ngày càng tăng cường củng cố quân sự, cách thức họ gây áp lực lên Việt Nam, cách thức họ tuyên bố chủ quyền ngoài Biển Đông và cả những động thái của họ đối với Hoa Kỳ nữa”.
…trên cơ sở “đôi bên cùng có lợi”
Điểm đặc biệt trong chuyến đi này của bà Hillary Clinton là bà trực tiếp gặp Tổng bí thư ĐCSVN Nguyễn Phú Trọng. Nằm trong bộ Chính trị, nắm ngành an ninh, quân đội trên thực tế, ĐCSVN được cho là nhân tố quan trọng trong các chính sách của Việt Nam. Tuy nhiên, theo Washington, ĐCSVN
Ngày 21 tháng 6 vừa qua quốc hội Việt Nam đã biểu quyết thông qua Luật Biển. (Source VTV9)
“rất thận trọng trong mối quan hệ với Hoa Kỳ”.
Theo một thông cáo của bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đánh đi từ Hà Nội ngày 10 tháng 7 ghi lại cuộc họp thường kỳ của cơ quan này, thì mục đích cuộc tiếp xúc của bà Ngoại trưởng và ông Nguyễn Phú Trọng là vì Hoa Kỳ chủ động nâng cao niềm tin của ĐCSVN với Washington.
“Thận trọng” có thể là một từ dùng để chỉ mối quan hệ hiện nay của Hà Nội – Washington nhưng nó không phải là một mối quan hệ thụt lùi hay dậm chân tại chỗ. Nếu so sánh với mối quan hệ 60 năm giữa Việt Nam – Trung Quốc, có nhiều dấu hiệu cho thấy mối quan hệ Việt – Mỹ được xây dựng trên một cơ sở chắc chắn hơn và không ngừng phát triển.
“Thận trọng” có thể là một từ dùng để chỉ mối quan hệ hiện nay của Hà Nội – Washington nhưng nó không phải là một mối quan hệ thụt lùi hay dậm chân tại chỗ...có nhiều dấu hiệu cho thấy mối quan hệ Việt – Mỹ được xây dựng trên một cơ sở chắc chắn hơn và không ngừng phát triển
Năm 2000, hai nước ký kết hiệp định thương mại song phương. Năm 2007, Quốc hội Hoa Kỳ phê duyệt việc bình thường hóa thương mại vĩnh viễn (PNTR). Năm 2006, Việt Nam được ra khỏi danh sách các nước cần được quan tâm đặc biệt về tự do tôn giáo. Cũng năm đó, Việt Nam chính thức gia nhập WTO. Tất cả những điều đó đã làm thương mại hai nước từ hầu như bằng không hồi năm 1995 đã tăng lên 22 tỷ đô la trong năm 2011.
Về quân sự, năm 2008, cuộc đối thoại quân sự - chính trị đầu tiên về an ninh khu vực và các vấn đề chiến lược được thực hiện. Tháng 8 năm 2010, hai nước đã đồng ý tổ chức đối thoại an ninh quốc phòng mỗi năm 2 lần. Tất cả những ký kết sẽ không mang một ý nghĩ thực tiễn nếu nó không được thực hiện bởi những chuyến viếng thăm, trao đổi dày đặc giữa cơ quan an ninh, quốc phòng hai nước diễn ra trong vòng hai năm nay, mà điển hình nhất là những cuộc thăm viếng của các tàu chiến quan trọng của Hoa Kỳ tại các cảngViệt Nam.
Mặc dù các tàu chiến Hoa Kỳ chỉ đến các cảng dân sự Việt Nam, và mặc dù vấn đề nhân quyền có thể cản trở việc hợp tác thương mại về mua bán vũ khí nhưng việc tìm ra một lợi ích chung là cơ sở tháo bỏ những rào cản. Đây chính là một chính sách xuyên suốt của Hoa Kỳ từ những năm 50 nhằm phát triển quan hệ đồng minh với các nước khác.
Bộ trưởng quốc phòng Việt Nam và Bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ hôm nay gặp nhau tại Hà Nội. tháng 6/2012. AFP
Hồi tháng 6 vừa qua, tại Việt Nam, ông Bộ trưởng Leon Panatta cũng khẳng định có cùng mục đích với những điều mà Bộ trưởng Phùng Quang Thanh muốn thúc đẩy: “điều quan trọng là phải đảm bảo làm sao các nước có thể phát triển năng lực, kinh tế, thương mại. Điều đó sẽ đem các nước xích lại với nhau”. Trong bài viết “For China, It’s all about America” (“Đối với Trung Quốc, Hoa Kỳ là điểm tập trung duy nhất”) đăng trên The Diplomat hôm đầu tháng 7 của học giả Michael Auslin, ông cũng khẳng định rằng “mặc dù các nước khác luôn ngờ vực những ý định thực sự của Washington… nhưng người ta cũng phải nhìn nhận rằng Hoa Kỳ thường tìm kiếm một loại quan hệ dựa vào nguyên tắc hai bên cùng có lợi”.
“mặc dù các nước khác luôn ngờ vực những ý định thực sự của Washington…nhưng người ta cũng phải nhìn nhận rằng Hoa Kỳ thường tìm kiếm một loại quan hệ dựa vào nguyên tắc hai bên cùng có lợi”
học giả Michael Auslin
Thực tế, Hoa Kỳ đã khẳng định “lợi ích quốc gia” của mình tại biển Đông và gần đây Quốc hội nước này đã bắt đầu lên tiếng muốn thông qua UNCLOS, một dấu hiệu cho thấy có điểm đồng thuận chung giữa Việt – Mỹ trong việc giải quyết tranh chấp biển Đông.
Việt - Trung giãn dần
Trong khi đó, mặc dù mối quan hệ Việt – Trung đã được thiết lập hơn 60 năm, nhưng khó có thể gọi đây là một mối quan hệ không nhập nhằng hay cân bằng. Chủ thuyết cộng sản đã gắn kết hai nước Việt – Trung nhưng nó cũng tạo ra một mối quan hệ giữa hai Đảng hơn là giữa hai nhà nước độc lập, mà trong đó Việt Nam được đánh giá là nước chịu thiệt thòi. Điều này thể hiện qua những văn kiện được ký kết giữa hai Đảng nhưng được cho là của hai nước mà trong đó Việt Nam đã có những ứng xử “nhún nhường”, như nhận xét của GS Nguyễn Đăng Hưng (Bỉ quốc, hiện giảng dạy tại việt Nam):
Trung Quốc đưa 4 tàu hải giám hiện đại vào tuần tiểu trong khu vực tranh chấp khu vực quần đảo Trường Sa. Báo TQ/ sinaimg.cn
“Tôi nghĩ là cho đến bây giờ Việt Nam vẫn có chủ trương nhún nhường và giải quyết êm đẹp giữa hai nước có thể chế tương đồng. Tôi cho rằng đây là một sai lầm”.
Đây là lần đầu tiên QH nước CHXHCNVN khẳng định chủ quyền tại Hoàng Sa và Trường Sa. Nó còn là một văn bản chính thức khai tử công hàm năn 1958 của ông Phạm Văn Đồng mà Trung Quốc luôn dùng nói để khẳng định chủ quyền của mình tại Biển Đông
Theo ông Đông Đinh Kim Phúc
Từ năm 1949, khi nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa được thành lập, có thể chia quan hệ Việt – Trung ra năm giai đoạn: giai đoạn từ năm 1949 đến 1978 (với sự tin tưởng và hỗ trợ); giai đoạn từ 1979 đến 1990 (với những cuộc chiến tranh biên giới và tại biển Đông); giai đoạn từ 1991 đến khoảng năm 2007 (với việc phục hồi mối quan hệ từ sau chuyến viếng thăm của đại tướng Lê Đức Anh); giai đoạn từ năm 2008 đến cuối năm 2011 (với ngày càng nhiều các cáo buộc xâm phạm lãnh hải từ phía Việt Nam); và giai đoạn hiện tại khi giới chức Việt Nam bắt đầu phản bác lại lập luận của Trung Quốc một cách cứng rắn hơn.
Hôm 21 tháng 6 vừa qua, QH Việt Nam thông qua luật biển Việt Nam với điều 1 khẳng định chủ quyền của Hà Nội tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Theo nhà nghiên cứu biển Đông Đinh Kim Phúc, việc này có một ý nghĩa quan trọng:
“Đây là lần đầu tiên QH nước CHXHCNVN khẳng định chủ quyền tại Hoàng Sa và Trường Sa. Nó còn là một văn bản chính thức khai tử công hàm năn 1958 của ông Phạm Văn Đồng mà Trung Quốc luôn dùng nói để khẳng định chủ quyền của mình tại Biển Đông”.
Việt Nam thông qua luật biển đã làm Trung Quốc phản ứng gay gắt bằng việc triệu hồi đại sứ, chính thức tuyên bố thành lập cái gọi là “thành phố Tam Sa” trong đó bao gồm Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam và cho tàu hải giám đi tuần tra. Căng thẳng hơn, Trung Quốc kêu gọi mời thầu tại 9 lô dầu khí mà trong đó có các lô nằm trong quyền đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Việt Nam. Cũng theo thông tin vừa loan hôm 10 tháng 7, sáu tàu cá Quảng Ngãi vừa bị Trung Quốc bắt giữ trong vòng một tuần qua, trong đó chỉ có ba tàu vừa được thả về nước.
Việc Trung Quốc bắt ngư dân Việt Nam tại Hoàng Sa vừa bị phó chủ tịch thường trực hội nghề cá Việt Nam phản đối. Các hành động trước đó của Trung Quốc cũng bị bộ Ngoại giao Việt Nam, Hội luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, và tập đoàn dầu khí Việt Nam cực lực phản đối. Còn người dân Việt Nam trong hai tuần qua cũng xuống đường tuần hành ôn hòa phản đối Trung Quốc.
