Việt Nam: Cơn sốt tổ tiên và hậu duệ
- 3 tháng 11 2015
Từ mấy ngày qua, tại Việt Nam đang có cơn sốt về chuyện ông Ban Ki-moon và dòng họ Phan Huy.
Có lúc người Việt Nam đã từng hỏi có phải ông Lý Quang Diệu gốc từ Việt Nam, hay Thủ tướng Abhisit Vejjajiva (2008-11) cũng có tổ tiên họ Nguyễn từ Việt Nam sang Thái Lan.Những câu chuyện này có vẻ nói nhiều về người Việt Nam hơn là các vị kia.
Đầu tiên là câu chuyện ông Ban Ki-moon.
Trả lời câu hỏi từ BBC Tiếng Việt, ông Stephane Dujarric, phát ngôn viên cho Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc chỉ xác nhận qua điện thư hôm 2/11/2015:
"Vào tháng 5 năm nay, ông Ban Ki-moon có chuyến thăm đến nhà thờ họ Phan Huy tại Việt Nam."
Và tất nhiên, quan chức LHQ không xác nhận, điều mà người Việt Nam quan tâm hơn nữa, rằng ông Ban Ki-moon (Phan Cơ Văn) có phải là hậu duệ của họ Phan Huy ở Bắc Việt Nam hay không.
Đó là cách làm đúng vì ông Stephane Dujarric không thể và cũng không nên làm nhiệm vụ xác tín gốc tích riêng tư của một lãnh đạo LHQ hay bất cứ ai.
Xét cho cùng, chuyện ông Ban Ki-moon nhận là con cháu họ Phan, một họ có mặt cả ở Trung Quốc, Việt Nam, Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên, là rất bình thường.
Và với công nghệ genome ngày nay, ta càng thấy rõ chuyện hậu duệ của một dòng họ (clan) có ý nghĩa văn hóa hơn là di truyền.
Công thức tính số tổ tiên của mỗi chúng ta là '2n = x'.
'N' là số đời tính ngược về quá khứ, tính trung bình 30 năm một, và 'x' là con số cá nhân góp gene thuộc thế hệ đó.
Tôi và bạn ai cũng có trong mình gene của 63 cụ, nhưng con số kỵ thì tăng lên nhanh chóng: 127 người.
Image copyright Getty Nếu ông Ban Ki-moon có nhận là hậu duệ họ Phan Huy và thời Phan Huy Chú (1782–1840) có người chạy sang Hàn Quốc thật thì ông cũng có một phần hai trăm bao nhiêu đó 'dòng máu Việt'.
Còn lại ông là con cháu trên 200% của Triều Tiên hay xứ khác.
Cách tính dòng dõi theo phụ hệ ở châu Á còn luôn gặp phải rủi ro rằng người 'gửi gene' là một ông hoàn toàn khác họ đó.
Chẳng phải thế mà dân tộc Do Thái hay lưu lạc chỉ nhận con theo dòng mẹ cho chắc.
Các bộ tộc châu Phi và Đông Nam Á cũng theo mẫu hệ để đảm bảo con ai người ấy luôn, không nhầm.
DNA của vua chúa và ăn mày
Một số trang web về cây gia hệ tiếng Anh viết rằng họ Phan (潘 - Pan trong phiên âm Hán và Pan hoặc Ban ở Triều Tiên) có từ thời nhà Chu, hơn 1000 năm trước Công nguyên.Tìm lại một liên hệ, gốc gác chung từ hàng nghìn năm là vô lý vì số tổ tiên lên tới hàng trăm triệu.
Chưa kể, các tộc người bản địa ở bán đảo Triều Tiên không phải đến từ Trung Quốc nhiều người vùng Đông Nam Á.
Image copyright Reuters Chỉ đến thế kỷ 7, quý tộc Triều Tiên mới du nhập họ từ Trung Quốc vào để dùng cho mình và ban cho các quan lại, còn nô lệ, nông dân, và cả sư sãi đều không có họ.
Số họ Hàn/Triều rất ít và chỉ có hơn 10 họ phổ biến nhất gồm Kim, Lý, Phác, Thôi...sau được đăng ký.
Dùng họ chữ Hán cũng chưa có nghĩa là người Triều Tiên có tổ tiên trực hệ bên Trung Quốc.
Các vùng đảo và bán đảo đều nhận nhiều luồng di dân.
Dòng họ Lý ở Việt Nam cũng góp vào đó hoàng tử Lý Long Tường khi ông chạy sang Cao Ly vào thế kỷ 13.
Nhắc lại di sản văn hóa chung giữa các nước điều thú vị nhưng yếu tố di truyền thì rất loãng.
Bởi một người sinh năm 1950 có tới 8,5 triệu tổ tiên sinh năm 990, cùng thời vua Lý Công Uẩn (sinh năm 974).
Ngược lại, một ông vua có thể để lại gene cho hàng triệu 'hậu duệ', cùng các ông quan lại, lính tráng, nhà buôn, ăn mày, ăn cướp...vì tất cả đều bình đẳng về DNA.
Hồi đầu năm nay, đại học Leeds ở Anh công bố nghiên cứu nhiễm sắc thể Y của 5 nghìn đàn ông từ 127 nhóm dân.
Image copyright SPL Đúng ra, ai trong chúng ta cũng là 'con của mọi nhà' và các bộ gene luôn có động lực riêng, lan tỏa không cần ta thích hay ghét.
Về mặt xã hội thì chẳng ai cấm ta tìm lại một cách có chọn lọc vài tổ tiên nổi trội trong hàng vạn người để nhấn mạnh mảng cao quý, hướng thượng.
Cũng chẳng ai cấm người ta ráo riết lưu lại cho con cháu tiền bạc và quyền lực.
Nhưng ta cũng cần biết cả hai khái niệm 'tổ tiên' và 'hậu duệ' đều rất tương đối trong dòng chảy của loài người, và không đáng phải lên cơn sốt.
Tin liên quan
- 'Công bố phone, email, tiếp theo là gì?'
- Ông Ban Ki-moon có gốc gác Việt Nam?
- Miễn nhiệm chức vụ cho con Thủ tướng
http://www.bbc.com/vietnamese/culture_social/2015/11/151102_vn_fever_ancestors_descendants
Ông Ban Ki-moon có gốc gác Việt Nam?
- 30 tháng 10 2015
Sáng ngày 30/10, mạng xã hội tại Việt Nam lan truyền thông tin và bút tích được cho là của ông Ban Ki-moon, Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc (LHQ) trong một chuyến ông đến Sài Sơn, xứ Đoài (huyện Quốc Oai, Hà Nội) để thăm nhà thờ họ Phan Huy.
Facebook của tiến sỹ Nguyễn Xuân Diện có đăng bức hình ông Ban đang ghi sổ lưu niệm với chú thích: Hình ảnh đầu tiên về việc Ngài Ban Ki moon tại nhà thờ họ Phan ở Quốc Oai, Hà Nội.Ngày ông Ban đến đây được cho là 23/5/2015.
Tiến sỹ Diện nói ông được người quen làm quan chức địa phương cho hay ông Ban đã tới "chiêm bái, dâng hương tại nhà thờ dòng họ Phan Huy và nhận mình là hậu duệ của dòng họ".
Ông cũng nói thêm tên Ban Ki-moon theo Hán tự là Phan Cơ Văn.
Trả lời phỏng vấn của BBC từ Hà Nội, tiến sỹ Nguyễn Xuân Diện – công tác tại viện nghiên cứu Hán Nôm, thuộc Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam cho biết: “Vào lúc sáng sớm hôm nay, một Facebooker ở Mỹ có đưa một thông tin là ngài Ban Ki-moon đã về Việt Nam trong một chuyến đi âm thầm, và ngài có đến nhà thờ của dòng họ Phan Huy ở xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội. Ngài đến thăm, dâng hương và có để lại lưu bút.”
Quan hệ dòng họ
Ông Diện bình luận chuyến thăm “riêng tư” của tổng thư ký LHQ cho thấy có thể có "gốc tích và mối quan hệ của dòng họ Phan của ngài với dòng họ Phan Huy ở Quốc Oai".Nội dung của trang lưu bút của ông Ban Ki-moon tại nhà thờ họ Phan Huy tạm dịch: “Tôi tỏ lòng cung kính sâu sắc khi đến thăm và thể hiện sự kính trọng sâu sắc đến Nhà thờ họ Phan Huy Chú và các thành viên khác của gia đình họ Phan. Cảm ơn vì đã gìn giữ ngôi nhà thờ này. Là một thành viên của họ Phan, nay làm chức Tổng thư ký LHQ, tôi cam kết với chính mình sẽ luôn cố gắng đi theo những lời dạy của tổ tiên.
Ban Ki-moon
Tổng Thư ký LHQ"
Nói về dòng họ Phan Huy tại Việt Nam, ông Diện nói "đây là dòng họ rất lớn khởi phát từ làng Thu Hoạch, tỉnh Hà Tĩnh. Sau đó có một chi rời ra đến xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai nằm ngay dưới chân Chùa Thầy".
"Dòng họ này có một số điểm đáng chú ý: Rất nhiều người trong dòng họ đi sứ, như Phan Huy Ích, Phan Huy Chú. Ông Phan Huy Chú đã đi sứ Trung Quốc hai lần với vai trò phó sứ, đi Indonesia một lần.
Dòng họ này nổi bật về văn chương và khảo cứu như TS Phan Huy Ôn, Phan Huy Vịnh, Phan Huy Chú, Phan Huy Sảng đều là nhà thơ, nhà sử học nổi tiếng của Việt Nam.
Đặc biệt là Phan Huy Chú, người cùng với Lê Quý Đôn được gọi là hai nhà bác học trong lịch sử Trung đại Việt Nam".
Trích dẫn tư liệu, TS Diện cho biết: "Theo nghiên cứu của TS Ngữ văn Lý Xuân Chung, nghiên cứu về bang giao Việt - Hàn thời xưa thì đoàn sứ bộ của Việt Nam và Cao Ly khi đến Yên Kinh - Trung Quốc thì được bố trí ở chung một nhà khách, thì họ có giao lưu với nhau và để lại rất nhiều thơ văn hiện có lưu ở viện nghiên cứu Hán Nôm cũng như ở Hàn Quốc".
"Cũng như cuộc xướng họa của sứ thần hai nước. Đặc biệt là chuyến đi sứ cầu phong dưới triều Tây Sơn, một trong những người trong đoàn đi sứ là cụ Phan Huy Ích. Và cụ cũng đã xướng họa thơ văn với các sứ thần Triều Tiên và để lại thơ văn đến tận bây giờ."
Xem thêm bài trên báo Hà Tĩnh về Dòng họ Phan Huy.
Tin liên quan
- Ông Ban Ki-moon nói chuyện tại Quốc hội VN
- 'Các bên tránh gây hấn ở biển Đông'
- Liên Hiệp Quốc cảnh báo về di dân
http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2015/10/151029_bankimoon_vietnam_visit
Geen opmerkingen:
Een reactie posten