Bossa Nova thầm buôn khi điệu Samba biết buồn
Vào thời đó, ba tác giả cùng hợp tác ghi âm đĩa hát đề tựa Chega de Saudade (Hoài niệm đã qua), trong đó có nhà thơ Vinicius de Moraes, nhà soạn nhạc Antonio Carlos Jobim và ca sĩ João Gilberto. Các bài bossa nổi tiếng nhất đều do họ sáng tác.
Tập nhạc gồm tổng cộng 12 ca khúc, ngoài bài hát mở đầu cùng tên, Chega de Saudade từng được dịch sang tiếng Anh thành bài No More Blues, album này còn có bản nhạc nổi tiếng Desafinado (tạm dịch là Cung đàn lệch điệu). Tuy ca khúc ghi âm rất ngắn, vỏn vẹn chưa đầy hai phút (nói chính xác là 1’58), nhưng bản nhạc Desafinado cùng với bài Manhã de Carnaval (Bình minh ngày lễ hội) đã giúp phổ biến dòng nhạc bossa nova của Brazil trên toàn thế giới.
Bài Desafinado do hai nhạc sĩ Antonio Carlos Jobim (tên gọi thân mật là Tom Jobim) và Newton Mendonça. Hai người quen nhau từ năm 1953, và thường xuyên biểu diễn nhạc jazz trong các quán nhạc ở Rio de Janeiro. Tay đàn Newton Mendonça mắc chứng rối loạn nhịp tim, cách chơi ghi ta của ông đôi khi lệch nhịp nhưng nghe rất lạ tai khác thường.
Từ đó mới nảy sinh ý tưởng của bài hát Desafinado : Âm nhạc cũng như Tình yêu đi ngược lại khuôn thước, động lực sáng tác cũng như nhịp đập con tim bất chấp lý trí, diễn đạt trọn vẹn xúc cảm tuyệt vời, chứ không cần phải giải thích bằng lời. Diễn đạt chân thật từ đáy tim, buộc khuôn thước phải di dời, là điều mà hai tác giả Antonio Carlos Jobim và Newton Mendonça muốn vươn tới.
Bản nhạc cũng hai lần được chuyển dịch sang tiếng Anh. Lời đầu tiên gần sát với nguyên tác là của nhạc sĩ người Mỹ Jon Hendricks, lời thứ nhì thoát ý hơn là của tác giả người Canada Gene Lees. Trong tiếng Pháp, bài được Eddy Marnay đặt lời hoàn toàn khác hẳn thành nhạc phẩm Faits Pour S’aimer (tạm dịch Xứng đôi vừa lứa, hiểu theo nghĩa Đôi ta sinh ra là để yêu nhau) do Richard Anthony ghi âm lần đầu tiên vào năm 1963. Bài này sau đó được hàng loạt ca sĩ ghi âm lại, từ Ella Fitzgerald đến Frank Sinatra, từ Julie London cho tới George Michael, từng ghi âm lại bài này với Astrud Gilberto, vợ của tác giả João Gilberto.
Qua việc hòa quyện điệu samba với cool jazz, các nhạc sĩ của Brazil đã giảm nhẹ cường điệu rực lửa sôi bỏng của bộ gõ nhịp trống, để rồi thổi vào trong làn điệu một luồng gió bềnh bồng thấp thoáng, mênh mông dịu dàng. Nhịp đệm của bossa nova là do tiếng đàn thùng, chậm rãi khoan thai, lưu luyến mỗi ý tứ, trầm mặc từng ca từ, vì trong bossa mỗi câu chữ không những tượng hình về mặt ý nghĩa, mà còn tượng thanh trong âm sắc.
Giai điệu có sâu lắng không phải là do giọng ca luyến láy, vì người diễn đạt thường hát một cách tự nhiên, ít dùng đến kỹ thuật rung giọng. Giai điệu trở nên sâu sắc nhờ độ dài của nhịp lệch, tiếng đàn của bossa nova nhấn nhịp lẽ thay vì chắc nhịp chẳn, rung độ ngân khoảng cách thành thần kỳ đảo phách.
Một số bài có chữ samba trong tựa nhưng thực chất vẫn là bossa, chẳng hạn như nhạc phẩm Hoài niệm sinh ra điệu samba (Saudade fez um Samba). Hầu hết các tác phẩm ăn khách đều do bộ ba Antonio Carlos (Tom) Jobim, João Gilberto và Vinicius de Moraes sáng tác.
Từ bản nhạc Hoài niệm đã qua (Chega de Saudade), cho tới Cung đàn lệch điệu (Desafinado), ta có thể dùng nghịch dụ để định nghĩa cho dòng nhạc này : bossa nova là một bản samba biết buồn. Khi hoan ca lễ hội chan chứa niềm vui, nhưng vẫn tiềm ẩn trào tuôn những nỗi sầu thầm buôn, khi ánh sáng ban mai chưa biết khoảnh khắc nhạt phai giữa chiều tàn nắng muộn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten