Truyện Kiều phổ nhạc – nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện

Vũ Hoàng, phóng viên RFA

2012-10-07

Chương trình âm nhạc cuối tuần hôm nay, xin được giới thiệu đến quý vị người đã có công phổ nhạc cho tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du, nhạc sĩ hiện đang sinh sống tại Pháp, Quách Vĩnh Thiện.

Photo courtesy of thienmusic.free.fr

Bìa CD Kim Vân Kiều 1 - Trăm Năm Trong Cõi Người Ta

Nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện không quá nổi tiếng như một nhạc sĩ chuyên nghiệp với những tác phẩm thành danh, thế nhưng ông lại được biết đến nhờ tài năng cũng như tâm huyết lưu giữ tác phẩm Truyện Kiều cho muôn đời sau bằng một hình thức rất đặc biệt là phổ nhạc cho Truyện Kiều. Điểm đặc biệt hơn là ông đã giữ nguyên vẹn câu chữ của toàn bộ tác phẩm, không thay đổi dù chỉ là một từ.
Thông qua 77 bản nhạc với 7 thể loại nhạc khác nhau, một lần nữa nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện đã làm sống lại 3254 câu thơ của Truyện Kiều qua những giai điệu đặc biệt và đầy màu sắc, vừa pha trộn nét huyền bí Phương Đông đậm chất dân giân Việt Nam, nhưng cũng vừa mang những nét hiện đại của Tây Phương hay những nhịp điệu hiện đại của rock.
Sau đây là phần trao đổi về những suy tư khi thực hiện công việc phổ nhạc cho Truyện Kiều:

Giữ gìn văn hóa Việt

Vũ Hoàng: Trước hết, Vũ Hoàng có một câu hỏi với ông là có một động lực nào mà ông bỏ ra những 5 năm trời để phổ nhạc cho một tác phẩm thơ vĩ đại của Việt Nam mình như là Truyện Kiều?
Nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện: Thưa chuyện này có lẽ cũng là định mệnh thôi. Tại vì trong nhà có một quyển sách Truyện Kiều rất là mục nát và mình cũng không biết quyển sách này là bói Kiều, nhưng mình chỉ dán lại thôi, lúc dán lại xong xuôi đem quyển sách để lại tủ sách nhưng có linh tính, trở ra phòng khách và đọc lại Truyện Kiều. Khi đọc đến câu 890 thì thấy “Sống nhờ đất khách, thác chôn quê người” thì số phận của mình cũng giống như vậy, tất cả những người Việt Nam hải ngoại, sống nhờ đất khách, khi chết thì cũng chết ở đây. Từ đó, xúc động quá mình muốn làm ra tiếng nhạc, để cho mai sau này, thế hệ trẻ không quên lãng Truyện Kiều. Bước đầu tôi không nghĩ đến danh lợi, đến tiền bạc. Chuyện tôi làm như vậy từ năm 2005.
Vũ Hoàng: Vâng thưa ông, ông bỏ công sức của mình ra những 5 năm để hoàn tất việc phổ nhạc, sáng tác đến 77 bài hát, nhưng điểm đặc biệt là vẫn giữ nguyên được lời chính của Truyện Kiều. Khi mà sáng tác như vậy, thì ông có gặp những khó khăn gì không?

Kỹ sư - nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện, viện sĩ hàn lâm viện Âu Châu, người đã bỏ ra 5 năm để phổ nhạc toàn bộ tác phẩm Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du. (Hình: Ngọc Lan/Người Việt).

Nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện: Dạ rất là khó khăn. Tại vì khi ra đĩa số 1, rất nhiều người gọi điện thoại hỏi sao ông không chịu đổi lời của ông Nguyễn Du, không làm cho nhạc hay hơn, tại sao ông giữ song thất lục bát đúng như vậy. Nhưng Thiện trả lời nói là khi ông Nguyễn Du đặt 3254 câu thơ đã đắn đo về chữ, nếu mình đổi chữ, thì mình đi sai hết vần thơ, mất hết tuyệt tác của ông Nguyễn Du đã được UNESCO công nhận.
Truyện Kiều đó của Thanh Tâm Tài Nhân viết bằng văn xuôi không thành công, sở dĩ UNESCO công nhận là tuyệt tác áng văn hay “Trăm năm trong cõi người ta, chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.” Nếu mình đổi một chữ nghĩa là mình đi sai con đường, thành ra trong 3254 câu thơ, mình không có quyền đổi bất kỳ một chữ nào.
Vũ Hoàng: Vâng, cám ơn nhạc sĩ Thiện đã có những chia sẻ về việc ông phổ nhạc là 77 bài hát mà vẫn giữ nguyên lời chính của 3254 câu Kiều. Vũ Hoàng thấy có một điểm đặc biệt nữa là trong những bài hát ông phổ nhạc là thấy ông sử dụng chất liệu là nhạc dân gian rồi cả những chất liệu gọi là âm hưởng tân thời bây giờ. Ông có thể chia sẻ vì sao mà ông có thể sử dụng nhiều chất liệu khác nhau để tạo nên sự phong phú khi mà ông phổ nhạc cho Truyện Kiều?

Về những tháng sau này, thì rất nhiều trường học Việt Nam, thầy cô giáo và học sinh cám ơn Thiện, nói từ khi ông Thiện phổ nhạc Truyện Kiều, chúng em học Truyện Kiều rất là dễ dàng, thấy là mình đã đóng góp phần nào cho văn hóa Việt Nam.

Nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện

Nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện: Vâng, câu hỏi của Vũ Hoàng rất hay. Tại vì trong 6 tháng trước khi phổ nhạc Truyện Kiều, thì đầu tiên Thiện phải thấu hiểu Truyện Kiều, đọc đi đọc lại, trong 6 tháng, Thiện nghiên cứu thì thấy là tại sao Truyện Kiều được UNESCO công nhận là di sản của nhân loại, tại sao mình không làm nhạc của nhân loại, tại sao mình làm nhạc Việt Nam không thôi.
Từ đó Thiện nghiên cứu và ra 7 CD, mỗi CD có 11 bài, rồi chia ra, CD số 1 Thiện chú trọng nền nhạc dân tộc Việt Nam, CD số 2 Thiện chú trọng nhiều về Âu Châu, đĩa thứ 3 là Âu Châu phía Đông, đĩa số 4 chú trọng nhiều hơn nhạc về đảo, đĩa số 6 là nhạc rất kích động như rock and roll, đĩa số 7, Thiện quay trở về quê hương với nhạc cổ truyền Việt Nam nhưng tân thời hơn đĩa số 1.
Vũ Hoàng: Vâng, cám ơn ông đã có những chia sẻ để thấy được là ông đã dành ra rất nhiều tâm huyết. Câu hỏi cuối, ông muốn chia sẻ thêm bất kỳ điều gì để thính giả hiểu hơn về việc mà ông bỏ công sức để phổ nhạc cho tác phẩm Truyện Kiều không?
Nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện: Dạ tình cơ thôi, về những tháng sau này, thì rất nhiều trường học Việt Nam, thầy cô giáo và học sinh cám ơn Thiện, nói từ khi ông Thiện phổ nhạc Truyện Kiều, chúng em học Truyện Kiều rất là dễ dàng, thấy là mình đã đóng góp phần nào cho văn hóa Việt Nam. Học Truyện Kiều qua âm nhạc, lời văn vô người dễ hơn là cầm cuốn sách đọc, có thể trẻ em nghe CD 5-10 lần là thuộc bài, đó là một sự đóng góp về văn hóa Việt Nam cho những trẻ em sau này.
Vũ Hoàng: Thưa nhạc sĩ Quách Vĩnh Thiện, thay mặt cho thính giả của đài ACTD, Vũ Hoàng cám ơn ông rất nhiều đã chia sẻ những thông tin cũng như những tâm tư của ông khi ông muốn gìn giữ gọi là một phần của văn hóa Việt Nam của mình cho thế hệ trẻ về sau, vâng, cám ơn ông rất nhiều.
http://www.rfa.org/vietnamese/programs/MusicForWeekend/quvithien-truyen-kieu-vhg-10072012130416.html