Trung Quốc sẽ mất bạn?
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 5 nhiệm kỳ 2012 – 2017 Hội Hữu nghị Việt – Trung được tổ chức hôm 10 tháng 7 tại Hà Nội, phó TT Nguyễn Thiện Nhân vẫn tiếp tục khẳng định mối quan hệ “mười sáu chữ vàng”, “bốn chữ tốt”. Tuy nhiên, nhìn những diễn biến trong quan hệ Việt - Trung và những cuộc biểu tình chống Trung Quốc, khó có thể nói mối quan hệ Hà Nội – Bắc Kinh đang đi đúng hướng.
Khó có thể nói mối quan hệ thực tế giữa Việt Nam – Trung Quốc là mối quan hệ “đôi bên cùng có lợi” khi trong những vụ phân chia biên giới, những cuộc chiến chủ quyền và những cuộc đua trên thương trường, Việt Nam luôn là người đổ máu và thiệt thòi.
Khó có thể nói mối quan hệ thực tế giữa Việt Nam – Trung Quốc là mối quan hệ “đôi bên cùng có lợi” khi trong những vụ phân chia biên giới, những cuộc chiến chủ quyền và những cuộc đua trên thương trường, Việt Nam luôn là người đổ máu và thiệt thòi. Ngay cả việc giải quyết tranh chấp tại biển Đông, giữa Việt Nam và Trung Quốc cũng chưa đạt được ý tưởng đồng thuận khi Trung Quốc chủ trương giải quyết song phương và không có chủ trương dựa vào COC để giải quyết tranh chấp.
Đã có những đồn đoán cho rằng Trung Quốc đang dần mất đi người bạn của mình và mối quan hệ này của hai nước “là một cuộc hôn nhân gượng ép”. Tờ Hoàn Cầu Thời Báo của Trung Quốc vừa có bài viết cảnh cáo Việt nam “sẽ đau đớn nếu thân Mỹ”, cho thấy phía Trung Quốc không phải kém khôn ngoan để không nhìn thấy quan hệ Việt – Mỹ đang tiến từ từ. Nhà nghiên cứu biển Đông Dương Danh Dy nhận xét:
Tờ Hoàn Cầu Thời Báo của Trung Quốc vừa có bài viết cảnh cáo Việt nam “sẽ đau đớn nếu thân Mỹ”, cho thấy phía Trung Quốc không phải kém khôn ngoan để không nhìn thấy quan hệ Việt – Mỹ đang tiến từ từ.
“Đồng thời, chúng tôi rất coi trọng sự ủng hộ về tinh thần, thậm chí cả về vật chất của các nước có lòng tốt trên thế giới. Trong đó, chúng tôi không loại trừ Mỹ. Cho nên Mỹ giúp đỡ được chúng tôi về tinh thần, về vật chất hay về bất kỳ điều gì nữa trong việc làm cho tình hình biển Đông ổn định; làm cho sự xung đột giảm căng thẳng đi, chúng tôi đều hoan nghênh.”
Chủ thuyết cộng sản có lẽ là sợi dây ràng buộc mà những ai lạc quan vào mối quan hệ Việt – Trung dựa vào. Tuy nhiên, một chủ thuyết chưa bao giờ được lịch sử chứng minh là nhân tố quyết định cho mối quan hệ lâu dài của hai nước mà lợi ích mới chính là yếu tố quyết định. Trung Quốc sẽ mất bạn? Hoa Kỳ và Việt Nam sẽ đối tác chiến lược quan trọng? Điều đó rồi tương lai sẽ trả lời. Thế nhưng, giới thạo tin cho biết tháng 11 này, tổng thống Barack Obama có thể sẽ ghé thăm Việt Nam và người ta mong đợi rằng việc cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam sẽ được bãi bỏ. Còn đối với Trung Quốc, những hoạt động nào sắp diễn ra trong thời gian tới? Có lẽ là những cuộc biểu tình của người Việt và việc hiện đại hóa quân sự của Việt Nam.
Theo dòng thời sự:
- Biển Đông & Nhân quyền trong chuyến thăm VN của Ngoại trưởng Mỹ
- Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ về môi trường và năng lượng đến VN
- Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton thăm Việt Nam tuần tới
- Thấy gì qua chuyến công du của Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ
- BT quốc phòng Leon Panetta đến Cảng Cam Ranh
- Âm mưu của Bắc Kinh
- Bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ công du Châu Á
- Trung Quốc mở thầu nhiều lô dầu khí ngay trong thềm lục địa Việt Nam
- Đội tàu hải giám TQ đối đầu tàu Việt Nam trong khu vực tranh chấp?
- Hoa Kỳ trở lại Châu Á với nhiều thách thức và khó khăn
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/vn-us-n-vn-china-07122012054113.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten