Mỹ - Trung : Cuộc chiến linh kiện bán dẫn chỉ mới bắt đầu
Đăng ngày:
Chế tạo linh kiện bán dẫn là một trong những lĩnh vực bản lề của các ngành công nghệ cao trong tương lai. Là một con chíp nhỏ tạo thành « trái tim » của máy tính, máy tính bảng hoặc điện thoại thông minh, linh kiện bán dẫn cũng là một phần thiết yếu của các hệ thống điện tử trong xe hơi, máy bay, mạng viễn thông, nhà máy điện hạt nhân … Trong lĩnh vực chế tạo linh kiện bán dẫn, sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ là vô vùng lớn.
Trên đây là nhận định của Pierre-Antoine Donnet trong bài viết đăng trên trang mạng châu Á Asialyst ngày 16/02/2021. Ông Donnet là cựu thông tín viên của hãng tin Pháp AFP, tác giả của khoảng 15 cuốn sách về Trung Quốc, Nhật Bản, Tây Tạng, Ấn Độ và những thách thức lớn ở châu Á. Vào năm 2020, Pierre-Antoine Donnet đã cho xuất bản cuốn sách về vai trò lãnh đạo thế giới - cuộc đụng độ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ (NXB Aube).
Cuộc đua thu nhỏ linh kiện bán dẫn
Hiện giờ, Trung Quốc bị xem là tụt hậu nhiều năm, thậm chí nếu cố gắng thì cũng phải mất 10 năm mới bù đắp được những yếu kém. Một nanomet tương đương 1 phần tỉ mét. Nhà sáng lập chính của Mỹ là Intel có thể sản xuất các con chíp có kích cỡ 10 nanomet (nm), trong khi nhà sản xuất Đài Loan TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) và hãng điện tử Samsung của Hàn Quốc đã chế tạo được chíp 5 nanomet. TSMC cũng đã cho khởi công xây dựng một nhà máy mới vô cùng lớn ở Đài Nam, miền nam Đài Loan, với khả năng chế tạo linh kiện bán dẫn 3 nanomet từ nửa cuối năm 2022! Còn tập đoàn SMIC của Trung Quốc (Semiconductor Manufacturing International Corporation), cũng như tập đoàn Hoa Vi, vốn bị chính quyền Mỹ đưa vào danh sách đen, chỉ có thể chế tạo chíp bán dẫn có kích thước 14 nanomet.
Một bộ vi xử lý 7 nanomet chứa hàng tỷ bóng bán dẫn (transistor), mỗi bóng bán dẫn có khả năng điều khiển hoạt động điện và dòng electron. Bộ vi xử lý càng nhỏ thì càng tiêu thụ ít điện năng và tỏa nhiệt càng ít : đây là hai phẩm chất thiết yếu cho bất kỳ vi mạch nào. Phần lớn cuộc cách mạng kỹ thuật số toàn cầu hiện nay sẽ liên quan đến công cuộc làm chủ hoạt động chế tạo linh kiện bán dẫn.
Đâu là lý do tại sao cuộc chiến thu nhỏ linh kiện bán dẫn lại bùng nổ giữa một bên là Trung Quốc và bên kia gồm có Hoa Kỳ, Đài Loan và Hàn Quốc ? Không ai có thể đoán được bên nào sẽ thắng. Tuy nhiên, Trung Quốc hiện giờ vẫn phụ thuộc vào các nhà sản xuất nước ngoài.
Tham vọng của Trung Quốc sau khi Hoa Vi bị Mỹ trừng phạt
Trung Quốc chắc chắn đã đạt được những tiến bộ vượt bậc trong một số lĩnh vực công nghệ mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo, robot, tàu cao tốc, hạt nhân dân sự, phản ứng nhiệt hạch, xe hơi chạy điện, máy tính lượng tử, chinh phục không gian và sắp tới là hàng không dân dụng. Thế nhưng, linh kiện bán dẫn thì vẫn là điểm yếu, là « gót chân Achille » của Trung Quốc.
Đi đầu trong việc làm chủ sản xuất linh kiện bán dẫn là một trong những điểm mấu chốt để Bắc Kinh thực hiện tham vọng thực sự trở thành siêu cường toàn cầu. Còn hiện giờ, mặc dù là quốc gia tiêu thụ linh kiện bán dẫn hàng đầu thế giới, trong năm 2019 Trung Quốc đã nhập khẩu linh kiện bán dẫn với tổng trị giá 304 tỷ đô la, so về giá trị thì còn cao hơn nhập khẩu dầu lửa và cao hơn tổng nhập khẩu từ Liên Hiệp Châu Âu, đối tác thương mại lớn nhất của nước này.
Nói thêm về « gót chân Achille » của Trung Quốc, ngày 15/01/2021, thông tín viên Simon Leplatre của Le Monde tại Thượng Hải cho biết, trong ba quý đầu năm 2020, 13.000 doanh nghiệp trong lĩnh vực này đã được thành lập, nhiều gấp đôi so với cùng kỳ năm 2019. Ngày 11/09/2020, Bắc Kinh đã duyệt chi 710 tỉ yuan (90 tỉ euro) để ủng hộ 105 dự án phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Truyền thông Nhà nước Trung Quốc thậm chí còn nói đến bước Đại Nhảy Vọt về thiết bị bán dẫn. Nhưng cho dù nhận được nhiều tỉ đô la đầu tư của nhà nước, các nhà sản xuất chất bán dẫn của Trung Quốc vẫn không thể đuổi kịp các doanh nghiệp Đài Loan và Hàn Quốc.
Trong kế hoạch Made in China 2025, Bắc Kinh đã đặt ra những chỉ tiêu đầy tham vọng : tự cung ứng được 40% nhu cầu linh kiện bán dẫn vào năm 2020 và 70% vào năm 2025, với hơn 120 tỉ euro đầu tư từ chính quyền trung ương và địa phương. Nhưng trên thực tế, cho đến năm 2020, Trung Quốc mới chỉ đáp ứng được 18% nhu cầu nội địa. Về tổng giá trị, nhập khẩu linh kiện bán dẫn xếp hàng đầu, cao hơn cả tổng giá trị dầu lửa Trung Quốc phải nhập.
Trở lại với cuộc đối đầu Mỹ - Trung, kể từ năm 2019, lệnh cấm vận của Hoa Kỳ áp dụng đối với tất cả các nhà sản xuất chất bán dẫn được Hoa Kỳ cấp phép. Pierre-Antoine Donnet trên Asialyst nhấn mạnh lệnh cấm này là một đòn tấn công trực diện vào tập đoàn Hoa Vi và buộc nhà chức trách Trung Quốc phải coi công cuộc hiện đại hóa năng lực chế tạo chất bán dẫn là một ưu tiên quốc gia. Điều này đã được thể hiện rõ ràng trong kết luận của Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương tại Bắc Kinh vào ngày 17/12/2020.
Còn Hoa Vi, cho dù chỉ trong một thời gian ngắn đã trở thành nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn nhất toàn cầu vào mùa hè năm 2020, vượt cả Samsung, nhưng hiện giờ đã tụt xuống hàng thứ 6 trên trên thế giới, chủ yếu do tác động của các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Chính cựu tổng thống Mỹ Donald Trump, hồi giữa tháng 05/2020, đã đưa Hoa Vi và 70 công ty con của tập đoàn Trung Quốc vào danh sách đen của bộ Thương Mại. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp Mỹ không còn có thể cung cấp hàng hóa hoặc công nghệ cho tập đoàn viễn thông Trung Quốc nếu không có sự cho phép của chính phủ Mỹ. Kết quả là hoạt động xuất khẩu của các công ty chế tạo linh kiện bán dẫn của Mỹ như Intel, Qualcomm, Broadcom và Micron bị phong tỏa ngay lập tức, trong khi các doanh nghiệp nước ngoài sản xuất chíp điện tử quý giá với hơn 25% công nghệ của Mỹ, trong đó có hãng Đài Loan TSMC, cũng phải xin phép chính quyền Washington để có thể tiếp tục cung cấp linh kiện bán dẫn cho Hoa Vi.
Cả sự cạnh tranh lẫn cuộc chạy đua thu nhỏ kích cỡ linh kiện bán dẫn đều diễn ra gay gắt, không khoan nhượng. Theo nhiều ước tính, riêng tập đoàn Đài Loan TSMC chiếm 55% - 75% sản lượng linh kiện bán dẫn của cả thế giới và hãng này dự tính sẽ tiếp tục dẫn đầu cuộc đua. Hồi tháng 05/2020, công ty Đài Loan đã thông báo ý định xây dựng một nhà máy chế tạo linh kiện bán dẫn khổng lồ tại Mỹ, ở bang Arizona, với khoản đầu tư dự kiến là 12 tỷ đô la và tạo ra 1.600 việc làm. Nhà máy, theo dự kiến bắt đầu hoạt động trong năm 2021, sẽ tập trung vào sản xuất chíp có kích cỡ chỉ 5 nanomet.
Chậm chân trong cuộc đua, châu Âu cũng muốn có công xưởng riêng
Hiện giờ, cuộc chiến linh kiện bán dẫn đã lan ra toàn thế giới. Bây giờ đến lượt Liên Hiệp Châu Âu: hồi cuối năm 2020 Bruxelles đã công bố ý định xây dựng nhà máy sản xuất chíp điện tử ngay tại châu Âu. Mục tiêu là sẽ sản xuất ít nhất 1/5 linh kiện bán dẫn của thế giới tính theo giá trị. Ủy viên công nghiệp châu Âu, Thierry Breton, đã tuyên bố : "Nếu châu Âu không có khả năng tự chủ trong lĩnh vực vi điện tử, thì không thể có chủ quyền về kỹ thuật số".
Liên Hiệp Châu Âu tham gia cuộc đua khá muộn, nhưng theo các nguồn tin công nghiệp được Đài Bắc Thời Báo trích dẫn hôm 15/02, nhà máy tương lai của châu Âu cũng có thể hướng tới khả năng chế tạo linh kiện bán dẫn 2 nanomet. Nhưng mục tiêu này là một thách thức công nghệ lớn mà chắc chắn châu Âu sẽ cần nhiều năm mới có thể vượt qua. Bộ trưởng Tài Chính Pháp Bruno Le Maire cách nay 2 tuần cũng đã nói rõ: khó khăn chính sẽ là việc huy động nguồn vốn. Nhưng hiện giờ, 19 trong số 27 nước thành viên Liên Âu đã bày tỏ sự quan tâm đối với dự án và cho biết sẵn sàng đóng góp tài chính.
Mỹ - Trung : Cuộc chiến linh kiện bán dẫn chỉ mới bắt đầu (rfi.fr)
Châu Âu thiếu linh kiện bán dẫn, Đài Loan sẵn sàng đánh đổi lấy vac-xin
Đăng ngày:
Trong những ngày gần đây, nhiều lời cảnh báo đã liên tục vang lên tại phương Tây về nguy cơ ngành công nghiệp bị thiếu các loại linh kiện bán dẫn. Nhật báo Anh Financial Times vào hôm qua, 17/02/2021 chẳng hạn, đã nhấn mạnh nguy cơ thiếu linh kiện bán dẫn gay gắt thêm trên thế giới vì nhiều cơ sở sản xuất của tập đoàn Hàn Quốc Samsung ở bang Texas (Hoa Kỳ) phải gián đoạn hoạt động do thời tiết mùa đông khắc nghiệt bất ngờ.
Trước đó, hãng tin Mỹ Bloomberg ngày 25/01 cũng báo động rằng thế giới đang bị nguy cơ lệ thuộc vào Đài Loan về chip bán dẫn.
Những lời báo động kể trên phản ánh một thực tế rất nguy hiểm cho phương Tây hiện nay: Đó là tình trạng lệ thuộc vào châu Á trên phương diện linh kiện bán dẫn, một yếu tố sống còn cho ngành công nghiệp Âu Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh mức sản xuất chip điện tử trên thế giới hiện nay không đáp ứng kịp nhu cầu đang bùng nổ do đại dịch Covid-19.
Thât vậy, do các biên pháp phong tỏa, giãn cách xã hội được áp dụng hầu như khắp nơi để chống dịch, nhu cầu sử dụng máy tính, điện thoại di động và các phương tiện điện tử khác đã tăng vọt với sự lan rộng của những hình thức làm việc, học tập từ xa, cũng như giải trí tại gia. Số người mua xe riêng để di chuyển cũng tăng mạnh vì mọi người đều cố tránh sử dụng các phương tiện chuyên chở công cộng.
Giới sản xuất ô tô và các thiết bị điện tử do đó đã phải đẩy mạnh sản xuất để đáp ứng nhu cầu, và đã phải tăng cường mua chip điện tử và những loại linh kiện bán dẫn khác vốn là thành phần thiết yếu cho các loại xe, máy tính, điện thoại di động…
Âu - Mỹ nhận thức rõ sự lệ thuộc nặng nề vào châu Á
Vấn đề là trong thời gian qua, phương Tây hầu như đã “khoán trắng” cho châu Á công việc sản xuất chịp điện tử và linh kiện bán dẫn khiến cho ngày nay, khi cần đến các thành tố này, các nước Âu Mỹ đã thấy rõ là họ đã bị lệ thuộc một cách nặng nề vào một số nhà sản xuất lớn ở châu Á, đi đầu là Đài Loan.
Mất bò mới lo làm chuồng, Mỹ và Châu Âu hiện đang tìm giải pháp với việc chính quyền Biden được yêu cầu có biện pháp cụ thể để khôi phục ngành sản xuất bán dẫn trong nước, trong lúc Đức, cường quốc công nghiệp hàng đầu châu Âu thì đã nhờ Đài Loan giúp đỡ.
Ví dụ rõ nhất về tầm quan trọng của linh kiện bán dẫn đối với các ngành công nghiệp phương Tây được thấy qua những khó khăn mà ngành sản xuất ô tô phương Tây đang gặp phải vì không được cung cấp đủ các thành tố thiết yếu này.
Ngành sản xuất xe hơi bị điêu đứng vì thiếu chip
Tập đoàn Ford của Mỹ chẳng hạn, đã phải quyết định giảm mạnh việc sản xuất kiểu xe tiện ích được chuộng nhất của họ là dòng xe bán tải pickup F-150. Tập đoàn General Motors, cũng của Mỹ, sẽ tạm ngừng sản xuất tại ba nhà máy ở Hoa Kỳ, Canada và Mêhicô.
Còn tại Pháp, các nhà máy của tập đoàn Stellantis, hóa thân của Peugeot-Citroën, tại Rennes và Sochaux đã phải tạm đóng cửa vào đầu tháng, hãng Renault cũng đã đình chỉ một phần hoạt động sản xuất trong tuần qua tại các dây chuyền sản xuất ở Sandouville (Pháp), Tanger (Maroc) và Pitesti (Rumani). Tại Đức, Volkswagen đã đóng cửa dây chuyền sản xuất ở Wolfsburg và Emden vào tháng Giêng.
Để đối phó với tình hình, chính phủ Mỹ đang chuẩn bị một kế hoạch hành động nhanh chóng để giải quyết tình trạng thiếu hụt linh kiện bán dẫn. Tân tổng thống Joe Biden tuyên bố sẽ ký một sắc lệnh "trong những tuần lễ sắp tới" yêu cầu "rà soát toàn diện chuỗi cung ứng đối với các mặt hàng thiết yếu."
Đức lên tiếng nhờ vả Đài Loan
Riêng tại Đức, nơi ngành công nghiệp ô tô là một trong những trụ cột chính, chính quyền nước này đã nghĩ đến việc cầu viện Đài Loan. Theo báo chí Đức, bộ trưởng Kinh Tế Peter Altmaier đã viết thư cho chính phủ Đài Loan để yêu cầu Đài Bắc cố gắng giải quyết vấn đề cung ứng với một trong những nhà sản xuất chip hàng đầu thế giới, là tập đoàn Đài Loan TSMC.
Đài Bắc đã nhanh chóng đáp ứng đề nghị của Đức. Hôm 11/02 vừa qua, bộ trưởng Kinh Tế Đài Loan Vương Mỹ Hoa (Wang Mei Hua) đã cam kết sẽ cố gắng tăng sản lượng chất bán dẫn khi tuyên bố rằng chính quyền Đài Loan và các nhà sản xuất chip đang suy nghĩ về cách thức giúp Berlin. Bộ trưởng Đài Loan cho biết bà đã có các cuộc thảo luận hôm 10/02, với đại diện của các ngành liên quan, cũng như đại diện của Đức tại Đài Bắc.
Đài Loan yêu cầu Châu Âu giúp mua vac-xin
Điểm đáng chú ý là vị bộ trưởng Đài Loan cũng nhân dịp này bày tỏ hy vọng châu Âu sẽ giúp Đài Loan có vac-xin chống lại virus corona.
Cho đến nay, Đài Loan đã thoát được phần nào tai họa Covid-19 bằng cách đóng cửa biên giới của mình, nhưng hòn đảo cũng đang vật lộn để tự cung cấp vac-xin cho mình. Theo bà Vương Mỹ Hoa: “Chúng tôi cần các nước khác giúp để mua vac-xin, đặc biệt là cho nhân viên y tế của chúng tôi, đó là ưu tiên của chúng tôi. Tôi đã nói với đại diện của Đức [vào thứ Tư tuần này] rằng chúng tôi có thể giúp họ mua chip điện tử để giải quyết vấn đề thiếu hụt mà ngành công nghiệp ô tô phải đối mặt và chúng tôi hy vọng họ cũng có thể giúp chúng tôi có được vac xin.”
Về phần mình, tập đoàn TSMC khẳng định ngành công nghiệp ô tô là "một trong những ưu tiên chính của họ", mặc dù các nhà máy sản xuất của tập đoàn này hiện đã hoạt động hết công suất. Nhà sản xuất Đài Loan cho biết thêm: “Trong khi năng lực của chúng tôi đã được sử dụng tối đa để đáp ứng nhu cầu của tất cả các lĩnh vực, TSMC đang chuyển hướng sản xuất để hỗ trợ ngành công nghiệp ô tô”.
Paris không muốn tiếp tục lệ thuộc châu Á về bán dẫn
Bộ Kinh Tế Pháp nhấn mạnh rằng về dài hạn, cuộc khủng hoảng này phản ánh hướng đi đúng mà Pháp đã theo đuổi trong vài năm qua đối với ngành công nghiệp điện tử của Pháp và châu Âu. Một "chiến lược tăng tốc" đang được soạn thảo để huy động các nguồn lực đáng kể nhằm "đưa ra các dự án mang tính chất cơ cấu cho toàn bộ ngành công nghiệp điện tử", trong khuôn khổ kế hoạch đầu tư thứ tư cho tương lai.
Theo bộ trưởng Kinh Tế Pháp, trong lãnh vực các linh kiện điện tử, Paris không muốn tiếp tục "phụ thuộc 70, 80, 85% vào nguồn cung cấp từ Trung Quốc hoặc phần còn lại của châu Á". Được báo Ouest-France hôm 09/02 trích đẫn, ông Bruno Le Maire giải thích: "Bởi vì chúng ta đã thấy qua cuộc khủng hoảng này rằng việc phụ thuộc quá nhiều vào nước ngoài là điều rất nguy hiểm."
Châu Âu thiếu linh kiện bán dẫn, Đài Loan sẵn sàng đánh đổi lấy vac-xin (rfi.fr)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten